Noorderlicht
Visuele waarneming Het gebied in de hersenen dat verantwoordelijk is voor de visuele perceptie kan verdeeld worden in verschillende gebieden. Elk van die gebieden heeft een specifieke functie en locatie. Door te onderzoeken hoe die gebieden met elkaar samenwerken, krijg je niet alleen inzicht in hoe ons visuele systeem werkt, maar het kan ook van belang zijn voor mensen die door een hersenbeschadiging niet meer goed kunnen zien. Neurowetenschapper Michael Capalbo onderzocht hoe de verschillende hersengebieden die te maken hebben met visuele waarneming met elkaar communiceren. In de gangbare opvatting is het visuele systeem verdeeld in hiërarchisch geordende ‘lagen’. In elk daarvan liggen diverse gebieden. De verwerking van een visuele prikkel is in deze hypothese een lineair proces. Eerst komt hij terecht in gebieden in de ‘onderste’ laag. Vandaar reist hij door naar die erboven. En vandaar omhoog naar de volgende laag, enzovoorts, tot de prikkel wordt omgezet in het beeld dat je ziet. De visuele prikkel wordt als het ware doorgegeven langs een keten. Als één van de schakels in die keten niet goed werkt, kun je niet meer zien. Althans, dat was de gangbare opvatting. Toch zijn er gevallen bekend van patiënten met beschadigingen in de lage visuele verbindingen, die toch nog konden zien. Zij lijden aan ‘blindsight’: in een deel van hun gezichtsveld zien ze niets. Toch kiezen ze, als hen tijdens een experiment een monitor met een plaatje van bijvoorbeeld een glas water, een fiets of een olifant voorgezet wordt, zo vaak het goede antwoord, dat het niet meer een kwestie van toevallig raden kan zijn. Ze hebben niet gezien wat er op het computerscherm stond, maar hebben het blijkbaar toch onbewust waargenomen. Dit experiment betekent dat die theorie over lineaire verwerking van visuele informatie niet klopt: als die ene schakel kapot is, zou het signaal verderop in de keten ook niet kunnen aankomen. Capalbo toont in zijn proefschrift aan dat de lineaire hypothese van visuele-informatie verwerking niet klopt. Er zijn gebieden in de onderste regionen van het systeem die signalen rechtstreeks doorgeven naar de derde of de vierde laag. Visuele signalen verspreiden zich langs verschillende paden door het visuele systeem. ----- Wetenschapsnieuws - Eten tegen de zwaartekracht in - Alziend oog - Proefkonijnen gezocht. De afdeling Humane Voeding van Wageningen Universiteit zoekt vrijwilligers voor het Snack-Bios onderzoek. Proefkonijnen moeten zeven keer naar de film en krijgen tijdens de voorstelling iets te eten. En krijgen bovendien €100 voor de moeite. ----- Toptalentje Tom de Graaf is nog niet eens afgestudeerd in de cognitieve neurowetenschappen maar heeft van NWO nu al een toptalent-promotiebeurs gekregen voor zijn eigen onderzoeksvoorstel. Hij wil in het brein op zoek gaan naar het Bewustzijn. Hij wil localiseren waar in het visuele systeem het gebied zetelt waarmee je bewust waarneemt. Dat wil hij doen door bij proefpersonen in een fMRI zichtbaar te maken waar in de hersenen een bewuste waarneming plaatsvindt. Vervolgens wil hij bij de proefkonijnen ‘blindsight’ opwekken en dan meten waar in de hersenen die onbewuste waarneming plaatsvindt. Als je de twee plaatjes met elkaar vergelijkt, zou je dus moeten kunnen zien waar de bewuste waarneming zetelt. ----- Beleidshomeopatie Frans Leeuw is hoogleraar Recht, Openbaar Bestuur en Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek aan de universiteit van Maastricht. Daarnaast is hij directeur van het WODC, de wetenschappelijke onderzoeksafdeling van het ministerie van justitie. Hij vindt dat veel overheidsbeleid om menselijk gedrag te veranderen vaak het tegenovergestelde bereikt. Al sinds de kabinetten Lubbers streeft de Nederlandse overheid naar minder interventies, minder regulering en meer effectiviteit. Ook het vierde kabinet-Balkenende gaf in de regeringsverklaring uit begin 2007 aan te streven naar minder bestuurlijke drukte, iets wat tot uitdrukking moest komen in minder regels, minder lastendruk, minder ambtenaren en minder organisaties. Niettemin komen er steeds meer wetten, regels en voorschriften. Maar veranderen burgers door al die regels ook hun gedrag? Dat is nog maar de vraag. Menselijk gedrag is vaak een storend element, waar de beleidsmakers in hun mooie plannen geen rekening mee houden. Vaak bedenken beleidsmakers regels om gedrag te stimuleren dat tegengesteld is aan allerlei ingesleten gedragspatronen. Zoals het idee om foute jongens op te bergen en met harde hand te heropvoeden in ‘boot camps’ om ze minder delinquent te maken, terwijl het voor dat soort jongens vaak juist aantrekkelijker is om stoer en crimineel te zijn dan zich aan de moraal van de inrichting en de samenleving te houden. Of een ander voorbeeld: het idee dat het openbaar maken van topsalarissen een matigende invloed heeft op de hoogte ervan. Dat is zinloos omdat geen enkele raad van commissarissen ‘zijn’ directeur wil laten onderdoen voor zijn collega’s bij de concurrent. Omgekeerd zullen ook directeuren, onder verwijzing naar de openbare salarisgegevens van andere bedrijfsleiders, hun raad van commissarissen onder druk zetten om een forse loonsverhoging in de wacht te slepen. Dit soort maatregelen vat Leeuw onder de noemer ‘beleidshomeopatie’: beleid maken met onwerkzame bestanddelen. Bertold Brecht schreef het al in de ‘Dreigroschenoper’: “Ja, Mach mal einen Plan, sei nur ein grosses Licht und Mach dann noch ’nen zweiten Plan, gehen tun die beide nicht” ----- De Binnenlandreportage: Standplaats Ouder Kind Centrum (OKC) In Amsterdam kunnen jonge ouders met alle vragen over de gezondheid, de opvoeding en de ontwikkeling van hun kinderen terecht bij een van de vele Ouder en Kind Centra, de OKC's. Ook in Amsterdam Oost/Watergraafsmeer, een gemengde Amsterdamse wijk, staat zo’n Ouder en Kind Centrum. De Transvaalbuurt, één van de veertig probleemwijken van minister Vogelaar, is onderdeel van die wijk. Verslaggever Irene Houthuijs portretteert de bezoekers en de vele medewerkers die hen raad geven. Vandaag aflevering twee. De Voorlichters Eigen Taal en Cultuur en het Marokkaans spreekuur.