De Plek 17-06-1997
Loonsche Waard, X= 176/177 en Y=423/422
Deze week doet de ‘pachtrechter’ uitspraak in de zaak ‘Jansen vs. Rijkswaterstaat’. Herman Jansen - een van de vele pachtboeren langs de rivieroevers - verwacht te winnen en dan blijven zijn koeien grazen op zijn twee bunder grond langs de Maas bij Wijchen waar RWS zogenaamde ‘natuurvriendelijke oevers’ wil aanleggen. RWS zal tegen de verwachte uitspraak in beroep gaan, maar dat wordt een moeilijke strijd zo lang het strookje grond van 100 meter langs de rivier de bestemming “agrarisch grondgebruik” heeft.
Een eindje verder op het schiereiland dat is gevormd bij de afsluiting van een bocht in de Maas dreigt RWS een stokje te steken voor een droom van campingbeheerder Lepoutre: een camping met kantine naast de nieuwe jachthaven. Echter, sinds de grote wateroverlast heeft Rijkswaterstaat de beleidslijn “Ruimte voor de Rivier” opgesteld, die bepaalt dat binnendijks nauwelijks meer gebouwd mag worden.
Ondertussen is ontgronder Delgro flink aan het graven in de Maasarm, terroriseren motorcrossers kieviten, boeren en wandelaars, en doen de herrie en en stof van de industrie aan de overkant het ergste vermoeden voor het geplande recreatieterrein.
Aan de Maasbandijk bij Niftrik staat Hotel, Café, Restaurant Hoogeerd, omgeven door Camping en Jachthaventje. Waard en gasten hebben richting zuid-oost uitzicht op de vierkante kilometer gelegen tussen de RD-Coördinaten X= 176/177 en Y=423/422. Met daarin het schiereiland De Loonse Waard, ooit ontstaan toen een meander in de Maas werd rechtgetrokken.
Het uitzicht van Hoogeerd zal de komende jaren ingrijpend veranderen. Een deel van de bezoekers, kampeerders en varensgasten zal op de landtong terecht komen die gedeeltelijk wordt afgegraven en opnieuw wordt ingericht.
Truus Wittenaar, secretaris van de Wijchense watersportvereniging en Jo Lepoutre de gastheer van Hoogeerd, spreken elkaar regelmatig over hun toekomst.
TXT2
Naast het Wijchense gemeentelijke plan voor natuur en recreatie in de uiterwaard bestaat er voor de oever van de rivier ook een natuurvriendelijk beheersplan van Rijkswaterstaat. Veehouder Herman Jansen laat er -nu nog?- zijn koeien grazen.
TXT3
Wat moeten we verstaan onder Natuurvriendelijk oeverbeheer? Pierre Verbraak is ecologisch beleidsmedewerker bij Rijkswaterstaat.
TXT4
Twee plannen voor één schiereiland, een procedure bij de pachtrechter in Nijmegen, toekomstplannen van een watersportvereniging en een horeca-uitbater, Rijkswaterstaat, Provinciale planologie! En tussen alles in de gemeente. Ber van Haren is de Wijchense wethouder van Ruimtelijke Ordening.
De vertellers:
Jo LePoutre Hotel Hoogeerd
Truus Wittenaar Watersportvereniging
HermanJansen boer met vee op uiterwaard
Pierre Verbraak ecologisch beleidsmedewerker Rijkswaterstaat
Ber van Haren wethouder ruimtelijke ordening Wijchen (PvdA)
RESEARCH:
In Nederland vormen de grote rivieren, meren en getijdewateren met hun oevers de natte ecologische hoofdstructuur. Door hun uitgestrektheid vormen zij verbindingszones tussen duurzaam te behouden natuurgebieden en ecosystemen. Maar zij kunnen ook zelf, samen met hun oeverranden, worden beschouwd als waardevolle natuurgebieden en ecosystemen. Als deze gebieden aan natuurwaarde verloren hebben, zouden ze zo ontwikkeld moeten worden dat deze waarde zich weer kan herstellen.
De kleine meren, kanalen, beken, vaarten en sloten met hun oevers of oeverlanden vormen de hierop aansluitende regionale ecologische verbindingen, waarvoor naar verhouding hetzelfde geldt.
Aldus het CUR-rapport Natuurvriendelijke oevers van het DG Rijkswaterstaat.
In oktober 1985 is bij Rijkswaterstaat een aanvang gemaakt met het project Milieuvriendelijke Oevers, een project waarvan de realisatie zeker dertig jaar zal vergen.
We beperken ons tot de Maas: die is de afgelopen decennia gekanaliseerd, en is in feite nu een soort kanaal met steile oevers.
