Het Spoor Terug
Dwangarbeid in Duitsland, 3: De terugkeer
Derde deel van een driedelige documentaire over dwangarbeid in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Ex-gedeporteerden en hun bevrijders vertellen, deels op locatie, hun herinneringen aan de bevrijdingsacties vanuit de Achterhoek van de Nederlandse arbeiders uit werkkamp Rees.
Beschrijving
0'00" Muziek. Inleidende fragmenten. Muziek.
na 1'52" Inleiding presentator.
na 4'15" Leo Miltenburg vertelt hoe hij als onderduiker in het Achterhoekse plaatsje Megchelen betrokken raakte bij de bevrijding van Nederlandse dwangarbeiders uit Duitse werkkampen, zoals Rees. dit gebeurde vanaf februari 1945. ("Er zaten er soms wel 200 verstopt in het dorp")
na 6'59" Muziekfragment. Tussentekst pres. Martin Jetsinga en vrouw rijden samen met reporters de route die hij gebruikte om mensen uit het kamp Rees te bevrijden. De auto getooid met Rode Kruisvlag en voorzien van valse papieren. Vertelt welke trucs zij verder gebruikten bij hun bevrijdingsacties.
na 9'50" Miltenburg vertelt over zijn ontmoeting met Martin Jetsinga en vrienden ("Ik vertrouwde het eerst voor geen cent") Jetsinga vervolgt zijn verhaal en de smokkelroute ("We probeerden er uit te zien als Duitsers. Vreemd om hier na veertig jaar weer te rijden"). Muziekfragment. Jetsinga vervolgt zijn relaas. Bezoeken een café op de route waar de vluchtelingen in eerste instantie werden opgevangen. Pres. met tussentekst.
na 14'17" De eigenaresse van het café, de weduwe Kievit vertelt haar herinneringen aan die tijd, toen haar man honderden vluchtelingen hielp. ("De Duitsers hier in de streek hielpen ook").
na 17'04" Theo Venhorst vertelt hoe hij samen met Kievit dwangarbeiders uit de kampen haalde. Muziekfragment.
na 19'35" Pres. leest dagboekfragment van een dwangarbeider over zijn ontsnapping met hulp van Theo Venhorst.
na 21'32" Muziekfragment. Vervolg van de reis met Jetsinga, die de herkenningspunten op de route beschrijft. ("Sommigen kropen de grens over") Arriveren uiteindelijk in Rees. Vragen aan een bewoonster de plaats van het 'Lager'.
na 24'43" Muziekfragment. Het gezelschap arriveert op de plaats van het kamp. ("Er is niets meer te vinden. Alles is keurig weggehaald"). Bezoeken een bouwvallige steenfabriek die identiek is aan de fabriek die als onderdak diende voor de arbeiders. Muziekfragment.
na 28'15" Op de terugreis bezoekt Jetsinga de arts Van Griethuysen die ook betrokken was bij het weghalen van mensen uit het kamp Rees. Van Griethuysen vertelt hoe hij als arts van het Rode Kruis zoveel mogelijk zieke mensen weghaalde en overbracht naar een noodhospitaal in Gendringen.
na 31'23" Tussentekst pres. Theo Verhulst vertelt hoe hij ook in opdracht van Van Griethuysen mensen uit het kamp haalde. Probeerde ook gezonde mensen tussen de transporten afgekeurde zieken te stoppen. ("We hebben er hier in Megchelen 2400 gehad.") Zegt dat ze per nacht zo'n 35 mensen uit het kamp hadden. Muziekfragment.
na 36'12" Tussentekst pres. ("Veel tewerkgestelden gingen erop eigen gelegenheid van door"). Sjaak Klaris vertelt hoe hij na één mislukte poging er in slaagde te vluchten uit kamp Rees en uiteindelijk na enige avonturen in zijn woonplaats Rotterdam aankwam. ("Het heeft veertien dagen geduurd").
na 40'20" Muziekfragment. Tussentekst pres.
Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief