Op deze pagina lees en bekijk je het uitgebreide VPRO jaaroverzicht van 2018. Op zoek naar specifieke informatie? Raadpleeg hieronder de inhoudsopgave.

Zo VPRO

inleiding door Lennart van der Meulen

Voilà, zie hier het VPRO jaaroverzicht 2018. Het was een sterk crossmediaal mediajaar en ons programmapakket een potpourri van nieuwe en oude media. We hadden al onze expertise en creativiteit nodig om gehoord en gezien te worden in de overvloed aan mediaprikkels. En dat lukte goed.

We maakten programma’s die gezien werden en die ertoe deden voor het publiek. Ruim 1,1 miljoen mensen keken of luisterden in 2018 maandelijks naar een VPRO-programma. Stiekem bereikten we na het principiële vertrek van Lubach nog steeds wekelijks bijna 1 miljoen mensen via VPRO Facebook. Op vpro.nl kregen we meer dan 10 miljoen keer bezoek, vaak van jongeren. De VPRO Gids sloot het jaar af met 700 nieuwe proefabonnementen. Donateurs brachten bijna 1.5 miljoen euro bijeen voor nieuwe programma-ideeën, nieuw talent en extra verdieping.

Lennart van der Meulen

Op 1 juni ging een nieuwe hoofdredactie media van start en vielen de scheidslijnen tussen radio en televisie weg. Alle online expertise op het gebied van publieksbereik en interactie is samengevoegd bij de nieuwe afdeling Publiek & Marketing. In onze redacties werken alle disciplines samen om onze programma’s in de juiste vorm voor de beoogde doelgroep op het meest geschikte kanaal te krijgen. En ook de VPRO Gids is volop in transitie; van print naar online en multimediaal. Er was altijd werk aan de winkel.

Daarbij kwam dat de programmering voor 2019 lange tijd op de tocht stond. Door de bezuinigingen van minister Slob en de keuzen die de NPO dreigde te maken, stonden programma’s waar juist de VPRO voor staat onder druk. Uiteindelijk besloot de Tweede Kamer de tegenvallende STER-inkomsten voor 2019 toch te compenseren, onder de voorwaarde dat de minister en de publieke omroep op korte termijn een visie zouden ontwikkelen voor een toekomstbestendige publieke omroep. 

De VPRO probeert actief aan die visie mee te werken en schuift aan bij verschillende tekentafels. We vinden dat de overheid moet blijven investeren in de mediasector, in een sterke publieke infrastructuur, in taakomroepen en omroepverenigingen en hoogwaardige mediaproducties. We zien een blijvende rol weggelegd voor omroepen als maatschappelijke mediaorganisaties met een eigen missie en visie, die kleur en scherpte geven aan het media-aanbod. We kunnen ons geen publiek bestel voorstellen zonder VPRO als eigenzinnige creatieve mediahub, waar programma’s worden gemaakt die mensen inspireren. En we willen ons publiek overal kunnen bereiken. Op radio en tv, on demand en op social media, met een gids op de mat en een gids online en met evenementen.

We verzonnen, schreven, draaiden en monteerden topproducties waar we trots op zijn

Ja, we waren veel tijd kwijt aan strategie en beleid en lobby en intekenen en verantwoorden. Maar ook in 2018 maakten we toch vooral weer heel veel media. We verzonnen, schreven, draaiden en monteerden voor een heel jaar aan topproducties waar we trots op zijn. Wat dit heeft opgeleverd leest u in dit jaaroverzicht. Dit jaar besteden we extra aandacht aan multimediale producties, brengen we de maatschappelijke waarde van programma’s in beeld en geven we het woord aan onze partners – van IDFA tot Dutch Design Week.

De VPRO legt ook verantwoording af over zijn bedrijfsprocessen, de governance, risicomanagement en andere minder kleurrijke, maar wel belangrijke feiten en cijfers. Vanaf dit jaar doen we dit in het bestuursverslag – als onderdeel van de jaarrekening terug te vinden op vpro.nl.

Lennart van der Meulen, algemeen directeur VPRO

uitgelicht: More Human than Human

Documentaire uit een serie van vier over de impact van technologie op ons leven. De inzichten die dit vierluik verschaft zijn onderwerp van debat bij een speciale meet-up en online.

denken en doen

Zo VPRO. Niet zomaar een marketingkreet. Hierachter gaat een hele wereld schuil. Meer dan negentig jaar eigenzinnigheid en nieuwsgierigheid. 93 jaar verhalen vertellen en dingen aan de kaak stellen, fileren, in telkens weer een andere vorm en een ander creatief en aansprekend jasje. Heikel of niet. Onderstroom of boventoon. Wij deinzen nergens voor terug.

Zo VPRO. Als motto heeft het net zoveel facetten als de VPRO zelf. Steeds een andere dimensie, een ander beeld door een andere klemtoon, accentuering, intonatie, context. Beeldvorming, meer dan ooit draait het daar om. En meer dan ooit ook worden beelden gemanipuleerd. Het moet niet gekker worden. Door wie of wat willen we beïnvloed worden? Daarin blijven u en wij lekker autonoom.

Zo VPRO. Dat zijn wij allemaal. In verscheidenheid en in tig schakeringen. Medewerkers, leden, kijkers, luisteraars, lezers, bezoekers. Makers, denkers, doeners. Eigengereid en kritisch, vorsend en betrokken, vragend en bevragend. We willen niet overtuigen, maar onszelf en anderen aan het denken zetten. Ook daarin zit onze identiteit. En samen bepalen we de richting en focus.

Marise Voskens

Wij gaan door met verhalen vertellen die anderen niet vertellen

Ondertussen gaan er andere stemmen op in omroepland. Volgens ‘onze eigen’ NPO zijn leden uit de tijd. En dat terwijl alleen al de VPRO bijna evenveel leden heeft als alle politieke partijen in Nederland bij elkaar! De NPO pretendeert te weten wat het publiek wil, wat ú wilt. Maar wat we zien is verschraling. Wij weten dat dit niet is wat u wilt. Laat van u horen dus. Kom op voor waar u voor staat!

Namens de VPRO-leden ziet de raad van toezicht toe op de algemene gang van zaken en het gevoerde beheer en beleid. Wij zien een VPRO die onverminderd gedreven is en zichzelf blijft uitdagen. Dat vertaalt zich, naast journalistieke en creatieve bevlogenheid, in een goed geleide organisatie. De VPRO staat stevig in zijn schoenen en kijkt met vertrouwen vooruit.

In 2018 was ‘governance’ (‘goed bestuur’ in gewoon Nederlands) ook een belangrijk thema. Mede ingegeven door een nieuwe governance code en externe beleidsregels, zijn de statuten van de vereniging grondig geactualiseerd en door de algemene ledenvergadering goedgekeurd. Het huis op orde. Zodat creativiteit en frisse ideeen volop kunnen blijven rondwaren in Villa VPRO.

En natuurlijk wachten ons op vele fronten weer nieuwe uitdagingen. Kom maar op. Wij gaan hoe dan ook door met verhalen vertellen die anderen niet vertellen, niet kunnen of niet willen vertellen. Op onze eigen VPRO-manier. We kijken kritisch om ons heen, maar we kijken niet alleen maar toe.

Voor nú onze complimenten aan iedereen die in 2018 op haar of zijn manier heeft bijgedragen aan de ideeën, energie, inspiratie en dus de successen. Petje af voor het unieke werk voor en achter de schermen aan inhoud en vorm, in ondersteuning en uitvoering. Ook veel dank aan u, ons publiek en onze leden. U bepaalt onze identiteit, u bent onze basis. Zonder u geen VPRO. Aarzel niet, laat van u horen en blijf ons aangeven waar u staat.

Zo VPRO. Op naar de 100, en nog verder!

Marise Voskens, voorzitter raad van toezicht

leden van de raad van toezicht in 2018: Marije van Mens, Koert van Mensvoort, Monica Bremer, Marise Voskens, Tamara Witschge (niet in beeld)

uitgelicht: Zara en de magische kicksen

De VPRO-kinderserie Zara en de magische kicksen is een samenwerking met Cinekid en Stichting de Vrolijkheid die culturele activiteiten organiseert voor kinderen in Nederlandse asielzoekerscentra (azc’s). Het verhaal gaat niet over vluchtelingenproblemen en zelfs niet over leven in een azc, maar draait gewoon om voetbal. De serie is gemaakt met beperkte middelen. Cast en crew bestaat uit een mix van gerenommeerde makers uit de film- en televisiewereld en nieuwkomers.

programmering

De vertrouwde VPRO-zondag bestaat nog steeds. In de ochtend staan we stil bij waar we vandaan komen, in het geschiedenisprogramma OVT op NPO Radio 1, in de avonduren richten we de blik op de toekomst in VPRO Tegenlicht, het programma voor ‘future affairs’, en sluiten we af met de ‘investigative comedy’ van Zondag met Lubach. Daartussenin zit een breed scala aan programma’s, van Vrije Geluiden tot onze reisjournalistieke series, die door grote groepen kijkers en luisteraars worden gevonden. Op het moment van uitzenden maar steeds vaker ook achteraf via NPO Start en andere on demand platforms.

Er is natuurlijk veel meer dan de traditionele VPRO-zondag. De VPRO is 7 dagen per week, 24 uur per dag te vinden op de VPRO-websites, via YouTube, via NPO Start, via de diverse podcastplatforms en via social media. De VPRO denkt en maakt steeds meer platformonafhankelijk. Die beweging kreeg in 2018 een extra versnelling met de ingezette nieuwe crossmediale koers. Mensen uit alle disciplines die relevant zijn voor een mediaproductie, van marketingcommunicatiespecialisten tot interaction designers, worden vroeg bij de producties betrokken. Met als doel: inhoud en vertelvorm zo goed mogelijk afstemmen op de specifieke platforms die we inzetten om onze verhalen nog beter bij het publiek te krijgen.

Tokidoki - Paulien Cornelisse

We wilden veranderen in 2018 omdat ons publiek verandert. En omdat we niet dogmatisch vast willen houden aan oude patronen, maar ook als 93-jarige omroep graag fris vooroplopen. Het leverde een jaar op waarin de zin 'als dat maar goed gaat' waarschijnlijk meer dan gemiddeld werd gebezigd door VPRO-medewerkers. Want crossmediale projecten zijn complex, onderlinge afstemming kost tijd en de financiering vertoont soms nog gapende gaten als er eigenlijk al lang gestart moet zijn. En ook het vinden van publiek is een steeds grotere uitdaging, want hoe verleiden we een luisteraar om naar die ene podcast te gaan luisteren, als diens podcastbieb al uitpuilt?

