Herinneringen aan Nederland: Vrede, godverdomme, vrede (deel 1)
VPRO, 16 april 1995
Adhv persoonlijke verhalen komen de volgende onderwerpen ter sprake: de reconstructie van vroeger dmv foto's, films en geluidsmateriaal; opleidingen, beroepskeuze en baantjes in de jaren '30; joodse vluchtelingen uit Duitsland; de Duitse inval; ontsnappingen naar vrij gebied oa via Zwitserland en Spanje; het verzet; het voorzien in levensonderhoud; anti-Duitse sentimenten; verbod op het spelen van Amerikaanse muziek; de Kultuurkamer; het uitgeven van boeken; maatregelen tegen joden; onderduiken oa door joden; het dragen van een jodenster; bioscoopbezoek; invasie Normandië; Dolle Dinsdag; bevrijding Nederland; Hongerwinter; het heimelijk maken van foto's, hoe dat ging en de gevaren daarvan; bevrijding Amsterdam; schietpartij op de Dam; plotselinge opkomst van de Binnenlandse Strijdkrachten vlak voor de bevrijding; terugkeer in een leeggeplunderd Arnhem; wederopbouw; kwestie Nederlands-Indië; (afwezigheid) regeringsmaatregelen tav joden; rechtsherstel mbt wel en niet terugkerende joden; psychische gevolgen oorlog. INTERVIEWS hierover met: - Flip Bool, direkteur Nederlands Foto-archief; - prof. dr. J.C.H. Blom, historicus; - Bert Haanstra, cineast; - Marcel Thielemans, trombonist/zanger The Ramblers; - Netty Rosenfeld, joods programmamaakster, oa over anti-semitische uitingen aan haar adres die begonnen toen ze omroepster werd bij Radio Herrijzend Nederland; - Jan de Hartog, auteur, ontvluchtte Nederland via Spanje naar Engeland waar hij meewerkte aan de voorbereiding van D-Day; - dr. Werner Münsterberger, etnoloog en gevluchte Duitse jood; - Elisabeth Andersen, actrice; - Max Velthuijs, kinderboeken-maker; - Sicco Mansholt, oud-politicus; - mej. J.S. Douma, oud-lerares, toont de door haar genomen foto's van de bezetting; - Rudi Hemmes, gen. majoor Kon. Luchtmacht b.d., vluchtte via Spanje naar Engeland vanwaar hij deelnam aan de bevrijding; - Leo Vroman, dichter en biochemicus, kwam na zijn vlucht uit Nederland in een Jappenkamp terecht; - Tineke Vroman, biologe; - Andrea Domburg, actrice, woonde tijdens de bezetting in Amsterdam; - Jan Overzet, oud-politieagent te Haarlem, oa over zijn betrokkenheid bij de aanslag op een SD-commandant; - Ad Windig, fotograaf, over zijn tijdens de bezetting genomen foto's. SHOTS: - foto's bezetting; 21:32:47 verkeersdrukte New York (tevens va 00:26:24); 22:17:31 station Winschoten; 23:38:19 Haarlem: shots mbt de geslaagde moordaanslag op een SD-commandant door het verzet waarna uit wraak tien mensen gefusilleerd werden: kerk Westergracht; gedenkteken; pamflet Duitsers (tevens va 23:41:59 + 23:43:13); 00:05:33 Dam te Amsterdam, mei 1945 (tevens va 00:14:36). SHOTS Normandië: 23:01:26 kerkhof aan zee; Atlantikwall; verrekijkers op uitzichtspunt; 23:04:20 stadsshots havenstadje met herinneringen aan D-Day oa "Hotel du 6 juin"; 23:07:40 landschap en dorp; 23:10:48 rotskust; stadje met kerk; 23:11:24 landschap met boerderij. DUPES (zw/w): oorlogsbeelden; onderduikers; Ramblers; bezetting Nederland; oudheidkundige vondsten na bombardement Rotterdam; agenten krijgen Duitse les; Mussert bezoekt Noord-Holland; vakopleiding metaalbewerken Haarlem; aanleg Atlantikwall; razzia; D-Day; Radio Oranje; bevrijding Maastricht; naaien Britse vlaggen; verwoestingen na slag om Arnhem; regeringsdelegatie bezoekt