Noorderlicht
Eerste complete DNA-volgorde van een vrouw bekend Genetici van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben de volledige DNA-volgorde opgehelderd van een vrouw. Het is de eerste vrouw ter wereld en de eerste Europeaan van wie de complete DNA-volgorde bekend geworden is. Het DNA is afkomstig van Marjolein Kriek, als klinisch geneticus verbonden aan het LUMC. Het aflezen (‘sequencen’) van Krieks DNA is onderdeel van het 1000 Genomes Project. In het kader van dat onderzoek moet het DNA van duizend mensen in kaart gebracht worden. Niet alle mensen zijn immers hetzelfde en om een goed beeld te krijgen van het menselijk genoom kun je niet volstaan met het onderzoeken van een paar proefpersonen. Weliswaar is het DNA van alle mensen voor 99 procent hetzelfde, maar die ene procent waarin zij van elkaar verschillen, is niet alleen verantwoordelijk voor uiterlijke verschillen als oog-, haar- en huidskleur. Ook het feit dat de ene persoon meer aanleg voor een ziekte heeft dan de andere, medicijnen bij de een beter aanslaan of dat sommige mensen vroeg sterven door een leefstijl waarmee anderen stokoud worden, kan daardoor worden verklaard. Het project moet resulteren in een gedetailleerde kaart van ons genoom. Marjolein Kriek is de vijfde mens van wie het hele genoom in kaart is gebracht. Na DNA-ontdekker James Watson, geneticus Craig Venter en twee (onbekende) Nigerianen is Kriek de eerste vrouw en Europeaan van wie het complete DNA is opgehelderd. ----- Wetenschapsnieuws - DNA Tasmaanse tijger in muis - Nanobuisjes zijn net asbest - Vreemd zeebeest geeft zich bloot ----- Geheugen en motoriek Woorden en getallen zijn geen abstracte kennis, maar zijn in onze hersenen nauw verbonden met motorische ervaringen. Als we het woord ‘kopje’ lezen, brengen we dat voorwerp in gedachten al naar onze mond, toont psycholoog Oliver Lindemann aan in zijn onderzoek. Hij promoveerde onlangs aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ook getallen hebben invloed op onze motoriek: als we een kopje moeten pakken en we lezen op een scherm een 1 of een 2, openen we onze hand minder ver dan als we een 8 of een 9 zien. Geheugen voor woorden en getallen is in de hersenen nauw verbonden met de gebieden die de motoriek regelen. Lindemann liet zijn proefpersonen een handeling plannen, bijvoorbeeld een kopje of een loep pakken. Vervolgens kregen ze op een monitor een woord te lezen en moesten ze de handeling uitvoeren. Als het woord gerelateerd was aan de geplande actie (bijvoorbeeld ‘mond’ of ‘oog’), voerden ze die sneller uit dan bij een verzonnen of ongerelateerd woord, zoals bijvoorbeeld ‘beer’. Lindemann verklaart het fenomeen als volgt. De hersengebieden die zich met taal en rekenen bezighouden, waren oorspronkelijk bedoeld voor het plannen van een handeling. Motoriek dus. Een aanwijzing daarvoor is dat mensen met een stoornis in de motoriek van de vingers vaak ook lijden aan dyscalculie, een rekenstoornis. ----- Vrouwenhersenen Vrouwen die behandeld worden voor bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson en dystonie (verkramping van de spieren), krijgen vaker last van bewegingsstoornissen als bijwerking. De Leidse neuroloog Bob van Hilten heeft daar een verklaring voor: vrouwen hebben meer verbindingen in hun hersenen. Daarom kunnen ze beter verschillende dingen tegelijk doen dan mannen (multitasken). Maar ook dat voordeel heeft z’n nadeel: die uitgebreidere netwerken maken hen ook gevoeliger voor bewegingsstoornissen. ----- De Binnenlandreportage: Standplaats Ouder Kind Centrum (OKC) In Amsterdam kunnen jonge ouders met alle vragen over de gezondheid, de opvoeding en de ontwikkeling van hun kinderen terecht bij een van de vele 'Ouder en Kind Centra', de OKC's. Ook in Amsterdam Oost/Watergraafsmeer, een gemengd Amsterdams stadsdeel, staat zo’n OKC. De Transvaalbuurt, één van de veertig probleemwijken van minister Vogelaar, is onderdeel van dat stadsdeel. Verslaggeefster Irene Houthuijs portretteert de bezoekers en de vele medewerkers die hen raad geven. Vandaag aflevering drie: verpleegkundige Annegeer Konijn heeft een afspraak met Karin Visser van 'Vangnet Jeugd'.