Die vragen komen bovenop de queeste om iets te maken wat inhoudelijk messcherp is, in vertelvorm vernieuwend, en dan graag ook nog bijdraagt aan die andere ambities die we een jaar eerder in het jaarplan hadden verwoord: de VPRO moet inclusiever worden, vaker andere perspectieven laten zien, wegblijven van het geschreeuw en gespin en relevant blijven voor zowel oud als jong.

Als dat maar goed gaat.

Geen onlogische gedachte, in een jaar met zoveel veranderingen en zoveel ambities.

Terugkijkend op 2018 kunnen we stellen: het ging goed. Soms weliswaar maar nét. Er waren complexe, risicovolle producties waar medewerkers bij de VPRO en bij producenten tot het uiterste moesten gaan om het voor elkaar te krijgen. Zoals bij de reisserie Sahara, toen de crew onverwacht langer dan gepland vast zat in Timbuktu.

Of rond 30 jaar Dutch Dance, waarvoor alles uit de multimediale kast werd gehaald om in eigenlijk onmogelijk korte tijd een prachtig tijdsdocument van de Nederlandse dancecultuur neer te zetten. Of bij het eerste Nederlandse filmprogramma sinds jaren De kijk van Koolhoven, met een schitterende en vernieuwende vormgeving, die de makers vele uren montagetijd kostte.

Zo kenmerkt 2018 zich door veel programma’s en projecten waarbij de lat niet alleen inhoudelijk maar ook organisatorisch hoog lag. We waren op meer platforms aanwezig dan ooit, en bereikten ons publiek bijvoorbeeld ook tijdens evenementen, waarvan de bijna 200 meet ups van VPRO Tegenlicht het sprekendste voorbeeld zijn.

Ondertussen bouwden we met onze vaste titels als VPRO Boeken, Buitenhof en Vrije Geluiden volop door aan vernieuwing in vorm en inhoud, zoals we ons in het jaarplan van 2018 hadden voorgenomen. Bij 3voor12, dat al 20 jaar wordt gemaakt vanuit de ‘online first’ strategie, schieten traditionele kijk- en luistercijfers tekort om het bereik te meten. Zo bereikte het grensverleggende en succesvolle hiphop festival Woo Hah! (35.000 bezoekers per dag), dat in tegenstelling tot vorig jaar niet werd uitgezonden op NPO 3, via YouTube toch ruim 1.7 miljoen kijkers.

We kijken terug op een jaar waarin we slaagden in de opdracht die we onszelf altijd stellen: maak iets wat onderscheidend is. Met dank dus aan al die betrokken medewerkers en hun specialismen.

de programmering van 2018 kwam tot stand onder hoofdredactie van

• Stan van Engelen
• Anouk Kamminga
• Willem van Zeeland
• Hans Simonse a.i.
• Gerard Walhof  (t/m april)

In meer detail blikken we hieronder terug op de VPRO-programmering in het jaar 2018. Klik en open het menu hieronder om per thema meer informatie te lezen.

Zondag met Lubach

De stem van Arjen Lubach is binnen een paar jaar onmisbaar geworden in het Nederlandse politieke en maatschappelijke debat. Hij won al eerder de Zilveren Nipkowschijf en de Gouden Televizierring. In 2018 overtrof hij zichzelf wederom met uitzendingen die vrijwel wekelijks het debat aanzwengelden op sociale media, radiostations, in nieuwsitems, huiskamers en op schoolpleinen. Dividendbelasting, ziekenhuizen die failliet gaan, kernenergie, de fileproblematiek, het omroepbestel, wintertijd, de Nations League en vele andere onderwerpen kwamen aan bod. Meest spraakmakend was waarschijnlijk Bye Bye Facebook, een actie waarmee ZML een momentum creëerde voor Facebookgebruikers om tegelijkertijd met het programma te breken met het platform. Met de actie werd één van de grootste Facebookaccounts van de publieke omroep gesloten. De berichten in de media over de actie en de ervaringen van de Facebookverlaters vormden een waardevolle bijdrage aan de discussie over privacy op internet.

Buitenhof

Rond lunchtijd op zondag is er Buitenhof, een samenwerking van VPRO met BNNVARA en AVROTROS. Hier schuiven vertegenwoordigers aan van de top in het bedrijfsleven en de politiek voor serieuze, lange gesprekken met kundige interviewers. Aan de Buitenhoftafel was in 2018 uitgebreid aandacht voor onder meer de gemeenteraadsverkiezingen, de dividendbelasting, het klimaat en de toekomst van onze ziekenhuizen. Dit jaar veranderde de samenstelling van het presentatieteam. Voor de VPRO kwam Diana Matroos in de plaats van Marcia Luyten.

Argos

De onderste steen komt boven in Argos, het wekelijkse onderzoeksjournalistieke programma van Human en VPRO, in 2018 weer goed voor meerdere onderscheidingen zoals de prestigieuze Prix Europa. Bij Argos gaat de inhoud van het onderzoek boven alles. Tegelijkertijd experimenteert het programma met vernieuwende vertelvormen. Luister maar eens naar de true crimeserie De moord op Patrick.