Eindhoven; Hongerwinter: voedseltocht, weghalen hout tussen tramrails, gaarkeuken met etende kinderen; ondergelopen polder; bevrijding Amsterdam; schietpartij Dam; feest; vrijlaten gevangenen uit Huis van Bewaring; oppakken collaborateurs; naspelen WO II in het Olympisch Stadion; werkopnamen "Soldaat van Oranje"; wederopbouw. ARCHIEFMATERIAAL (zw/w) veelal van amateurs: 21:19:05 lange rijers vanuit auto door straten van Den Haag (voor 1940)(tevens va 21:23:59); 21:31:58 boer oogst mbv paard; schoolklas zingt "Holland, mijn Holland"; rivier; graanveld; Duitse inval; 21:44:49 zomer 1940: ouders met kinderen buiten oa spelend; 21:47:35 Rotterdam: vernielingen na bombardement; 22:07:30 "Het Arbeidsfront in den Zomer": meisjes uit de Amsterdamse confectie- en textielindustrie in een vakantieoord van het Arbeidsfront te Putten: ext. oord met meisjes; meisjes in weiland hardlopend, gymnastiekend en speerwerpend en wandelend in omgeving oa langs kerkje; 22:09:12 afbraak pier van Scheveningen; Duitse soldaat op duin; ontruiming woning; 22:32:31 nachtopname rennende mensen Heemstede; 22:38:33 begrafenisstoet Amsterdam ivm dood hooggeplaatste WA-man (vanaf de eerste verdieping door raam gefilmd); 22:42:04 kinderen, waarvan de vaders in Duitsland werken, vieren door Door Vreugde en Arbeid (Arbeitsfront) georganiseerd Paasfeest te Haarlem in het Rembrandt Theater; 22:47:06 kleur: Juliana en de kinderen (opname Bernhard); 22:52:28 confiscatie fietsen en trams door Duitsers; uitzwaaien mannen op station (juli 1942); 23:08:23 het Canadese leger tijdens de invasie van Normandië: cameralieden filmend; oprukken troepen; gevechten; moeizame communicatie met Russische dwangarbeiders; krijgsgevangenen; 23:14:15 problemen met gas, elektriciteit en voedsel in Heemstede; 23:15:34 straatshots oa voorbij marcherend Duits legeronderdeel; pan hoog over stad; lege etalages; 23:16:50 het Eerste Canadese Leger in Nederland: gevechten; afvoeren gewonden; 23:18:30 wegtrekken Duitse bezettingsleger; 23:23:07 bevrijding Eindhoven: mensen op daken kijken naar overkomende vliegtuigen; parachutist neerkomend; VS-parachutisten (Airborne) worden enthousiast verwelkomd; weggeven sigaret (tevens va 23:24:22); 23:28:23 winter '44: luchtopname Maas en overstroomde gebieden ten Noorden van 's Hertogenbosch; geallieerde leger oa tanks; 23:45:21 Wilhelmina bezoekt het overstroomde Walcheren (amateurfilm); 23:47:25 dansen bij een orkest in Palais du Dance te Breda door oa Canadese en Poolse soldaten; 23:50:33 bevrijding Noord-Nederland: Canadese pantservoertuigen nabij Kleve; bedekken weg met takkenbossen tbv doorgang tanks; gevechten nabij Arnhem en Zutphen; rijer over weg met brokstukken van voertuigen en een vliegtuig (tevens va 23:55:01); 23:55:27 kleur: prins Bernhard met zijn legeronderdeel staande melk drinkend op kruispunt nabij Almelo; winkelstraat vol vlaggen (opname oa Bernhard); 23:57:21 bevrijding Groningen: gevechten binnenstad; plunderaars; krijgsgevangenen; bevolking veegt straat schoon; soldaten met bevolking; 00:04:57 voedseldropping Heemstede; 00:31:39 Arnhem 1945: verwoeste kerk, Mariabeeld, veel onkruid, huisraad op straat, vernielde huizen (tevens va 00:34:13); 00:35:12 poppenanimatie tbv aktie Nationaal Volksherstel (scenario Toon Hermans); 00:36:58 bevrijdingsfeesten (amateuropnames); 00:59:08 opgraven, identificeren en kisten van lijken.