Het Spoor Terug
Het kruis geplant 2: De missie in China
Deel twee van de zevendelige serie 'Het kruis geplant', over het Rooms-Katholieke missiewerk.
Deze aflevering gaat over het missiewerk in China.
Interviews met:
- Derk Stokman van de 'paters Van Scheut' over de gevaren die in China voor missionarissen op de loer lagen en over zijn ervaringen in China;
- zuster Hedmundia Weys, over haar verblijf in China in het Franciscaanse missieziekenhuis in Luanfu;
- pater Piet Hogenboom, over zijn wijze van bekeren;
- pater Jan de Bakker, over de overeenkomsten van het katholicisme met de Chinese godsdiensten (taoïsme, boeddhisme, confucianisme) en over de Japanse internering.
Inleidende teksten:
Tekst 1
Al eeuwen zaten er Europese missionarissen in China. Maar sinds het midden van de vorige eeuw (na de opiumoorlog, toen Franse en Britse troepen zich in de steden vestigden) kreeg de Katholieke Kerk vrij spel en trokken duizenden missionarissen naar China om de zogenaamde heidenen te bekeren. Dat werk was niet zonder gevaar. Zo werden er in 1900 tijdens de befaamde Bokseropstand honderden missionarissen gedood, waaronder ook Nederlanders, zoals de legendarische Monseigneur Ferdinand Hamer. Hij werd een martelaar. Het schrok de achterban in Nederland zeker niet af.
Derk Stokman, van de Paters van Scheut, een Belgisch-Nederlandse congregatie, wil ook naar China.
Tekst 2
De Nederlandse missionarissen zaten over een groot gebied verspreid. Vanuit missiestaatsies en parochies, waar missionarissen en Chinese christenen wonen, trekken de missionarissen erop uit om hun bekeringswerk te verrichten.
Een fragment uit de film 'Pareltje Wang' van Willem Scherjon, die in de dertiger jaren in Nederland werd gedraaid om de collectebus te vullen, laat horen hoe die missiearbeid functioneert.
De christenvrouw Mei-Kwe is op bezoek bij haar buurvrouw.
Tekst 3
Rector Driessen van de Kleine Zusters van St. Josef had de leden van zijn congregatie gewaarschuwd: "Kandidaten moeten weten, dat vertrek naar China voor het leven is, dat zij het vaderland nooit meer zullen terugzien, dat zij een leven tegemoet gaan, buitengewoon rijk aan verdiensten voor de hemel, maar ook een leven van offers en ontberingen, terwijl de
mogelijkheid niet is uitgesloten, dat zij hun leven met de marteldood moeten eindigen". Het zal zuster Hedmundia Weys niet afschrikken. In 1935
vertrekt ze naar China en ze gaat in de Franciscaanse missiestaatsie in Luanfu in het ziekenhuis werken. Zij krijgt ongewenste heidenbabies te verzorgen.
Tekst 4
De missionarissen worden met voor hen vreemde gewoonten geconfronteerd. Weer een fragment uit 'Pareltje Wang'.
Tekst 5
Derk Stokman is in 1935 in de missiepost Xiwanzi in Binnen-Mongolië aangekomen. Hij wordt regelmatig door de feodale landheren uitgenodigd.
Tekst 6
Pater Piet Hogenboom komt in 1933 in de Franciscaanse missie in Luanfu aan. Zoals de meesten moet hij eerst Chinees leren. Na deze cursus gaat hij lesgeven aan het seminarie waar Chinese priesters worden opgeleid.
Hij moet niets hebben van de zogenaamde 'rijstchristenen', die zich omwille van een kommetje rijst laten dopen. Hij wil overtuiging.
Tekst 7
Ook Derk Stokman heeft zijn twijfels over het snelle doopgedrag van sommigen van zijn confraters.
Tekst 8
Pater Jan de Bakker wist niets van China, maar het avontuur trekt en zo reist hij in 1936 via de ongebruikelijke route door de Sovjet-Unie naar China. Hij meldt zich bij zijn mede-Lazaristen in Yungpingfu. Van het Boeddhisme, het Confucianisme en het Taoïsme, dat de Chinezen aanhangen,weet hij niet veel af, maar hij ontdekt vrij snel overeenkomsten
met het katholicisme, zoals de voorouderverering.
Tekst 9
De Paters van Scheut kochten grond van de Mongoolse koning en verpachtten vervolgens deze grond aan Chinese akkerbouwers, die zich lieten bekeren. De christendorpen die zo ontstonden waren ommuurde vestingen. Dat was ook wel nodig, want roversbenden te paard maakten het gebied onveilig. Derk Stokman wordt er regelmatig door belaagd.
Tekst 10
In 1937 vallen de Japanse legers China binnen en al gauw zijn grote delen bezet. Het stadje van Derk Stokman wordt door Japanse vliegtuigen gebombardeerd, omdat het vermoeden bestaat dat Chinese troepen zich daar schuil houden.
Tekst 11.
Menig missionaris was minder gelukkig dan Derk Stokman. Op 9 oktober 1937 nemen de Japanners de stad Yungpingfu in en vermoorden ze 7 Lazaristen waaronder Monseigneur Schraven. De missioneringsarbeid moet vaak onder zeer gevaarlijke omstandigheden worden verricht. Dat wordt er niet beter op als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Op 14 maart 1943 worden de missionarissen van de verschillende congregaties door de Japanners geïnterneerd in een concentratiekamp in Weihsien.
500 missionarissen en 1500 leken leven daar onder relatief gunstige omstandigheden, totdat de nuntius met de Japanners overeenkomt dat ze in Peking ondergebracht zullen worden. Rome is weer bang dat de paters
door de intensieve contacten met leken in het kamp naar de verdoemenis zullen gaan. Als de oorlog is afgelopen komt pater Jan de Bakker in contact met de Amerikaanse bezettingstroepen.
Tekst 12
Derk Stokman wil na de oorlog terug naar zijn missiepost, maar wordt al gauw geconfronteerd met oprukkende communistische troepen. Hij lijkt vast te lopen.
Tekst 13
Zuster Hedmundia Weys werkt inmiddels in een ziekenhuis in Peking. Lang zal dat niet duren. In 1949 wordt de Volksrepubliek uitgeroepen door Mao en wordt het ook in Peking moeilijk voor de missionarissen.
Tekst 14
Het is Jan de Bakker gelukt zijn missiepost te bereiken en weer aan de slag te gaan, maar op een dag wordt hij door de communisten voor een volksrechtbank gesleept. Hij moet bewijzen dat hij geen schulden heeft. Een Chinese priester staat garant voor hem en de Bakker wordt uitgewezen.
Tekst 15
Piet Hogenboom kan na de oorlog niet meer terug naar zijn missiepost en wordt benoemd tot pastoor in Peking. In 1949 wordt hij door de communisten in zijn eigen parochie in het kolenhok opgesloten omdat hij niet wil zeggen wat hij met de bankrekening van de parochie heeft gedaan.
Tekst 16
In 1954 wordt de laatste Nederlandse missionaris, Mgr. Pessers, uitgewezen.