Argos
Chloortreinen
Na de vuurwerkramp in Enschede zijn de gemeentes die langs de route liggen zich weer opnieuw gaan bezinnen over het vervoer van deze levensgevaarlijke stof dwars door steden als Groningen, Zwolle, Hilversum en Rotterdam. Als één van de wagons met chloor kapot gaat en haar lading verliest dan kan dat in stedelijk gebied vijf tot tienduizend doden kosten, zo berekende de Groningse brandweer in november vorig jaar.
Waarom blijven de chloortreinen doorrijden? Stel dat de overheid ervan zou willen, kán dat dan eigenlijk of heeft de AKZO alle touwtjes in handen? Waarom wil AKZO doorgaan met die transporten? Hoe reëel zijn de risicoberekeningen die de kans op een grote ramp bepalen?
Argos met een onderzoek vóór de ramp.
Inleidende teksten:
AANKONDIGING
Vandaag vergadert het kabinet over een voorstel van minister Pronk om enkele honderden miljoenen guldens beschikbaar te stellen voor het verplaatsen van vuurwerkbedrijven. Als het kalf verdronken is dempt men de put, zoals een goed Hollands spreekwoord het uitdrukt.
Binnenkort komt Pronk waarschijnlijk weer om geld vragen bij het kabinet. Dan gaat het om het afkopen van een ramp die nog moet gebeuren. Het wrange daaraan is weer dat een industrie met een miljardenwinst de minister om dat geld vraagt. Hoe dat precies in zijn werk gaat hoort u in Argos.
Tekst 1
Hans Ten Cate, vestigingsdirecteur van AKZO-Delfzijl. In Delfzijl en Hengelo staan de AKZO vestigingen waar chloor geproduceerd wordt. Chloor dat drie á vier keer in de week per trein vervoerd wordt, dwars door steden en dorpen, om uiteindelijk aan te komen in Rotterdam. Na de vuurwerkramp in Enschede zijn de gemeentes die langs de route liggen zich opnieuw gaan bezinnen over het vervoer van deze levensgevaarlijke stof dwars door steden als Groningen, Zwolle en Hilversum.. Als één van de wagons met chloor kapot gaat en haar lading verliest dan kan dat in stedelijk gebied vijf tot tienduizend doden kosten, zo berekende de Groningse brandweer in november vorig jaar.
Minister Pronk en de AKZO-directie onderhandelen dezer dagen over het verminderen van het aantal chloortreinen.
Waarom blijven de chloortreinen doorrijden? Stel dat de overheid ervan af zou willen, kán dat dan eigenlijk of heeft de AKZO alle touwtjes in handen? Waarom wil AKZO doorgaan met die transporten? Hoe reëel zijn de risicoberekeningen die de kans op een grote ramp bepalen?
Over twee weken houdt de Tweede Kamer een hoorzitting over de chloortreinen. Terwijl de rampen in Enschede en Volendam nog volop worden onderzocht starten we vandaag een onderzoek naar de chloortreinen. In Argos vandaag een onderzoek vóór de ramp.
Tekst 2
Plantmanager John Mul leidt Argos-verslaggever Willem de Haan rond in de ruim dertig jaar oude chloorfabriek van AKZO in Delfzijl. Die fabriek staat op een groot industrieterrein waar vijftien procent van de chemie-industrie in Nederland zich bevindt. De meeste chloor kan AKZO kwijt bij de chemische fabrieken in de buurt. Maar wekelijks vertrekt er vanaf het rangeerterrein op het AKZO-terrein een chloortrein met bestemming Rotterdam. Die trein passeert daarbij 35 gemeentes Eén daarvan is de gemeente Bedum. Burgemmeester Everts van Bedum is woordvoerder namens zeven Groningse gemeentes, waaronder de stad Groningen, waar die trein doorheen komt.
Tekst 3
Radio Rijnmond verslaggever Bram Westdorp bij een aktie die vorige week in Rotterdam werd georganiseerd door de Socialistische Partij. De laatste weken zijn er in alle provincies waar de chloortrein doorheen komt soortgelijke akties en bijeenkomsten geweest. Mark Koenen van de Stichting Natuur en Milieu
Tekst 4
De chloortreinen staan weer volop in de aandacht.
Hans Ten Cate is directeur van AKZO-Delfzijl. Voor Ten Cate zijn de chloortreinen vooral een ekonomisch probleem.
Tekst 5
Als de maatschappij van die transporten af wil zal ze AKZO ervoor moeten betalen, aldus directeur Ten Cate.
Mark Koenen, van de stichting Natuur en Milieu, vindt dat AKZO op die manier handig een slaatje probeert te slaan uit de ontstane maatschappelijke onrust.
Tekst 6
De directeur van AKZO-delfzijl, Hans ten Cate, vindt eigenlijk dat er veel gepraat wordt over een probleem dat eigenlijk helemaal niet bestaat.
