Radio kijken en luisteren

‘Als bezoekers narrig naar binnen lopen heb ík iets niet goed gedoan,’ zegt de portier op het DRU Cultuurpark in Ulft. Daar hoeft hij zich deze zondag geen zorgen over te maken, want alle ruim honderdvijftig gasten die naar radioprogramma OVT komen kijken lijken goedgehumeurd. Omdat oktober Maand van de Geschiedenis is maakt OVT vijf uitzendingen op locatie. Het thema luidt ‘Aan het werk’, en daarom is de voormalige Achterhoekse ijzergieterij een toepasselijke locatie. De ruimtes hier hebben namen als Braadpan en Beschuitbus, maar de uitzending komt uit de conferentiezaal die bij de locals bekendstaat als Polenzaal.

Bezoeker Willem ter Voert is op de fiets uit Doetinchem gekomen. ‘Wij verzorgden vroeger bij ons thuis de kerstpakketten van de DRU. Mijn ouders hadden hier een winkel met café en in december lag alles vol met pakketten van de Ulftse ondernemersvereniging. Ook een keer met verse kerststollen. Die konden niet gestapeld, dus de hele vloer lag vol.’ Ter Voert luistert elke zondag OVT, maar alleen het tweede uur: ‘Eerst ga ik spinnen.’

Twee vrouwen lijken zussen en dat zijn ze ook. Els en Marianne Varwijk heten ze, en als ik vraag wat ze hier brengt is het antwoord helder. ‘Jos Palm. We zijn buurmeisjes van vroeger. Jos was een stuk ouder en onze grote buurjongen in Zeddam.’

Als iedereen zit heet producer Vivian Vrolijk in een prachtig pak iedereen welkom. Ze vertelt dat er na afloop een rondleiding is en verzoekt iedereen nadrukkelijk om tijdens de korte pauze te blijven zitten. Daarna neemt presentator Jos Palm het woord. Met zichtbaar genoegen en een enorme zend-installatie op zijn rug legt hij de radioregels uit aan de bezoekers. ‘De gedachte is dat het hier leuk is en dat luisteraars thuis denken: daar had ik ook wel bij willen zijn. Maar ze moeten wel snappen waarom het leuk is. Wees dus genadig en klap mee als we om applaus vragen.’ Daarna holt hij naar buiten om elders op het terrein een interview te doen met de beheerder van het IJzermuseum. Daarmee zal even later de uitzending beginnen. Het maakt live nog levendiger.

Naast mij zit een vrouw met een opengeslagen VPRO Gids op haar schoot.  Ze is oud-lerares levensbeschouwing en filosofie en heet Christa Ruissen. Trouw luistert ze elke zondag naar OVT, al gaat ze er niet speciaal voor zitten. ‘Ik gebruik een koptelefoon en doe er allerlei andere dingen bij.’ Als ik vraag hoelang ze al VPRO-lid is krijg ik een schokkend antwoord. ‘Ik ben lid van de Vara.’

Tijd om van de schrik te bekomen is er niet want de OVT-tune klinkt en medepresentator Julie Blussé opent de uitzending. Ze vertelt wie en wat er allemaal gaat komen. Dat is heel veel. Onder anderen zangeres Vera Bon, Micha Wertheim, een wolvendeskundige, socioloog Gerard Rooijakkers, de DRU-directeur, en een oud-woordvoerder van Martin Luther King. De uitzending is gevarieerd maar propvol. Dus komt Palm na zijn reportage zo snel mogelijk weer naar binnen rennen om naast Blussé plaats te nemen voor een onderhoud over staalindustrie.

Ondertussen leest Micha Wertheim de tekst van zijn column nog een keer door. Zijn fraaie bruine jasje en oranje hoodie passen qua kleur mooi bij de DRU-braadpannen. Wertheim heeft zijn dagprogramma afgestemd op het maandthema ‘Aan het werk’, want na zijn voordracht hier is hij twee uur later weer te horen op Radio 1 in De perstribune, live vanuit TivoliVredenburg in Utrecht. Bovendien wordt hij aan het einde van de middag geïnterviewd in de De Balie in Amsterdam. Een drukke werkdag dus met een logistieke uitdaging. Die begint al tijdens het applaus na zijn column wanneer Wertheim z’n laptop opbergt en aanstalten maakt om te vertrekken. Hij moet nu weg. Van de voorste rij in de uitverkochte zaal naar de uitgang achterin. Maar de uitzending gaat door en elk bijgeluid stoort. Dat weet hij ook. Wertheim schat de afstand naar de uitgang. Een meter of twintig. Op zich te overzien, maar in een uitpuilende zaal met uitstekende bezoekersbenen en koffiebekers naast stoelpoten niet zonder gevaar. Als er een tune klinkt pakt hij snel een meter of twee. Meer zit er even niet in want zangeres Vera Bon begint. Wertheim berust in de situatie en maakt zich op de hurken zo onzichtbaar mogelijk. Als Bon uitgezongen is gebruikt hij háár applaus om in een sprint de laatste twintig zaalmeters te overbruggen. Gehaald.

Ondanks het dringende verzoek om in de pauze te blijven zitten staan veel bezoekers toch op. Nieuwe koffie en het toilet zijn dringender. Na de pauze gaat het over verhipping van industrieel erfgoed, borstrokken en gootsteenbakjes. Tot kleine ontsteltenis hoort de zaal dat een recente gespotte wolf vermoedelijk ook Ulft heeft aangedaan.

En dan zijn de twee uren alweer voorbij. Alle gasten krijgen een bedankzakje met een potje VPRO-honing plus VPRO-usbstick. Aan Palm de vraag wat het verschil is met een studio-uitzending. ‘Je bent net even wat scherper. Ik kon altijd redelijk goed hard­lopen en tijdens wedstrijden ga je ook altijd verder dan bij de training. In de studio is het zake­lijker. Je probeert de sfeer voelbaar te maken door op de juiste knoppen te drukken.’ Soms moet hij zichzelf afremmen. Palm: ‘Niet al te bijdehand doen. Het gaat om de gasten. Maar zijn mijn oude buurmeisjes er nog?’

OVT is elke zondag om 10.00 uur te beluisteren op NPO Radio 1