Verleden van Nederland (6) - De beschaafde natie (1815-1918)
NPS/VPRO, 16 november 2008
8-delige documentaire serie. Afl 6: De beschaafde natie (1815-1918).
Presentator Charles Groenhuijsen wordt gevolgd op verschillende locaties in Nederland, België en op Java.
Aan de orde komt: de verworvenheden van de 19e eeuw; de verspreiding van kennis, waardoor mensen meer met elkaar in contact kwamen; het dorpse karakter van Nederland in de 19e eeuw; het ontstaan van Nederland in 1815, met koning Willem I aan het hoofd van de natie; het afscheiden van België in 1830; de Hollandse marineofficier Jan van Speijk die zich met zijn kanonneerboot op de Schelde opblaast; de Tiendaagse Veldtocht uit 1831 tegen de Belgische afscheiding; de erbarmelijke sociale staat van de Noordelijke Nederlanden rond 1830; de economische impuls door koning Willem I, mede aangestuurd door de opbrengsten van het wingewest Indië; de positie van Maastricht t.t.v. de afscheiding van België; de veranderingen die de industriële revolutie bracht; de glas- en aardewerkfabriek in Maastricht van Petrus Regout, de eerste grootindustrieel van Nederland; het landgoed Vaeshartelt dat Regout liet aanleggen; de eerste stoomtrein in 1839, van Amsterdam naar Haarlem; de invoering van de eenheidstijd, -taal en -maten; de voedselschaarste rond 1845; de vele revoluties in 1848 in het buitenland, gericht tegen de macht van de koningen en gevoerd om medezeggenschap van het volk; de nieuwe grondwet (1848) van Thorbecke, waardoor ministers verantwoording moesten gaan afleggen aan het parlement i.p.v. aan de koning; de schrijnende armoede in Nederland rond 1850-60; het verbod op kinderarbeid; het verzet in Nederlands-Indië tegen de onderdrukking van de bevolking; de kritische artikelen van Sicco Roorda van Eysinga over de slechte situatie van de Indische bevolking; het boek 'Max Havelaar' dat Eduard Douwes Dekker over de uitbuiting van Nederlands-Indië schrijft; de intrede van de telefoon in 1876; de gevolgen van de uitvinding van de cilinderpers; het ontstaan van de typisch Nederlandse zuilen; de bouw van het Rijksmuseum in Amsterdam, gewijd aan het gemeenschappelijke Nederlandse verleden; de verstarring van de Nederlandse zuilenmaatschappij; de macht van de georganiseerde arbeiders, gedemonstreerd in de spoorwegstaking van 1903; het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, waarin Nederland neutraal blijft; het 'revolutionaire' optreden van de socialist Pieter Jelles Troelstra, gericht tegen de regering; de 'eenheid in verdeeldheid' van de Nederlandse maatschappij na de Eerste Wereldoorlog.
SHOTS:
00:04:38 trekschuit;
00:07:30 straatbeeld Brussel;
00:17:10 straatbeeld Java;
00:18:20 schimmenspel met wajangpoppen;
00:20:03 theeplantage Indonesië;
00:24:20 Kasteel Vaeshartelt van Petrus Regout;
00:25:52 stoomtrein;
00:43:08 nachtwacht van Rembrandt.
GELUIDSFRAGMENTEN:
00:08:50 opera 'La muette de Portici';
00:13:40 'Wien Neêrlands bloed'.
ARCHIEFMATERIAAL: straatbeeld Nederlands-Indië begin 20e eeuw; telefooncentrale begin 20e eeuw; uitgaan van een school begin 20e eeuw; katholieke processie; demonstratie van arbeiders; koningin Emma en prinses Wilhelmina in een open koets; slagveld Eerste Wereldoorlog.