Documentairemaker Sarah Sylbing (Schuldig, Klassen) trad begin november toe tot de hoofdredactie van de VPRO. Op haar verlanglijstje staan betere, geëngageerde fictie en meer aandacht voor onze klassenmaatschappij.

Toen Sarah Sylbing eind jaren tachtig als kind rondliep op de set van Villa Achterwerk-serie Buurman Bolle, werd haar gevraagd of ze later actrice wilde worden. Ze had een grote bijrol in de serie, dus het was bepaald geen onlogische vraag. Maar Sylbing zag op die bewuste set een heel andere inspiratiebron: regisseur Ben Sombogaart.

Die droom zou uiteindelijk uitkomen, want na haar studies en redactiewerk voor programma’s als Tegenlicht en Metropolis beleefde Sylbing in 2016 samen met collega Ester Gould een grote doorbraak met de veelgeprezen documentaireserie Schuldig (Human). De serie werd een doorslaand succes, en won talloze prestigieuze journalistieke prijzen, waaronder de Zilveren Nipkowschijf. In 2020 kwam daar nog een veelgeprezen Human-serie bij met Klassen.

Die werelden van armoede (Schuldig) en kansenongelijkheid in het onderwijs (Klassen) ruilt Sylbing nu in voor vergaderingen en omroeppolitiek, want begin november trad ze toe tot de hoofdredactie van de VPRO. Kortom: een behoorlijk andere richting voor een van de meest geprezen documentairemakers van de laatste jaren. Hoogste tijd om eens te vragen om een toelichting.

Ik ben vooral nog aan het uitvinden in hoeverre ik sturend, volgend of dienend moet zijn

Sarah, hoe bevallen je eerste weken bij de VPRO?
Sylbing: ‘Ik ben vooral heel veel aan het leren. We hebben natuurlijk zó veel programma’s en medewerkers, dat mijn hoofd aan het eind van de dag vaak tolt van alle informatie. Dat maakt deze eerste maanden enerverend, vermoeiend én leuk.’

Wat doet een VPRO-hoofdredacteur precies?
‘Ik ben vooral nog aan het uitvinden in hoeverre ik sturend, volgend of dienend moet zijn. De VPRO is natuurlijk een makersomroep, en dat betekent dat de energie, ideeën en creativiteit vooral van de makers zélf komen. Als hoofdredacteur is het een deel van je taak om hen ten dienste te zijn, en ervoor te zorgen dat zij het beste tot hun recht komen. Maar tegelijkertijd blijf ik zelf natuurlijk óók iemand met een makershart en ideëen.’

Over dat makershart gesproken: mensen zullen óók teleurgesteld zijn dat je voorlopig niet met een nieuwe serie komt.
‘Ik zeg natuurlijk niet vaarwel tegen het regisseren, maar vind het wel leuk om iets nieuws te doen. De manier waarop Ester en ik series maken is ongelooflijk intensief en emotioneel betrokken, en dat heeft de afgelopen jaren heel veel gekost. Zo’n serie wilden we voorlopig even niet meer maken, want om dat goed te doen moet de noodzaak echt uit je tenen komen. Maar ik blijf ook in deze nieuwe functie graag groot dromen. Met Schuldig en Klassen wilden we ook echt iets in beweging zetten, en dat is uiteindelijk min of meer gelukt. Het waren méér dan alleen tv-series omdat ze ook impact hadden. In dat licht is deze stap niet zo gek, want bij een omroep kan ik hopelijk nóg grotere slagen maken.’

© Klassen / HUMAN

Klassen (Human)

Hoe gaan we dat terugzien?
‘De laatste jaren heeft de VPRO zich goed kunnen onderscheiden als buitenland- en toekomstverkenner, maar daarbij is de omroep in mijn ogen soms vergeten om te kijken wat er in ons eigen land gaande is. Ik zou het type verhalen dat we met Schuldig en Klassen hebben gemaakt óók graag hier terugzien. Daarnaast vind ik dat we in Nederland over het algemeen te weinig écht interessante fictie maken. Tv-series draaien te vaak om dertigers die in een duur appartement wonen en verliefd zijn op elkaar. Ik zou graag wat meer fictie willen ontwikkelen die iets zegt over onze samenleving – zonder dat het per se huiswerk-tv hoeft te worden. Een serie als Mocro Maffia bijvoorbeeld, maar dan wat meer geëngageerd. In Nederland hebben we onszelf jarenlang wijsgemaakt dat we geen klassenmaatschappij hebben, maar het wordt de hoogste tijd om te erkennen dat die bestaat. Dat kunnen we in onze programma’s best laten zien.’

‘De VPRO is in mijn ogen soms vergeten om te kijken wat er in ons eigen land gaande is’

Het lijkt me een fijn idee om daarbij een actieve vinger in de pap te
hebben.
‘De VPRO is de laatste jaren natuurlijk niet voor niets op zoek naar inclusiviteit, verjonging en een meer diverse samenstelling van redacties. Die ontwikkeling zie je ook steeds meer terug in programma’s, maar ik zou het fijn vinden als we nu een volgende stap gaan zetten. Dat programmamakers niet alleen iets kunnen vertellen over het feit dat ze bijvoorbeeld zwart of homoseksueel zijn, maar óók over iets totaal anders, zoals een raketlancering. Omdat ik zelf half Surinaams ben, ligt die nadruk op inclusiviteit natuurlijk dicht bij me. Het zou te gek zijn als we daar als omroep nog wat stappen in kunnen zetten.’

Waar staat de VPRO over vijf jaar als het aan de nieuwe hoofdredacteur ligt?
‘Wat de VPRO onvermoeibaar moet blijven doen, is de absurditeit blijven opzoeken, zoals we bijvoorbeeld doen met programma’s als TreurTeeVee en Joardy Season. In 2022 komt er waarschijnlijk een documentaire over Wim T. Schippers, die tachtig wordt. Hij staat natuurlijk symbool voor dat absurdisme en het opzoeken van grenzen. Maar het opzoeken van die grenzen wordt steeds moeilijker: enerzijds door groeiende gevoeligheden en anderzijds door de nadruk op geld en kijkcijfers. In Hilversum zie je toch dat er daarom steeds vaker wordt voortgeborduurd op oude successen.

'Daarnaast vind ik dat we als omroep de taak hebben om voortdurend de ander te tonen én te doorgronden. We leven in een samenleving die zich in toenemende mate van elkaar vervreemdt. Het enige middel dat wij daartegenover kunnen stellen, is op een diepgravende manier de 'ander' te blijven tonen, en te laten zien hoe het is om in het hoofd van die ander te kruipen. Bij de VPRO hoeft gelukkig lang niet alles stichtelijk te zijn, maar ik vind dat we met het vertellen van verhalen óók een belangrijk democratisch middel in handen hebben om het venster naar de wereld en de ander te zijn.’

etalage

Dit interview is onderdeel van de wintereditie 2022 van de VPRO etalage. Lees verder door op een van onderstaande afbeeldingen te klikken.