Argos
Toekomst Nederlandse Antillen
Een gesprek onder leiding van John Jansen van Galen over de toekomst van het laatste Nederlandse overzeese gebiedsdeel. Hoe moet het verder met de Antillen? Aanleiding is de toekomstconferentie over de Antillen die de afgelopen week is gehouden. Een gesprek met essayist en publicist Anil Ramdas, schrijver Lou Lichtveld (Albert Helman), schrijver Frank Martinus Arion en Harry Hoetink, socioloog en historicus.
Inleidende teksten:
Inleidende tekst omroeper Cor Galis:
Radio 1, de VPRO.
Eigenlijk zou ik best eens iets anders willen omroepen. Ik zou willen omroepen dat het potverdriedubbeltjes wel lente lijkt buiten. Eindelijk lente!
Maar ja, dit radio 1, de VPRO dus gauw maar even dit tekstje eruit poepen en hopla, Cor Galis der VPRO gaat lekker op het bankje buiten in de zon zitten lenteren. Zitten lenteren met mijn walkman afgestemd op radio 1 de VPRO, luisteren naar NL-buitenlandmagazine, over bommen en gaarkeukens, over Peru en de terreur van het Lichtend Pad.
Maar goed, dat over een uur, nu eerst het binnenland in een uur ARGOS. Vanmiddag over de psychologisch zwaar belaste relatie tussen Nederland en de Antillen. Jazeker de Antillen behoren nog steeds bij het binnenland en dat is misschien wel precies het hele probleem.
Wist U trouwens hoe het komt dat de Nederlandse minister van Justitie, Hirsch Ballin zich altijd zo raar voortbeweegt? Dat zit zo. Toen Hirsch Ballin als minister van Antilliaanse zaken voor het eerst op dienstreis naar Curacou ging, toen kreeg hij bij aankomst een paar zwemvliezen van de Antilliaanse premier mevrouw Liberia Peters cadeau. Die zwemvliezen heeft hij aangetrokken en nooit meer uitgetrokken.
Maar goed, ARGOS dus, over hoe de Nederlandse politici deze week met zwemvliezen door de Antilliaanse porseleinkasten banjerden, luistert U naar ARGOS.
intro tekst presentator Hans Simonse
Hoe moet het verder met de relatie tussen Nederland en de Antillen na het mislukken van de toekomstconferentie deze week op Curaçao.
Het liep mis, ook al noemt Lubbers dat anders.
Nederland is een ongevoelige Goliath vonden de gekleurde Nederlandse onderdanen en alle voorstellen ten spijt, synthese documenten, status apartes enzovoort, men werd het niet eens.
Eigenlijk was de toekomstconferentie een schoolvoorbeeld van een faliekant misgelopen Noord-Zuid dialoog, een interessante sociologische exercitie.
In Argos discussiëren we vanmiddag o.l.v. caribofiel John Jansen van Galen met Albert Helman, Frank Martinus Arion, Anil Ramdas en Harry Hoetink, over de culturele onmogelijkheid om het ooit echt eens te worden, over de lange tenen daar en de ongevoeligheid hier. Over de onmogelijkheid om op een niet-koloniale manier om te gaan met een voormalig wingewest.
John Jansen van Galen stelt de gasten nader aan U voor.
Opzet discussie John Jansen van Galen.
Nederlandse dekolonisaties verlopen moeizaam en pijnlijk. Ik noem de politionele acties tegen Indonesië, het slepende Nieuw-Guinea-conflict, het getob met Suriname en het gebed zonder end der Nederlandse Antillen. Daarover gaat het vanmiddag: de nasleep van het Hollands kolonialisme in het Caraïbisch gebied.
Met vier gesprekspartners, drie hier in de studio en een op het verre Saba. Frank Martinus Arion is schrijver, ik noem de roman Dubbelspel, hij is op Curaçao werkzaam in het taalonderwijs, met name voor het onderwijs in de taal van de zwarte bevolking, het Papiamento. Hetgeen leidt tot de vraag: wat doe je op Saba, want daar spreken de zwarten toch Engels?
Hier in de studio Anil Ramdas, geboren in Paramaribo, essayist, De papegaai, de stier en de klimmende bougainville, leest dat allen, en publicist, in NRC en De Groene Amsterdammer. Daarin deze week over kortzichtige nationalisten die vinden dat op Curaçao onderwijs moet worden gegeven in de eigen taal, het Papiamento, zodat het eiland zich verder insuleert, isoleert. Daarmee doel je op Frank Martinus Arion?
(Ev.: droit de reponse, kort weerwoord).
Dan Albert Helman, ook schrijver, ik noem De stille plantage en Zuidzuidwest (daar liggen Suriname en de Antillen), maar ook historicus, ik noem De foltering van Eldorado, een geschiedenis van de vijf Guyana's, waarvan Suriname er een is. Daar speelt dat taalprobleem ook.
Voorts hier aanwezig Harry Hoetink. Socioloog en historicus, onlangs met emeritaat als hoogleraar in de antropologie en vergelijkende sociologie van het Caraïbisch gebied en op dat terrein een internationaal erkend deskundige. Dat taalprobleem is dat niet een illustratie van het kernprobleem van die samenlevingen: hoe kunnen ze ooit een eigenheid ontwikkelen, een nationaal besef?
Zijn het wel naties?
De schrijver V.S. Naipaul, zelf afkomstig van Trinidad, noemt de Caraïbische eilanden halfbakken samenlevingen, half-cast, onaf, half Westers, half Derde Wereld. Het is weinig complimenteus, maar wel verhelderend?