Argos weet zowel via televisie als radio het debat te beïnvloeden in Den Haag. Zo zorgde de uitzending over de zogenaamde promotiefabriek op de Universiteit van Tilburg voor Kamervragen en een onderzoek in opdracht van de Minister van Onderwijs. De universiteit had grote geldbedragen binnengesleept voor een uitzonderlijk hoog aantal buitenpromovendi. Er waren twijfels over de wetenschappelijke kwaliteit van de proefschriften ontstaan en vermoedens van misbruik van gelden bedoeld voor wetenschappelijke begeleiding. Het onderzoek loopt nog. Argos ontving voor de uitzending De Promotiefabriek de Nationale Prijs voor Onderwijsjournalistiek.

Argos sloot zich in 2018 aan bij het internationale onderzoeksjournalistiekproject Lost In Europe, een samenwerkingsverband met andere journalistieke media als The Guardian, WDR en NRC. Lost in Europe houdt zich bezig met de zoektocht naar de ruim 10.000 vermiste vluchtelingen in Europa.

VPRO Tegenlicht

VPRO Tegenlicht, het programma voor ‘future affairs’, zoekt zijn publiek op vele manieren op: lineair, online, via sociale media, podcasts en meet ups. Wekelijks laat het programma zien hoe Nederland zich tot de rest van de wereld verhoudt. Bijvoorbeeld in de afleveringen over Boyan Slat in zijn strijd tegen de plastic soep, over het mogelijke basisinkomen van de toekomst, over de prijsbepaling van medicijnen of over kweekvlees als optie voor duurzaam vlees. De laatstgenoemde leidde samen met een ingezonden artikel in NRC tot Kamervragen over de (noodzaak van versnelde) toelating van kweekvlees op de consumentenmarkt. Ook organiseerde de Tweede Kamer een hoorzitting.

Naar aanleiding van de achtentwintig VPRO Tegenlicht-uitzendingen organiseerden mensen in het hele land 193 meet ups op 71 locaties, zoals dorpscafé, AZC, bibliotheek en hiphophuis. Voor het online project Future Fashion Pioniers, over duurzame mode, meldden zich 184 pioniers. Het project trok in een maand meer dan 125.000 unieke bezoekers, resulteerde in diverse meet ups en kende een eigen televisie-uitzending. Over de winnaar van dit project, Textile lab, wordt een online documentaire gemaakt.

Afgelopen zomer dreigde VPRO Tegenlicht door de NPO in geld en uitzendtijd te worden gekort: van 28 uitzendingen naar 20 uitzendingen per jaar. De redactie voerde actie en riep kijkers op hun steun te betuigen. Honderden hartverwarmende videoboodschappen vanuit het hele land – en daarbuiten – onderstreepten Tegenlichts maatschappelijke relevantie.

OVT

Dat de verleden tijd vrijwel altijd onvoltooid is, toonde OVT ook in 2018 weer aan door gesprekken te voeren over historische onderwerpen in relatie tot de actualiteit. Dit leidde onder andere tot verhalen over de historische ontwikkeling van de Britse identiteit in relatie tot de Brexit en over de Blackfacetraditie in relatie tot de discussie over Zwarte Piet.

Door het jaar heen verzorgt OVT live uitzendingen met publiek, die altijd snel zijn uitverkocht. Zo ook weer in oktober tijdens de Maand van de Geschiedenis, die traditiegetrouw werd afgesloten in Amsterdam met de uitreiking van de Libris Geschiedenis Prijs.

De redactie van OVT nam in 2018 afscheid van twee gewaardeerde columnisten, Alexander Munninghof en Philip Freriks. Het afscheid van Freriks verliep zeer onfortuinlijk door miscommunicatie waarvoor de VPRO verantwoordelijk was. Dit leverde terecht verontwaardigde reacties op. Redactie en hoofdredactie boden hun welgemeende excuses aan. Alexander Munninghof nam afscheid als columnist, maar blijft als Ruslandcorrespondent bijdragen leveren aan OVT.

Bureau Buitenland

Nadat je de overdag het eerstelijnsnieuws vluchtig hebt gevolgd, graaft Bureau Buitenland net even dieper in de internationale politiek en actualiteit. Nieuwe onderwerpen brengen en agenderen is de kracht van het programma.

In 2018 was er veel aandacht voor Afrika, bijvoorbeeld met een reportage over mensenhandel in Nigeria en over de vluchtelingenproblematiek in Burkina Faso. Ook was er veel ruimte voor Latijns-Amerika. Door geen ander medium werd zo diepgaand aandacht besteed aan de Braziliaanse verkiezingen en de opkomst van de populist Bolsonaro.

In 2018 werd journalistiek Nederland opgeschrikt door aanvallen op de persvrijheid en gruwelijke moorden op journalisten. Bureau Buitenland bracht als eerste het nieuws over de vermissing van Jamal Khashoggi na zijn bezoek aan het Saoedische consulaat in Istanbul.

Online prolongeerde Bureau Buitenland de Presidential Podcast, die VPRO in samenwerking met NRC maakt. Hierin volgen Chris Kijne en Bas Blokker de dagelijkse strapatsen van Donald Trump.