De komende tijd gaat men natuurvriendelijke oevers aanleggen bij de Loonse Waard, een half afgesloten bocht van de Maas bij Wijchen. Geleidelijke overgangen, flauwe taluds, ondiepe watertjes, bos en moerasvegetatie ontbreken. RWS heeft een plan gemaakt voor de wijze van afgraven van de oever. De Delgro is in de afgesloten bocht bezig met ontgronden, o.a. voor het recreatiegebied De Loonse Waard in opdracht van - ik neem aan - de gemeente Wychen. RWS gaat van dat ontgronden meeprofiteren, meeliften heet dat. Maw: Delgro mag het stukje Maasoever afgraven, in overleg met en op aanwijzing van RWS, en Delgro mag daarvoor in ruil de afgegraven keramische klei hebben.
Er spelen wat dingen:
1 - De grond is van Domeinen (Ministerie van Financiën). De boeren pachten de grond, en dat kan zolang RWS de grond niet nodig heeft, steeds voor een periode van zes jaar stilzwijgend te verlengen. De boeren hadden de grond kunnen aankopen, maar pachten was voor hen gunstiger. Eigenlijk hadden de boeren standsorganisaties de boeren op dit risico moeten wijzen. Nu is het dus zover dat RWS de grond wil hebben voor de natuurvriendelijke oevers, en wel een strook van ca. 75 meter. Dat lijkt weinig, maar op zo’n strookje kunnen prima koeien grazen of mais worden verbouwd. Tot nu toe zijn er geen of nauwelijks zgn. Pachtzaken geweest, ofwel boeren spannen geen rechtszaak aan omdat RWS juridisch in zijn recht staat, en omdat het om maar zo’n klein stukje grond gaat. Herman Jansen heeft wel een pachtzaak aangespannen tegen RWS, en op 16 juni doet de rechter uitspraak.
2 - Het natuurvriendelijk maken van de Maasoevers maakt deel uit van het zogenaamde Project Maaswerken = Zandmaasproject van Provincie en Rijkswaterstaat nav de recente overstromingen en hoogwater. De plannen behelzen: verbreden en verdiepen van de rivier en de aanleg van nevengeulen. Men is ook strenger in het verlenen van vergunningen voor bouwen in de uiterwaarden. Als er iets mag worden gebouwd, moet dat aan stringente voorwaarden voldoen, bijvoorbeeld daarnaast een stuk afgraven, om de druk van het water te verlagen. Zie ook de Beleidslijn Ruimte voor de rivier van april 1997.
3 - De Maas wordt gemoderniseerd tbv de grotere scheepvaart. Maw de rivier wordt uitgediept en de stuwen verhoogd.
Afspraken dinsdag 10 juni
- 10.30 uur, Jo Lepoutre em mevrouw Wittenaar, secretaris van de Watersportvereniging Hoogeerd, in Hotel Hoogeerd, 024-6414032, Maasbandijk 10 te Niftrik.
Lepoutre heeft het bedrijf: hotel, partycentrum en camping - 15 plaatsen - 16 jaar geleden van zijn schoonouders overgenomen. De jachthaven valt onder een watersportvereniging, maar men maakt gebruik van zijn faciliteiten, ofwel komt bij hem patatje en bier halen. De jachthaven - nu 80 ligplaatsen - wordt verplaatst en krijgt dan zo’n 100 ligplaatsen. De vergunning voor de camping wordt niet verlengd, vanwege de stankcirkel van de belendende boerderijen. Bij zijn hotel mag hij wel een passantensteiger handhaven en hem is als een soort genoegdoening een zonneterras vergund. Hij is de eerste gegadigde om een camping op te mogen zetten op het schiereiland, maar er staat nog niet echt iets zwart op wit.
Lepoutre moet vooral vertellen over zijn bedrijf, de inspraakrondes, hoe hij zijn toekomst ziet, en aan het eind zal je hem ook moeten vragen naar de consequenties van de beleidslijn ruimte voor de rivier voor zijn horeca-gelegenheid.
Wittenaar vertelt over de watersportvereniging: Ze hebben alles zelf opgebouwd. Op zich zijn ze redelijk tevreden met de aanstaande verhuizing, maar ze maken zich zorgen omdat ze van de gemeente nog steeds geen afspraken zwart op wit hebben. Het is de bedoeling dat op de nieuwe plek drijvende steigers komen aan hoge palen met stroom op de steigers. De stoppenkasten komen op hun clubschuit. De nieuwe plek is gunstiger omdat ze daar beschutter komen te liggen, vooral bij westenwind. Edoch, bij extreem hoge waterstanden kunnen ze in de problemen komen omdat ze in het stroomgebied liggen van de Oude Maas. Witteveen heeft een ei: Dit voorjaar heeft RWS de nota herzonering snelle watersport op de Maas het licht doen zien. RWS wil geen jetski’s en waterski’s etc. meer op de Maas, vanwege de risico’s, maar ook ter bescherming van de oevers. Witteveen vindt dat flauwekul, want RWS is juist de rivier aan het verbreden en verdiepen ten gunste van de tweebaksduwvaart, en dat geeft vele meer golven en zuiging dan zo’n waterski-raceboot. Maar hoe het ook zij: de snelle en lawaaiige watersportbootjes zullen verkassen naar de nieuwe plas, en de zeilers en zwemmers zijn daar niet gelukkig mee. Ze hebben twee maanden geleden een brief geschreven aan de gemeente en die hebben nog niet geantwoord.
