Het Spoor Terug
De Binnenvaart 2: De binnenvaart in oorlogstijd
Aflevering 2 van de vijfdelige Spoor Terugserie "De Binnenvaart", over de geschiedenis van de binnenscheepvaart vanaf het begin van deze eeuw tot nu.
De aflevering van deze week is gewijd aan de belevenissen van de schippers tijdens de Tweede Wereldoorlog. We spraken onder meer met de Zeeuw Leendert de Bruine uit Terneuzen. De Bruine is al in 1935 op 16-jarige leeftijd als schippersknecht aan het werk gegaan. Tijdens de oorlog blijft hij vooral in de provincie Zeeland en vervoert daar grind, penen, aardappels, en schelpen.
Gedurende de gehele oorlog worden veel schepen door de Duitsers gevorderd. Veel schippers weten dit te voorkomen door met schip en al onder te duiken. In 1943 gaat de Zeeuwse schippersknecht Leendert de Bruine met zijn schipper de Biesbosch in. De nu 76-jarige Leendert de Bruine vertelt hoe ze met twee andere schepen naar 'een gat' zoeken, maar dat niet meer kunnen vinden. 'Verrek, ik zie aan de andere kant een gat zei opeens één van de schippers.', herinnert zich Leendert de Bruine. 'Maar ja, toen we keken zagen we dat we een end van de wal waren; we konden gewoonweg niet aan de wal komen. Toen hebben we de schotten uit één schip afgebroken en daarvan hebben we een steiger gebouwd, waar we net over konden lopen.' Zijn schipper besloot de schepen te gaan camoufleren; 'We hebben allemaal takken gehakt en in de gangboorden gezet. Het was september en alles was groen, maar 14 dagen later was alles bruin. We hebben het toch maar laten staan.'
Pas na enkele weken merkt Leendert de Bruine dat er nog meer onderduikers zitten. 'Een eindje verder lag een rietaakje met een Joodse familie, maar dat hadden we nooit gezien. Op een zondag kwamen van die NSB-jongens en die zagen dat aakje. Wij hebben dat aakje toen verder het riet ingeduwd, daar kon je niet meer bijkomen; daar moest je met een roeiboot heen.'
Na enige tijd is het gevaar voor vorderingen geweken en durft de Bruine's schipper weer te gaan varen.
De rest van de oorlog vervoert de Bruine weer penen, grind, aardappels en schelpen en werkt hij mee aan de evacuatie van Schouwen in 1944. Al tijdens de oorlog wordt Leendert de Bruine zelf schipper. In 1979 stopt hij met varen.
Met interviews met o.a.:
-schippersknecht Leendert de Bruine
-schipperszoon Philip Tetteroo;
-binnenschipper Rinus van der Zee;
-schippersknecht Teun Twigt;
-expediteur Jacques Genesis;
-schippersvrouwen Tini Dokter, Annie Salet, Annie Nuy.
Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief