Malavita
Italie zwijgt
Dat zwijgen wordt te luider stem bezongen door de Calabrese musici in de CD ‘Malavita’ (Het Slechte Leven’). Als eersten in de geschiedenis bejubelen zij op de tonen van oude Calabrese melodieen openlijk de lof, de erecodes en de glorie van het Mafiadenken. ‘Bloed vraagt om bloed!’, zingen ze,‘Een wet die geen genade kent.’
In Europa en Amerika was de CD een groot succes maar in Italie is hij verboden. Daar doet men er over dit onderwerp liever schouderophalend het zwijgen toe. Barones Cordopatri dei Capeci (73) uit Reggio Calabria heeft niet gezwegen. Zij heeft de moordenaars van haar broer vervolgt. Dat ze hiermee een beerput aan misstanden in politiek en rechtspraak aanboorde had ze niet voorzien. Ook de procureur-generaal, de openbaar aanklager van Palermo Pietro Grasso laat zijn stem horen; zij het vanachter een cordon van acht, uit de kluiten gewassen lijfwachten. Maar Grasso blijft strijd voeren om het credo van de Italiaanse magistratuur dat pontificaal in iedere Italiaanse rechtzaal hangt: ‘De Wet is Gelijk voor Iedereen.’ in ere te herstellen. Dat daarmee ook de boterberg op het hoofd van Premier Berlusconi begint te smelten deert hem niet. Berlusconi heeft het bij rechters als Grasso woedend over ‘Een complot van Rode Toga’s’; ‘Rood’ zijnde Communistisch. ,De toga’s van ons Mafiarechters zijn inderdaad rood’ zegt Grasso, ’ Maar dan rood van bloed; twaalf van mijn collega-rechters zijn in de afgelopen tien jaar door de Mafia vermoord.’ Grasso en barones Cordopatri zijn twee personages uit de documentaire ‘Malavita; de muziek van de Mafia’.
Net als alle anderen, willen zij wel praten maar dan graag prive. Op het moment dat er anderen bijzijn zakt de conversatie naar een niveau van subtekst, steelse blikken en zorgvuldig gearticuleerde bodylanguage. Stiltes worden ijlings weggeretoucheerd door lange verhandelingen over het veiligste Italiaanse onderwerp; eten. Niemand vertrouwd elkaar. Dit maakt de jaarlijkse Antimafiadag op 3 Mei in de Calabrese stad Crotone tot een wonderlijke ‘ghostparty’. De Organisatrice van de anti-Mafiadag Adriana Musella is zelf een Mafiawees. Haar vader, een ongehoorzame bouwondernemer, werd op 3 Mei 1981 door de Mafia met zijn auto opgeblazen. Adriana riep met veel moeite de verjaardag van zijn dood, 3 Mei, in het leven als nationale anti-Mafiadag; een dag die ieder jaar in een andere Zuid-Italiaanse stad wordt gehouden. Dit jaar valt de eer te beurt aan de Calabrese kustplaats Crotone.
Wat ooit een bloeiend intellectueel centrum van het ‘Groot-Griekse Rijk’ was –Pyhtagoras kwam er vandaan- is nu een van de grootste ‘zone a rischio Mafioso’.Een broedplaats van de groeiende invloed van de Calabrese Mafia; de ‘Ndrangheta’. Hoezeer iedereen die ik sprak ook getracht heeft mij de draagkracht van het begrip Mafia in woorden uit te leggen, pas bij de antimafiademonstratie in Crotone dringt ‘het gevoel’ ten volle tot mij door. Alle instanties waarbinnen de Mafia -al dan niet geromantiseerd- verondersteld wordt haar vertakkingen te hebben schitteren door afwezigheid. De prefect van de provincie is er niet, de burgermeester is er niet, de ‘Carabinieri’ zijn er niet, de lokale industrielen zijn er niet en de pers is er ook niet. Er zijn uberhaupt geen mannen, alleen zo’n honderd kinderen, in een armetierige optocht. Pietro Grasso en Adriana Musella zijn de enige officiele antimafiacomponenten.
Tijdens de uitgebreide lunches en diners die georganiseerd zijn worden de overtollige couverts ijlings, zwijgend door de obers verwijderd. Grasso, diens vrouw Giuliana, Adriana Musella, de mooie Rosa, iemand van de Toscaanse antimafiabeweging en ik zijn de enige gasten. Een mysterieus personage heeft zich bij ons gevoegd; Roberto. Een lokale, 120 kilo wegende radioloog met een privekliniek en puissant rijk. Niemand zegt wat hij ermee te maken heeft, maar iedereen lijkt hem dankbaar. Mensen bedanken hem op straat voor een kind dat hij ten doop heeft gehouden of vragen hem fluisterend om een gunst. Het financiele gedeelte van alle lunches, diners en hotelkamers van de antimafiadag neemt hij voor zijn rekening. Met een autoritair soort ‘droit du seigneur’ maakt hij Rosa het hof. Zij kan nog net haar eer redden door met haar trouwring te zwaaien. Is hij de Don Corleone van Crotone?
Terwijl Roberto zich puffend in zijn Bentley hijst, geeft een van de lijfwachten mij een vette knipoog. Zwijgend.
programmamaker: Toenke Berkelbach
met dank aan: STIFO