De heliostaat - Een machine die de zon stil zet
Museum Boerhaave - Geschiedenis van de Wetenschap
Voor optische proeven waren natuurkundigen in de 18e eeuw aangewezen op zonlicht; sterke lampen bestonden immers nog niet. Een groot ongemak daarbij was de beweging van de zon langs de hemel, waardoor de richting en de hoek waarin het zonlicht de kamer binnenvalt voortdurend verandert. De Leidse hoogleraar Willem Jacob 's Gravesande (1688-1742) ontwierp daarom deze heliostaat of 'zonnestilstaander'. Dit instrument bestaat uit een schuin gemonteerde spiegel, die het zonlicht opving. Deze spiegel was zodanig gekoppeld aan een uurwerk, dat hij precies met de zon meedraaide. Zo verkreeg 's Gravesande een langdurig stilstaande lichtbundel, waarmee hij ongestoord kon experimenteren.