- 14.00 uur: Herman Jansen, boer, Wegelaar 9, (zijstraat vd Torenstraat).
Balgoy (Wijchen), pachter van een strook grond die gaat worden onteigend tbv de natuurvriendelijke oevers.
Jansen heeft een zaak aangespannen tegen RWS om de door hem gepachte twee bunder grond te mogen behouden. De uitspraak is 16 juni. De pacht is per 1 januari 1998 opgezegd. Hij laat daar scharrelkoeien grazen, Argentijnse blonde (?). Jansen is een milieubewuste boer: houdt de hoogstammen in ere enzo. Al jaren bemest hij de gronden waar de koeien grazen niet meer.
Hij ziet zichzelf ook als een soort milieubeheerder. In het voorjaar ontdoet hij de grond van rotzooi tgv de overstromingen in het binnendijks land. Verder ziet hij erop toe dat geen onbevoegden daar rotzooien en bijvoorbeeld de vogels verstoren. Dat is hem duur komen te staan. Afgelopen weekend is hij gegijzeld door motorcrossers op wie hij commentaar leverde en die hem en zijn kinderen pas weer wilden vrijlaten tegen betaling van ƒ 250,-. In het weekend zegt-ie is het net Zandvoort: fietsers, wandelaars en vissers en dus die crossers. De politie doet er niks aan, hij wel. Hij vindt dat de boeren mee moeten kunnen werken aan de milieuvriendelijke oevers, door de begrazing. De grond moet toch odnerhouden worden, en dat zou kunnen ism Natuurbeschermingsorganisaties.
Hij vindt dat RWS onredelijk is en dat er nog geen duidelijke plannen zijn van RWS voor de oevers. Overigens: de negen andere boeren maken geen problemen, vanwege mest- en melkquota.
- 15.30 uur: - Pierre Verbraak, Rijkswaterstaat beleidsmedewerker Ecologie.
Hij moet het hele verhaal vertellen van de Maaswerken en de aanleg van de natuurvriendelijke oevers van RWS-zijde.
Er zijn daarnaast twee problemen, waarop ik ben geattendeerd door Peter Zengers van de gemeente Wijchen.
a - De strook grond langs de rivier heeft een ‘agrarische bestemming met Waterstaatsdoeleinden’. Geen bestemming voor natuurgebied dus. RWS zal dus met de provincie moeten uitvogelen hoe dit verder moet. De Provincie zal de bestemming moeten wijzigen, of RWS mag geen gronden onteigenen. Maw Jansen zit in zijn recht. Zengers vindt dat RWS misbruik maakt van zijn macht door onder het mom van rivierbescherming (door de natuurvriendelijke oevers kan de bedding sneller meer water vervoeren) aan natuurontwikkeling te doen. Volgens Zengers zijn er boeren die driekwart van hun gronden kwijtraken door dit beleid van RWS.
b - De Beleidslijn Ruimte voor de rivier is in strijd met de plannen van o.a. Lepoutre van Hoogeerd om een camping met kantine te bouwen. Die kantine moet er ook komen voor de nieuwe watersportvereniging die daar komt. Lepoutre heeft mondelinge toezeggingen van de gemeente, maar er staat niets echt op papier. Zengers vreest problemen voor Lepoutre en de Watersportvereniging Hoogeerd.
Verbraak moet je dus vragen hoe dat volgens hem zit met dat bestemmingsplan en de Beleidslijn uit te leggen.
- 17.00 uur, bij Hotel Hoogeerd: PvdA-wethouder van Haren.
Hem moet je o.a. vragen wat de gemeente doet aan de crossers, hoe slim het is om tegenover een industriegebied een recreatiegebied te vestigen, wat er voor afspraken zijn met Lepoutre, wat de gevolgen zullen zijn van de beleidslijn Ruimte voor de rivier voor de plannetjes van Lepoutre en de gemeente, hoe de natuurvriendelijke oevers van RWS zich verhouden tot het bestemmingsplan en wat de gemeente denkt te gaan ondernemen tegen de ‘snelle watersport’.