VPRO Zomergasten

In 2018 presenteerde Janine Abbring voor de tweede keer VPRO Zomergasten. Via de gasten komen actuele thema’s aan bod. Zo sprak Abbring drie uur lang met Marleen Stikker, internetpionier en directeur van Waag, over internet en artificial intelligence. Het gesprek met minister Eric Wiebes ging vooral over de energietransitie. Seksuoloog Esther Perel is een klassiek voorbeeld van een VPRO Zomergast die vooraf lang niet iedereen kent, maar die na afloop van de uitzending enkele honderdduizenden nieuwe fans mag noteren. Voor Perel zien we dit terug in hogere online kijkcijfers dan lineaire kijkcijfers.

Met de introductie van de VPRO Zomergasten podcast kunnen we voortaan alle afleveringen tot het einde der tijden ontsluiten. Vanwege filmrechten konden afleveringen tot nu toe slechts tien dagen teruggekeken worden. Met de podcast is het programma ook toegankelijk voor mensen met een visuele handicap. Voor cabaretier Vincent Bijlo reden voor een geweldige recensie.

Het marathoninterview

De VPRO marathoninterviews 2018 op NPO Radio 1 bieden ruimte voor bespiegeling voorbij de waan van de dag.

Het marathoninterview

De relatief jonge interviewers Atze de Vrieze en Carolina Lo Galbo en de meer ervaren Hans Simonse en Tessel Blok gingen in 2018 het gesprek aan met schrijvers Arthur van Amerongen en Arnon Grunberg, onderzoeksjournalist Max van Weezel en gewezen parlementslid Kathleen Ferrier.

Onbehagen

NRC-commentator en columnist Bas Heijne maakte met Onbehagen een filmisch essay waarin hij tot een synthese probeerde te komen van huidige globale onderwerpen. Waar komt de winst van Donald Trump vandaan? De Brexit? De opkomst van populistische partijen? De kloof in de samenleving? Een alomvattend antwoord vond Heijne niet. Wel biedt zijn zoektocht verrassende en nieuwe inzichten en perspectieven.

Vernieuwing

Politieke en maatschappelijke onderwerpen kwamen in De Kloof op een geheel andere manier aan bod. In acht gedramatiseerde, literaire podcasts belichtten schrijvers telkens een andere ‘kloof’: in de samenleving, het gezin, de relatie of tussen leven en dood. Een samenwerking van VPRO, AVROTROS, NTR, NPO Radio 1, het NPOFonds en het Nederlands Letterenfonds.

Tim den Besten bracht schwung in het interviewgenre met zijn spontane manier van gesprekken voeren in Tims ^ Tent, maar dan in een bungalow en Tim op de thee. Met een mix van ironie en ernst praatte hij met jonge, bijzondere gasten en kunsttalenten. Zijn gesprek met Aafke Romeijn leverde hem in 2018 een nominatie op voor de Sonja Barend Award voor het beste interview van het jaar.

Instagram is vooral bij jongeren een belangrijke factor in het leven. In de documentaire #followme ging Nicolaas Veul op zoek naar de wereld achter dit sociale medium. Hij belichtte wat Instagram doet met het leven van de gebruikers, maar legde ook de duistere verdienmodellen bloot die achter het netwerk schuilgaan, zoals de handel in volgers. Tijdens het maakproces werd gelijktijdig voor zowel verticaal als breedbeeld gefilmd, een unicum. De documentaire ging op Instagram in première, een primeur voor de publieke omroep, en was daarna pas op NPO 3 te zien.

literaire podcastserie De Kloof

Met kunst en cultuur geven we uiting aan wie we zijn en kleur aan ons bestaan. VPRO kiest voor boeken, film en alternatieve muziek. In die genres zijn we producent, maker, gids en distributeur. Als mediapartner zijn we hierin knooppunt van kennis en expertise. Zo werkt de VPRO onder meer samen met Dutch Design Week, Holland Festival, IFFR, NFF, Lowlands, Tivoli Vredenburg en zijn we hoofdsponsor van het IDFA. Op titelniveau werken we op vele manieren samen met grotere en kleinere en/of opkomende culturele partijen.

Nooit meer slapen

In 2018 bewees Nooit meer slapen zich als hét cultuurprogramma op NPO Radio 1 met een gevarieerd aanbod dat over de grenzen kijkt van de gevestigde normen binnen de high culture. Presentator Pieter van der Wielen interviewde spraakmakende gasten uit het hele culturele veld. Van actrice Halina Reijn tot fotograaf Jimmy Nelson, van programmamaker Sinan Can tot topkok Joris Bijdendijk, en van rapper en dichter Akwasi tot politica Sylvana Simons.

2018 is ook een jaar van samenwerkingen in de culturele voorhoede: met poptempel Paradiso maakte Nooit meer slapen de podcast Paradiso 50, met filmmuseum Eye een serie over Alex van Warmerdam en met stichting Nieuwe Helden de podcastserie De Man is Lam.

Het afscheid van Elfie Tromp, presentator op de vrijdag, leverde invalpresentatoren op als Wilfried de Jong, Atze de Vrieze en Hanneke Groenteman op. Voor 2019 werd in Liesbeth Staats een ijzersterke opvolger gevonden.

Vrije Geluiden

Ook in 2018 presenteerde Giovanca elke zondagochtend Vrije Geluiden live vanuit Tivoli Vredenburg op NPO 1 en Radio 4. Dit jaar maakte Vrije Geluiden onder meer specials over het festival Le Guess Who? en over Harry Bannink met aandacht voor diens onbekendere werk.

