Het Spoor Terug
Ras breekt het uur der vrijheid aan 12: Het lied van de lust
Twaalfde deel van de dertiendelige serie gedramatiseerde documentaires 'Ras breekt het uur der vrijheid aan' over het roerige einde van de 19de eeuw
Deze aflevering gaat over het sociale dilemma aan het einde van de negentiende eeuw: de prostitutie en de bestrijding ervan door o.a. Vereniging tot bestrijding van Prostitutie' (NVP) en Nieuw-Malthusiaanse Bond.
Beschrijving
Eeuwenlang hebben de gegoede burgers de zedelijke normen bepaald. En die waren uitermate preuts. Seksualiteit was zelfs tot in de echtelijke slaapkamer taboe. Er mocht geen plezier aan worden beleefd. De burgerman die zich vergreep aan een vrouw uit zijn eigen klasse werd zwaar bestraft. Dat
was anders als hij zich vergreep aan een vrouw uit de arbeidersklasse. Dat werd gezien als een leuk tijdverdrijf. Maar voor arbeidersmeisjes was prostitutie vaak bittere noodzaak.
Over deze praktijk ontstaat steeds meer weerstand.
In deze aflevering o.a. aandacht voor de werkzaamheden van de 'Nederlandse Vereniging tot bestrijding van Prostitutie' NVP door Hendrik Pierson. Volgens hem is 'prostitutie de kanker, die aanhoudend en onverpoosd aan ons volksgeluk knaagt'. Hij bestrijdt de reglementering van de prostitutie die o.a. bedoeld is om prostituees te keuren om geslachtsziekten tegen te gaan. Deze keuringen worden afgeschaft onder druk van de anti-prostitutiebeweging in 1890.
Ook aandacht voor de oprichting in 1881 van de Nieuw-Malthusiaanse Bond door dr. Jan Rutgers. De NMB wil prostitutie wil bestrijden door armoede tegen te gaan. Rutgers en en Aletta Jacobs houden gratis spreekuren voor
vrouwen die belangstelling hebben door geboortebeperking.
Aan het woord:
- prostituee Grietje P. Haar relaas is opgetekend in het Notulenboek van het 'Comité tot opbeuring van boetvaardig gevallen vrouwen'. Over haar ellendige en armoedige jeugd in de binnenstad van Amsterdam.
- Marie Rutgers-Hoitsema, presidente van de 'Onderlinge Vrouwenbescherming' en medeoprichtster van de 'Nederlandse Vrouwenbond tot verheffing van het Zedelijk Bewustzijn'. Zij betoogt dat anti-conceptie de relatie tussen man en vrouw ten goede zal komen omdat ze geen angst meer hoeft te hebben voor zwangerschap, waardoor uiteindelijk de man niet meer naar prostituees hoeft te gaan.
- Klaas Taekema, voorman van de Middernachtzending in Haarlem, die prostitutie aanpakt door zich op de mannen te richten die de rosse buurten bezoeken.
- politie-inspecteur J. Balkestein, die samenwerkt met de Middernachtzending en onderzoek doet in bordelen naar de handel in buitenlandse vrouwen.
- Dr. Voûte, leider van de Amsterdamse gemeenteraadscommissie die in 1897 onderzoek doet naar de omvang van de prostitutie in bordelen. Uiteindelijk leidt dit onderzoek ertoe dat rond 1900 bijna in het gehele land bordelen worden gesloten.
Rolverdeling:
Will Löhnen als Grietje P.
Roelie Westerbeek als Marie Rutgers-Hoitsema
Arie Grendel als Klaas Taekema
Joop Doense als J. Balkestein
Dik Blok als Dr. A. Voûte
Marylou Busch als ex-prostituee A.D.
De serie 'Ras breekt het uur der waarheid aan' is gebaseerd op interviews met en getuigenissen van arbeiders en bazen zoals die zijn vastgelegd in het rapport van de 'Parlementaire Enquête naar de Arbeidsomstandigheden in Nederland van 1887', kortweg de 'Arbeidsenquête van 1887'.
De serie is onderscheiden met de Zilveren Reissmicrofoon 1990. De serie is tot stand gekomen met een subsidie van het Stimuleringsfonds Bijzondere Omroepproducties.
Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief
Muziek Bennie Huisman