Sigrid Kaag maakte een grote verandering door. Na jarenlang als topdiplomaat in Libanon gewerkt te hebben, werd ze in Nederland benoemd tot Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Regisseur Shuchen Tan (1962) volgde Kaag al in Libanon en was gefascineerd door deze switch. Haar film ‘Sigrid Kaag – Van Beiroet tot Binnenhof’ is een portret van een voor het grote publiek onzichtbare vrouw die opeens in de schijnwerpers belandt en aan deze nieuwe rol moet wennen.

Waarom maakte je deze film?
‘Ik ben geen politiek dier. Ik loop nooit op het Binnenhof rond. Ik ben ook geen D66’er, ik heb helemaal niets met die partij. Ik maakte deze film vooral omdat ik persoonlijk geïnteresseerd was in Kaag. In 2015 filmde ik haar voor een uitzending van het VPRO-programma Tegenlicht in Libanon. Ik was onder de indruk van de stoere manier waarop zij haar werk deed. Toen ze in 2017 naar Nederland kwam om minister te worden, was ik heel benieuwd hoe zo iemand zich zou handhaven in de Haagse politiek. We begonnen in deze film samen aan een reis, waarbij ik geen idee had waar die ons zou brengen. Tijdens dit avontuur ontwikkelde zich binnen haar partij een politieke dynamiek waarbij het partijbestuur aan haar begon te trekken om lijsttrekker te worden. Ik zag dat ze moest wennen aan haar nieuwe rol.’

Zag je als maker een verschil tussen Kaag bij de VN en op het Binnenhof?
‘Bij de VN kon ze voor het grootste deel zelfstandig beslissingen nemen en had ik alle vrijheid om te filmen. In Nederland werd ze een minister met een grote politieke verantwoordelijkheid en kreeg ze een leger om zich heen van persvoorlichters en woordvoeders. Die hebben als taak om haar af te schermen voor nieuwsgierige typetjes zoals ik. Toch bleef de persoon Kaag het belangrijkste onderdeel van mijn verhaal, al was dat lastiger in beeld te brengen.’

Een film over een politicus in 2021. Vlak voor de verkiezingen. Tricky.
‘Een film over een politicus maken is per definitie tricky. Ze heeft zelf een agenda, haar partij heeft een agenda. Dat is ingewikkeld. Een collega van Tegenlicht maakt op dit moment een portret over Wobke Hoeksta. Die zit met dezelfde uitdaging. Toen Kaag instemde met het plan zei ze gelijk: ‘Ik wil niet dat het een Jesse Klaver-film wordt. [Een documentaire van regisseur Joey Boink die door BNNVARA werd ingetrokken na kritiek op de objectiviteit, red.] Ik wilde dat zelf ook niet en ik heb mijn best gedaan om een gezonde afstand te houden tot Kaag en haar partij.’

Toch stelde policius Martin Bosma (PVV) gelijk Kamervragen.
‘Ik ben er niet helemaal verbaasd over dat de kritiek uit die hoek komt. Ik snap heel goed waarom de PVV dat doet: ze zitten de hele tijd te azen op Sigrid Kaag. Alles wat voorbijkomt wordt in de strijd gegooid voor hun campagne. Deze film wordt daar naar mijn idee in meegetrokken. Voordat ik aan deze film begon had ik me nooit kunnen bedenken dat de PVV zich zo druk zou gaan maken over mijn film. Ik wil best het gesprek met ze aangaan over de vraag of dit een campagnefilm voor D66 is, maar ik vind hun reactie wel lichtelijk voorspelbaar.’

Hoe komt het volgens jou dat Kaag zulke heftige reacties oproept?
‘Er is een kleine groep mensen die, vooral via sociale media, steeds heftig reageren op alles wat zij doet of zegt. Het komt vooral vanuit een conservatief rechtse hoek en wordt op een vileine toon gebracht. Ik denk dat sommige mensen uit deze hoek helemaal niet zitten te wachten op een sterke vrouwelijke leider. Als Wopke Hoekstra op het podium wordt gebracht, lijkt iedereen tevreden: dat kennen we al. Een soort nieuwe Mark Rutte, maar dan in een ander pak. Een vertrouwde, mannelijke leider, wat we al eeuwenlang gewend zijn.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

Je kreeg een goed kijkje in de keuken van politiek Den Haag. Wat viel je op?
‘Als je in een rol van volksvertegenwoordiger stapt, ben je gelijk aangeschoten wild. Iedereen kan op je schieten en dat gebeurt ook. Sociale media versterken deze haat. Ik sprak vorige week met een journalist die een aantal Nederlandse politieke documentaires uit verschillende periodes had vergeleken. Het grote verschil: in de tijd van Wim Kok waren er nog geen sociale media. Er was destijds een totaal andere politieke cultuur.

Het lijkt wel alsof we het nu in de politiek alleen nog maar over de randverschijnselen hebben, over een Tweetje of Instagrampost. Waar zijn we in terecht gekomen, dat dit nu het politieke debat bepaalt? Als er een figuur is waar mensen zich aan storen, krijgt diegene gelijk de hele lading over zich heen. Als politicus moét je daar vervolgens wel op reageren: je kan niet zeggen dat het niet bestaat. Dat is een nieuwe realiteit waar we niet meer vanaf komen. Het is beangstigend en zit in de sfeer van een Twitterende Amerikaanse president. Je zou denken: die politici zijn alleen met hele serieuze zaken bezig, die gaan zich niet opwinden over een gek Tweetje. Maar als je dat elke dag over je heen krijgt, kruipt het toch onder je huid.’

Hoe handhaaft Kaag zich volgens jou in de Haagse politiek?
‘De Tweede Kamerverkiezingen volgend jaar wordt haar grote test. Ik denk dat ze daar nog best wat uitdagingen heeft liggen. Binnen haar partij wordt ze op handen gedragen, maar of ze ook de verbinding kan maken met het brede, grote publiek, dat weet ik niet. Dat wordt denk ik haar grote uitdaging.’

Voor welk publiek maak je deze film?
‘Ik hoop dat deze film niet alleen een VPRO-publiek bereikt, maar ook mensen die normaal gesproken niet naar dit soort films kijken. Als deze film ook maar een beetje kan laten zien hoe onze politiek functioneert, dan zou ik dat mooi vinden. Ik vind het belangrijk dat we een soort binding krijgen met het politieke proces. Er zijn al zoveel mensen afgehaakt. Ik wil laten zien dat politici ook maar mensen zijn, met hun twijfels en zwakheden. Het is lekker om af te geven op politiek Den Haag, dat doe ik zelf soms ook, maar het is goed om te beseffen dat wij daar ook zouden kunnen staan.’