Het programma voor jazz, wereldmuziek, klassiek en avontuurlijke popmuziek is ook te volgen via een succesvol YouTube-kanaal, dat ook vanuit het buitenland goed wordt gevonden. Neem de bijna 500.000 views van de uitzending met Enrico Amarante, de Braziliaanse singer/songwriter die de themasong van de Netflix-serie Narcos schreef.

VPRO Boeken

VPRO Boeken is enerzijds het podium voor gerenommeerde auteurs; in 2018 schoven Arnon Grunberg, Jaap Robben, Esther Gerritsen en Ilja Leonard Pfeijffer aan bij Carolina LoGalbo en Jeroen Kan. Maar anderzijds loopt het programma op de troepen vooruit door ook onbekende schrijvers een plek aan tafel te bieden. Zo kon het publiek bij VPRO Boeken al kennismaken met Marieke Lucas Rijneveld en Radna Fabius vóórdat ze doorbraken met hun roman- en poëziedebuut.

VPRO Boeken verwelkomde in 2018 bovendien internationale auteurs: John Banville, Edouard Louis en Rachel Kushner. Grote verrassing van de jaarlijkse Boekenweek was de komst van streekromanschrijfster Gerda Wageningen.

De kijk van Koolhoven

Voor het eerst sinds jaren kwam er in 2018 weer een programma over films op de televisie. In De kijk van Koolhoven gaf regisseur Martin Koolhoven lessen in de filmgeschiedenis.

Door een bijzondere aanpak van eindredacteur David Kleijwegt en vormgever Reinier van Brummelen liep Koolhoven met gebruikmaking van augmented reality virtueel door beroemde filmscènes van verschillende genres als spaghettiwesterns, film noir en erotica.

De fysieke standplaats van de VPRO is Hilversum, de mentale standplaats is de wereld. In 2018 verkenden we met zes reisseries de ontwikkelingen buiten onze landsgrenzen, die maar al te vaak van invloed zijn op ons leven hier, is het niet op korte dan wel op langere termijn.

Door het hart van China

In Door het hart van China, verkende Ruben Terlou nog nadrukkelijker dan de eerste serie het China van nu, dat zich op een kantelpunt in de geschiedenis bevindt. In zeven afleveringen trok hij vanuit het Noorden van China zuidwaarts.

Over de rug van de Andes

In Over de rug van de Andes ontdekte Stef Biemans tijdens zijn tocht door het Andesgebergte hoe Latijns-Amerika aan het veranderen is. De hele serie werd verteld in de verleden tijd, waardoor de teksten van Stef veranderden in persoonlijke minicolumns.

Over de rug van de Andes - Stef Biemans

Onze man in Teheran

Drie jaar na de eerste serie nam Thomas Erdbrink in Onze man in Teheran de kijker weer mee door Iran, waar de gematigde Rohani de verkiezingen heeft gewonnen, terwijl achter de schermen een bikkelharde strijd woedt tussen hervormers en religieuze ‘hardliners’. Gewone Iraniërs zijn dit zat.

Tokidoki

Paulien Cornelisse maakte met Tokidoki een vierdelige serie over Japan. Elke aflevering draait om een uniek Japans woord dat eigenlijk niet te vertalen is, zoals ‘kawaii’ (schattig) en ‘otenba’ (opstandig). Aan de hand van het woord legde Cornelisse ontwikkelingen in de Japanse cultuur bloot.

Natascha's beloofde land

In Natascha’s beloofde land trok Natascha van Weezel met de fiets over de Westbank door Israël en de Palestijnse gebieden, om te onderzoeken hoe de jonge generatie in het conflict staat. Is er nog hoop of zit ook deze generatie vastgeroest in de idealen van hun ouders? De serie oogstte lof vanwege de zorgvuldige journalistieke balans en de persoonlijke observaties van Natascha.

Sahara

Sahara - Bram Vermeulen

Met Sahara sloten we reisjaar 2018 af. In deze serie trok Bram Vermeulen van het uiterste westen naar het oosten van Afrika. De aflevering in Mauritanië was uniek; voor het eerst sinds 38 jaar was er een Nederlandse filmploeg in het land.

Documentaires over ons digitale leven

Een van de een meest spraakmakende documentaires van 2018 was onze coproductie The Cleaners, over de besloten werkomgeving van Facebook en hoe Facebook het internet ‘schoon’ houdt. Deze film maakte deel uit van een serie waarin wordt onderzocht hoe je zelf de digitale regie in je leven kunt houden. Waar The Cleaners gaat over de anonieme schoonmakers van het internet, onderzoekt More Human than Human van Femke Wolting en Tommy Palotta of de mensheid niet overbodig is als artificiële intelligentie het van ons overneemt. In Ubiquity van Bregtje van der Haak wordt onderzocht of het wel nodig is om altijd en overal online te zijn en of we de pauzeknop nog kunnen vinden. In Bewaren stelt Digna Sinke de vraag of het bewaren van dingen in deze digitale tijd iets anders betekent dan vroeger. Sluitstuk van de serie was Bellingcat: Truth in a Post-Truth World van Hans Pool, over het internationale burgerjournalistiek netwerk dat via open source onderzoek dichterbij de waarheid te komt, zoals in het geval van de vliegtuigramp met de MH17.

