Holland Doc
Stealing Africa
Een slaperig stadje in Zwitserland krijgt meer belasting binnen dan het kan uitgeven. En dat dankzij één inwoner: Ivan Glasenberg, CEO van Glencore wiens kopermijnen in Zambia de bevolking aldaar duidelijk beduidend minder opleveren.
Zambia staat derde op de lijst van landen met de grootste koperreserves, maar 60% van de bevolking verdient minder dan $1 per dag en 80% is werkloos. Stealing Africa onderzoekt hoe die realiteit in stand wordt gehouden. "Wij zijn ons ervan bewust dat Afrika jaarlijks meer geld verliest door belastingontduiking door buitenlandse bedrijven dan het ontvangt in de vorm van hulp uit landen waar die bedrijven vandaan komen", aldus Zambia's vice-president Guy Scott, die in 2011 werd gekozen vanwege zijn belofte om een einde te maken aan die praktijken van internationale bedrijven. Maar de voorwaarden waarop de Wereld Bank en het IMF Zambia te hulp kwamen toen in 2000 de koperprijzen dramatisch kelderden, laten nauwelijks ruimte voor zulke veranderingen. Het bijna failliete land ging akkoord met het verkopen van de mijnen, die tot dan toe in handen van de overheid waren.
Toenmalig Minister van Mijnbouw Edith Nawakiwi: "Ik voelde me niet langer minister, maar bedelaar." Sindsdien zitten de koperprijzen weer enorm in de lift, maar voor Zambia was het te laat om te kunnen profiteren van die prijsstijging van ruim 350%. Naast de economische ellende vormt de kopermijnbouw ook een bron van gezondheidsproblemen in Zambia. Waterbronnen raken vergiftigd en de luchtvervuiling overstijgt volgens waarnemers de niveaus die de Wereld Gezondheid Organisatie heeft vastgesteld. Desondanks stelt Glencore nadrukkelijk dat de bedrijfsvoering schoon is en zorgvuldig wordt onderzocht. 'Stealing Africa' vertelt het verhaal van wereldhandel waarin geld en natuurlijke grondstoffen maar één kant opstromen. Filmmaker Christoffer Guldbrandsen: "Het verhaal van Zambia is maar een klein stukje van de puzzel. Wat beleggers aan belasting betalen in Afrika wordt niet bepaald door de wet noch door de moraal. Het hangt ervan af waar ze mee weg kunnen komen".