Justitie en Wetenschap
Noorderlicht
... ook al kwamen de DNA-sporen die de dader op de plaats van het misdrijf had achter gelaten niet overeen met zijn DNA. Lucia de B. werd in eerste instantie veroordeeld op grond van de verklaring van wiskundige en rechtspsycholoog Henk Elffers, die tijdens het proces optrad als getuige-deskundige. Hij betoogde dat de kans dat zij toevallig dienst had tijdens alle sterfgevallen 1 op 342.000.000 was. De rechter ging er daarom maar vanuit dat ze het dus wel gedaan moest hebben. In mei 2007 werd de Vereniging tegen de Kwakzalverij veroordeeld wegens smaad omdat zij de orthomanueel therapeute Maria Sickesz een kwakzalver noemde. Het feit dat deze therapeute claimt depressies, schizofrenie en anorexia (om maar een paar dingen te noemen) kan genezen door de wervels van de patiënt recht te zetten zonder daar enig wetenschappelijk bewijs voor te hebben, was voor de rechter nog geen reden haar van kwakzalverij te beschuldigen. Wat is er aan de hand? Je zou zeggen dat rechters niet over één nacht ijs gaan als ze tot een beslissing komen. Maar toch verwijten veel wetenschappers justitie dat rechters te weinig verstand hebben van wetenschap om de verklaringen van getuige-deskundigen te kunnen beoordelen. Volgens Ton Broeders, hoogleraar forensische wetenschappen aan de universiteit van Maastricht, zijn bovenstaande voorbeelden geen incidenten: "In het strafrecht moet iemand veroordeeld worden als er 'wettig en overtuigend bewijs' is. Tijdens hun studie leren juristen tot in detail wat wettig bewijs is, maar niet wat overtuigend is. Dat moeten rechters blijkbaar zelf uitmaken". Volgens Broeders is het probleem niet zo zeer dat rechters of politiemensen geen gedetailleerde kennis van genetica en statistiek bezitten, maar dat ze niet weten wat wetenschappelijke methoden zijn. Een goede wetenschapper zal proberen de zwakke punten in zijn hypothese te vinden. Maar falsificatie maakt geen deel uit van het juridische denken. Eigenlijk zit een rechter wat betreft de getuige-deskundigen in een Catch-22 situatie. Hij roept zo iemand op tijdens een rechtzitting omdat hij de materie zelf niet goed begrijpt, maar tegelijkertijd moet hij beoordelen of zijn verklaring hout snijdt of niet. Maar er zijn meer punten van wrijving tussen justitie en de exacte wetenschappen. In Nederlandse rechtszalen wordt geen letterlijke transcriptie gemaakt van wat er op de zittingen gezegd wordt, maar de griffier maakt een verslag. Dat wordt bijna nooit door de betrokkenen gecontroleerd, terwijl het soms niet overeenkomt met wat er werkelijk gezegd is, omdat de griffier het technische betoog van een getuige-deskundige niet begrijpt. Het probleem zal niet opgelost worden door meer communicatie tussen politie en forensische onderzoekers. De enige bron van informatie voor de onderzoekers is de politie. Alle informatie is dus gefilterd. Teveel informatie kan daarom leiden tot wat Broeders 'cognitieve contaminatie' noemt: voor je het weet kijk je door dezelfde tunnel als de politie. Maar het grootste probleem met de rechterlijke macht is dat de rechter in zijn uitspraak alleen maar hoeft aan te geven welke bewijzen en getuigenverklaringen hij accepteert. Maar hij hoeft niet te beargumenteren waarom hij andere bewijzen afwijst. Vooral dat gebrek aan falsificatie kan tot tunnelvisie leiden. In Noorderlicht Radio vandaag twee gasten die zich bewegen op het grensvlak van justitie en exacte wetenschappen: hoogleraar forensische wetenschappen Ton Broeders en Hans Nijboer, hoogleraar bewijs en bewijsrecht en raadsheer bij het gerechtshof in Amsterdam. ----- Wetenschapsnieuws - Pislucht voorkomt inteelt - Vissen doen aan orale seks ----- Kloten van de Engel Deze week komt het nieuwe boek uit van schrijver/bioloog Tijs Goldschmidt, 'Kloten van de Engel'. In deze essaybundel betoogt hij dat de grens tussen natuur en cultuur lang zo scherp niet te trekken is als iedereen denkt. De stukken gaan over de verschillen tussen die twee, maar ook, en misschien nog meer, over de overeenkomsten. Ons gedrag wordt in hoge mate bepaald door de biologie, misschien wel meer dan ons lief is. Zo vergelijkt hij de man die in het Stedelijk Museum in Amsterdam met een spuitbus een groot dollarteken op een abstract schilderij van Malevich spoot, met het bouwen van "vijgentorens" door IJslandse hengsten. Om hun dominante plaats in de hiërarchie te bevestigen, poepen hogergeplaatste paarden over de vijgen van lager geplaatste heen. Zo ontstaan torens van paardenvijgen, die symbool zijn van de rangorde onder deze dieren. Een dansvloer is in Goldschmidts ogen "een baltsarena, waar meedogenloze seksuele selectie plaatsvindt". In één van de essays in het boek heeft hij een appeltje te schillen met de aanhangers van het moderne creationisme, beter bekend als 'Intelligent-Design'. Met smaak dient hij Cees Dekker en de zijnen van repliek, gebruikmakend van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek die de ID-ers in hun betoog gemakshalve negeren. Tijs Goldschmidt, 'Kloten van de Engel', Uitgeverij Atheneum - Polak & Van Gennep, ISBN 978 90 253 6336 9 ----- BV Ziekenhuis Vanochtend het tweede deel van een serie standplaats-reportages, BV Ziekenhuis. Vier weken lang staat het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam centraal, het eerste algemene ziekenhuis in commerciële handen. Eén jaar geleden werd het ziekenhuis gekocht door het investeringsbedrijf Meromi dat het daarmee redde van een faillisement. Maar hoe werkt een commercieel ziekenhuis, en waarin verschilt het van een regulier ziekenhuis? Vandaag deel 2, waarin verslaggever Guido Spring de diabeteszorg belicht. Diabetes, ofwel suikerziekte, is een groeiend probleem, met een relatief hoog aantal patiënten van Turkse en Marokkaanse afkomst. Juist voor deze allochtone patiënten heeft het Slotervaartziekenhuis extra aandacht.