Aangekochte documentaires

Naast eigen documentaires zond de VPRO in 2018 in het tijdslot 2Doc achttien aangekochte internationale documentaires uit. Stuk voor stuk documentaires die prijzen in de wacht sleepten en opvielen door een originele invalshoek en bijzondere vertelwijze. Zonder opgeheven vinger zetten ze kijkers aan het denken. Zo is Golden Dawn Girls een portret van de vrouwen achter de Griekse extreemrechtse partij Gouden Dageraad. I Am Not Your Negro gaat over rassenongelijkheid in Amerika en A German Life is een interview met de inmiddels hoogbejaarde voormalige secretaresse van Joseph Goebbels.

De documentaire Safari van Ulrich Seidl over het jachttoerisme in Afrika riep felle reacties op onder de kijkers, met name op Twitter. De documentaireserie The Fourth Estate van de Amerikaanse maakster Liz Garbus volgt de parlementaire redactie van The New York Times in de verslaggeving van het eerste jaar met Donald Trump als president. Voorafgaand aan de serie organiseerde de VPRO samen met het John Adams Institute een voorpremière, waarbij Eelco Bosch van Rosenthal in gesprek ging met twee journalisten van The New York Times.

Radio Doc

2018 was een uitstekend jaar voor Radio Doc, het enige programma van de publieke radio met wekelijks documentaires. Gekoppeld aan The Cleaners was er de radiodocumentaire Facebook, een nachtmerrie van Maartje Duin.

Luuk Heezen dook met Aandacht is macht in de wereld van de meditatie. Marten Minkema portretteerde schrijver Kester Freriks (geboren in 1954 in Jakarta), die de bijzondere nostalgie met betrekking tot Nederlands-Indië wil vieren en los wil koppelen van de Nederlandse koloniale misdaden.

Niet alleen op de radio, maar ook online komen audioverhalen steeds vaker tot ons: als podcast. Spraakmakend in 2018 was de podcastserie Opgejaagd van Jennifer Pettersson, over de staat van het Nederlandse onderwijs, die de Prix Europa won voor ‘Best European Digital Audio’.

Bob

Dorst lanceerde in 2018 diverse producties die de kijk op de wereld van jonge, beginnende makers reflecteren. Ze bleven niet onopgemerkt; de podcastserie Bob, een poëtisch verhaal over de dementerende Elisa, was met 425.000 downloads een van de best beluisterde podcasts van het land. De podcast ontving diverse (internationale) prijzen zoals de Tegel, de jaarlijkse prijs voor de beste journalistiek van Nederland, de Dutch Podcast Award voor Beste Podcast van Nederland én de Award voor Beste Storytelling.

Schroom

Ook was er Schroom, de humoristische animatieserie over schaamte, met gênante en herkenbare verhalen waarmee Dorst in totaal drie miljoen mensen bereikte, voornamelijk jongeren tussen de 18 en 24 jaar.

Valt een man uit de lucht

De korte zwart-komische fictiefilm Valt een man uit de lucht, vatte de vluchtelingencrisis vlijmscherp samen. Valt een man uit de lucht won zes awards op Shortcutz en werd voor tientallen internationale festivals geselecteerd. Jan Harlan, de producer van Steven Spielberg, gebruikte deze korte film als lesmateriaal voor zijn filmstudenten omdat hij de ‘elephant in the room’ zo treffend neerzet.

Mocromode

In Mocromode doken de makers in de wereld van Marokkaans-Nederlandse jongeren. De documentaire werd online meer dan 400.000 keer bekeken, drie keer uitgezonden op NPO 3 en geselecteerd voor het Nederlands Film Festival. Mocromode kreeg veel lovende recensies en leidde tot een programma in Pakhuis de Zwijger.

Bekende jeugdtitels

In 2018 werden vervolgseries van inmiddels bekende jeugdtitels gemaakt, zoals Taarten van Abel, De proefkeuken en Freeks wilde wereld.

Nog een week

Nieuw was de documentaireserie Nog een week over kinderen in de week voorafgaand aan een belangrijk moment in hun leven. Zoals Don die wordt geopereerd aan zijn hazenlip en Anna wier vader wordt uitgezonden naar Mali.

Zara en de magische kicksen

In de zomervakantie werd Zara en de magische kicksen opgenomen, een zesdelige jeugddramaserie gefilmd op asielzoekerscentra (azc’s) door het hele land. Het verhaal gaat niet over vluchtelingenproblemen en ook niet over leven in een azc, maar draait gewoon om voetbal. Voor de camera zien we Akwasi en Yannick Josefzoon, maar vooral ook veel kinderen uit de azc’s. Zara en de magische kicksen was een samenwerking met Cinekid en Stichting de Vrolijkheid en bekende scenaristen Robert Alberdingk Thijm en Jan Eilander en regisseurs Barbara Bredero, Hesdy Lonwijk en Ties Schenk. Naast de opnames waren er pop-up festivals en workshops die bijdroegen aan een bijzondere zomer waarin kinderen films konden kijken, in een film meespelen én er zelf de animaties voor maken.

De regels van Floor

Een groot kijkcijfersucces was de serie De regels van Floor, over de eigenwijze Floor die haar eigen regels bedenkt. Niet alleen gewaardeerd door de jeugdige doelgroep, ook ouders bleken veelvuldig te kijken. Opvallend is ook het grote succes op de on demand platforms. De serie won de Cinekid Leeuw Juryprijs, werd verkocht aan het buitenland en krijgt in 2019 een vervolg bij de VPRO.