Half-cast. Ik wil niet beledigend worden maar jullie drieën Helman, Ramdas, Martinus, zijn in wezen alle drie half-cast: half Caraïbisch, half Westers, nietwaar? (Eerst Frank).
Wat lazen jullie bijvoorbeeld? (Ramdas) Las jij de boeken van Albert Helman over Suriname?
Alle drie in Nederland gestudeerd. Tegenwoordig heb je daar ook universiteiten: Par'bo, Willemstad, zelfs Aruba. Goed voor het gevoel van eigenwaarde, maar heeft het zin, zulke universiteitjes. (Univ of the Westindies, enige geslaagde samenwerkingsverband in het Caraïbisch gebied?)
plm. 14' 23''
Even terug, ver terug, naar de geboorte van de Nederlandse Antillen en Suriname. Het zijn kunstmatige, koloniale scheppingen. Akkoord.
De Nederlandse Antillen en Suriname zijn allebei de vrucht van Hollandse koloniale verovering. Ze zijn eerst het tijdlang bezit geweest van een Hollandse koloniale onderneming, de West-Indische Compagnie, en daarna onder bestuur van Den Haag geplaatst. Dat blijft zo tot de Tweede Wereldoorlog, wanneer koningin Wilhelmina - 7 december 1942 - onze koloniën zelfstandigheid in het vooruitzicht stelt.
Die boodschap was vooral bedoeld voor Nederlands-Indië, maar had ook betrekking op 'de West'.
In 1954 kwam na veel strubbelingen het Statuut tot stand, waarbij Suriname en de Antillen feitelijk 'baas in eigen huis' werden maar onder Den Haag en vooral onder de Koningin.
Het lijkt soms of ze daar, in de West, Oranjegezinder zijn dan wij hier. Hoe komt dat? Frank Martinus: Afscheid van de Koningin.
(ev. Helman: Baas in eigen huis)
Jan Pronk heeft wel eens gezegd dat dat Statuut zo modern was in de koloniale verhoudingen dat het daardoor erg lang heeft geduurd heeft voordat onafhankelijkheid aan de orde kwam. Hier werkte volgens hem de wet van de remmende voorsprong.
Ramdas: Kon de klok maar worden teruggezet. De jaren vijftig, zestig, beginperiode van het Statuut, als een idylle.
Waarom kan de verhouding niet blijven zoals die is? Wij besteden geloof ik 500 dollar per Antilliaans hoofd, dat is voor hun veel, voor ons peanuts want zoveel van die hoofden zijn er niet. Dat is lang goed gegaan, zonder veel wrijving. Wat verklaart nu die omslag van de laatste tijd, de toenemende Nederlandse bemoeienis?
Zijn er internationale belangen die daar een rol spelen en die door Nederland beschermd worden? De invloed van de VS, de positie van Engeland & Frankrijk, de nabijheid van Venezuela en Colombia.
Zijn er internationale belangen die daar een rol spelen en die door Nederland beschermd worden? De invloed van de VS, de positie van Engeland & Frankrijk, de nabijheid van Venezuela en Colombia.
Zijn er economische belangen die Nederland er toe drijven om de banden nauwer aan te halen?
plm. 14'41''
Cultuuromslag van jewelste vergeleken met de jaren zestig, toen dekolonisatie dogma was. Overal in de Derde Wereld beweging naar onafhankelijkheid (Frantz Fanon!).
Martinus nationalist?
Ramdas?
Helman voor de onafhankelijkheid van Suriname?
In mei '69 was er opstand in Willemstad, maar dat was een sociale opstand geen nationalistische. (Martinus).
Wel aanleiding gegeven tot aandrang in Nederland voor onafhankelijkheid - want mariniers, handhaven rust & orde, maar wij wilden niet langer de koloniale houwdegen uithangen - slecht voor internationale reputatie.
Opstand onderzocht, commissie Romer, slotsom: zwarten meer betrekken bij het bestuur van de Antillen. Tot dan toe weliswaar inheemse, maar blanke elite. (Nu veel klachten over kwaliteit van het bestuur).
Caraïbische cultuur: politiek van cliëntelisme en patronage. Hoort ook bij de Antilliaanse eigenheid.
De Engelsen hebben die gebieden (Guyana, Barbados, Trinidad) van zich afgestoten en de immigratie vandaar aan banden gelegd, de Fransen hebben ze juist nauw aan zich gebonden, nauwer is niet mogelijk, echte Franse departementen gemaakt van Cauyenne, Martinique, St Martin met Franse wetten, uitkeringen en bestuur. Onze fout niet dat we noch het een noch het ander hebben gedaan?
Misschien komen we er wel nooit uit, misschien blijven doormodderen onder een white man's burden, de last van de schuldbeladen blanke. Vanuit de Antillen en Suriname worden we daar ook op aangesproken: koloniaal schuldgevoel. (Spreekt ook weer in de irritatie van dezer dagen).
De Afrika-historicus Basil Davidson heeft zojuist een prachtig boek gepubliceerd The Black Man's Burden, Africa and the Curse of the Nation-State. De vloek van de nationale staat als last voor de zwarten. Geldt ook voor Caraïbisch gebied?
Waarom is het nooit gelukt daar, tussen de Guyana's bijvoorbeeld, tussen groepen van Caraïbische eilanden, tot stand te brengen dan de staatsverbanden die de kunstmatige koloniale erfenis uitmaken?
afkondiging:
Tot zover deze aflevering van Argos. U hoorde John Jansen van Galen in gesprek met Albert Helman, Frank Martinus Arion, Anil Ramdas en Harry Hoetink, over de culturele onmogelijkheid van een gelijkwaardige relatie tussen Nederland en haar voormalige koloniën.