Tekst 7
De machinist van de chloortrein die in 1976 op een paar koeien inreed is de inmiddels gepensioneerde Fokko Visser. Vorig jaar vertelde Visser in het Nieuwsblad van het Noorden over dit incident. Hij zei ook: De chloortrein hoorde gewoon bij je werk. Je gaat er laconiek mee om. Er waren voldoende veiligheidsmaatregelen. Maar ja, hoe gaat zoiets in de praktijk. Als er precies volgens de voorschriften wordt gewerkt rijdt er geen trein meer op tijd. Dat was toen al zo, en dat zal nu ook nog wel zo zijn.”.
Tekst 7-B
In november vorig jaar verscheen het ‘Raamplan voor de bestrijding van incidenten met de Chloortrein in de regio Groningen’, opgesteld door de Groningse brandweer.
“Het grootste risico is het ontsnappen van chloorgas”, aldus het rapport, “Omdat het zwaarder is dan lucht, verspreidt het chloorgas zich over de grond. Het duurt dan ook vrij lang voordat het verdund is met lucht tot gehaltes die geen gevaar meer opleveren.”
Het rapport beschrijft verder dat in het geval van de verspreiding van het chloor uit één enkele wagon in bijvoorbeeld de stad Groningen, 5.000 tot 10.000 doden tot gevolg kan hebben zonder dat de hulpdiensten daar veel aan kunnen doen.
Burgemeester Everts van Bedum is de woordvoerder van de 7 Groningse gemeenten die opdracht gaven tot het opstellen van het rapport. De burgemeesters schrokken van de alarmerende uitkomsten.
Tekst 8
Directeur Ten Cate van AKZO-Delfzijl kent het rapport van de Groningse brandweer natuurlijk ook. Hij is er niet gelukkig mee.
Tekst 9
Burgemeester Everts van Bedum woont zelf niet ver van de spoorlijn.
Kan hij de dag na een eventuele ramp nog recht in de spiegel kijken, vragen we hem.
Tekst 10
Ondanks het alarmerende rapport van de Groningse brandweer zal burgemeester Everts op de komende hoorzitting in de Tweede kamer dus niet pleiten voor het stoppen met de chloortreinen. Dat heeft alles te maken met werkgelegenheid. AKZO heeft duidelijk gemaakt dat de fabriek in Delfzijl zonder de extra productie van chloor moet sluiten. Dat betekent een verlies van meer dan 1.000 banen. Een maand geleden schreef het gemeentebestuur van Delfzijl een brief aan de Raad van Bestuur van AKZO Nobel NV. Daarin schrijven burgemeester en wethouders het volgende:
“Wat ons in de discussie over het chloortransport stoort, is dat er partijen zijn die expliciet aandringen op het beëindigen van de transporten zonder zich daarbij ook maar af te vragen wat de sociaal-economische gevolgen hiervan kunnen zijn voor Delfzijl in casu het Eemsgebied.“
Verderop in de brief staat: “Wij huldigen de opvatting, dat chloortransport veilig plaats vindt.”
De brief eindigt met het vriendelijke verzoek aan AKZO toch vooral door te gaan met de chloorproductie in Delfzijl.
Het kan toeval zijn maar de regio die ervan profiteert als AKZO besluit een deel van chloorproduktie te verplaatsen naar de Botlek, en dat is de provincie Zuid Holland, veel kritischer is over het gevaar van de chloortransporten. Gedeputeerde Handhaving in Zuid Holland is Marcel Vissers
Tekst 11
Minister Pronk van Milieu heeft inmiddels twee keer met AKZO gesproken. Inzet van Pronk is de hoeveelheid chloor die jaarlijks vervoerd wordt terug te brengen van de huidige 50.000 ton naar maximaal 10.000 ton. Dat kan, antwoordde AKZO, als u ons 50 miljoen euro betaalt, dat is ongeveer 110 miljoen gulden. Pronk heeft weinig machtsmiddelen. Dat weet ook AKZO-directeur Ten Cate
Tekst 12
Directeur Ten Cate heeft gelijk. Gisteren bevestigde het ministrie van VROM tegenover ons dat de minister geen instrumenten heeft om het chloortransport te verbieden. AKZO voldoet immers aan alle voorwaarden. Op de vraag of dit een ongunstige onderhandelingspositie tot gevolg heeft wil de woordvoerster van het ministerie geen antwoord geven. “Dat valt natuurlijk nog te bezien. De onderhandelingen zijn in volle gang, daar ga ik niet op vooruit lopen.”
Het ministerie verwacht niet dat de onderhandelingen voor de hoorzitting van 14 februari afgerond zullen zijn.
Uitgangspunt van AKZO in de onderhandelingen is dat er eigenlijk geen probleem is. De transporten zijn veilig. Rob de Vries, woordvoerder van de AKZO-bussines-unit chemie in Amersfoort.
Tekst 13
Geld tegenover veiligheid. Het laat zich raden waarover de onderhandelingen van minister Pronk met AKZO, gaan. Wij willen er best mee ophouden, meneer Pronk, als ú er maar voor betaalt. Wat zou burgemeester Everts van Bedum doen als híj die onderhandelingen moest voeren?
AFKONDIGING
Argos werd deze week gemaakt door Willem de Haan, Annemiek van der Laan, Katrien de Klein, Gülnaz Aslan, Ronald Trijber, Erik Niehaus en Kees van den Bosch.