Tot slot wat betreft de programmering: 2018 was een jaar met veel veranderingen, van een nieuwe manier van werken rond producties tot een nieuwe crossmediale hoofdredactie die in juni aantrad. Een jaar waarin die veranderingen nogal eens leidden tot spannende momenten. Maar we hebben belangrijke stappen gezet om de VPRO ook de komende jaren vernieuwend en onderscheidend te houden.

We hebben goede ervaringen opgedaan met crossmediale aanpak rond titels als 30 Jaar Dutch Dance en VPRO Zomergasten, en zetten die manier van werken ook de komende jaren verder door. Het meer betrekken en opzoeken van ons publiek werpt rond een aantal programma’s zijn vruchten af; de Facebook-live sessies die Bram Vermeulen hield na Sahara werden bijvoorbeeld zeer gewaardeerd.

Zoals vele mediaorganisaties is ook de VPRO volop bezig met verjonging. Maar wel op onze eigen manier, want ‘oud’ hoeft geen plaats te maken voor ‘jong’. Wij geloven in een stevige wisselwerking, media maken is een vak dat je leert van je voorgangers. En die typische manier van maken en kijken binnen de VPRO willen we graag doorgeven aan jongere generaties. Daarom houden we aan 2018, naast een mooi programmapakket, nog iets belangrijks over: de start van de VPRO School. Reeds twee groepen van steeds twaalf cursisten hebben daarin les gekregen over allerlei facetten van het VPRO-maken. Met workshops van de hoofdredacteuren en van ervaren VPRO-makers als Wilfried de Jong, Maaik Krijgsman, Kees Brouwer, Sunny Bergman, Mathijs Deen en Lotje IJzermans. Aan het einde van de leergang pitchten de deelnemers hun ontwikkelde plannen aan de hoofdredactie. Eén van die pitches, het voorstel voor de docuserie De Broodjesboot, de plek waar de Haagse bouwwereld elke ochtend een bakkie doet, wordt nu verder doorontwikkeld.

Met de start van de VPRO School willen we de ‘VPRO-manier van maken en kijken’ waarborgen en doorgeven aan jonge makers en ander creatief talent binnen de VPRO. Zodat nieuwe generaties, flink geïnspireerd door alles wat er vóór hen is gemaakt, uiteindelijk voor de VPRO op eigen wijze hun verhalen zullen vertellen. En natuurlijk zelf wel bepalen wat zij ‘typisch VPRO’ vinden.

uitgelicht: Safari

Portret van Ulrich Seidl over Duitse en Oostenrijkse jachttoeristen van alle leeftijden die voor de kick wilde dieren schieten in Afrika. De documentaire maakt online heftige discussies los over jagen als fetish.

podium voor filmtalent

VPRO is mediapartner van het IFFR. Op radio, televisie, online en ter plekke besteedt de VPRO aandacht aan het festival – met filmtips, videoreportages, interviews, de laatste nieuwtjes en de VPRO Big Screen Award.

‘Hoewel ik pas in oktober vorig jaar hier in deze functie mee ben gaan draaien, en dus niet aan de bakermat van het mediapartnerschap heb gestaan, weet ik dat de samenwerking met de VPRO altijd heel intensief was. En is, want we hebben net de 48ste editie van het festival achter de rug; wat een energie! Er is op veel onderdelen samengewerkt: de pre- en reviewdagen voor VPRO-leden waren een groot succes en bovendien binnen een mum van tijd uitverkocht.

De VPRO Big Screen Award werd weer uitgereikt aan een IFFR-film die niet alleen een plek verdient op groot doek, maar ook op de televisie wordt uitgezonden. Daar is een geldprijs van 30.000 euro aan verbonden, waarvan de helft besteed wordt aan de distributie in Nederlandse filmtheaters. De winnaar in 2018 was Nina, van de Poolse regisseur Olga Chajdas, deze werd tijdens het festival uitgezonden op 26 januari jl. Dit jaar won de Zweedse Anna Eborn met haar dromerige documentaire Transnistra, over kansarme tieners in het gelijknamige dwergstaatje.

Tijdens het festival waren de dagelijkse afleveringen van De Grote IFFR VPRO Podcast Show heel inspirerend. Ik begon er zelf iedere ochtend mijn dag mee. In deze gezamenlijke productie belichtten VPRO-filmjournalist Cesar Majorana en Hugo Emmerzael van IFFR het programma van de dag met reportages, het laatste festivalnieuws en de meest uiteenlopende filmtips. Daarnaast waren er als vanouds de verdiepende reportages en video-interviews van VPRO Cinema. Ook op de radio was er inhoudelijke samenwerking; in het programma Nooit meer slapen werden onder andere filmregisseurs Sacha Polak en Guido van Driel geïnterviewd. Verder informeerden VPRO en IFFR het publiek met een speciale bijlage in de VPRO Gids en online via digitale kanalen.

Als internationaal filmfestival staan wij voor de kracht en impact van onafhankelijke film en filmmakers. Wij stimuleren, coachen, en ondersteunen hen op tal van manieren, bijvoorbeeld door talentvolle filmmakers die anders niet zo makkelijk een groot platform kunnen bereiken hier toch een groot podium te bieden. Daarbij willen we met een spraakmakende en uitdagende programmering maatschappelijke spanningsvelden aan de kaak stellen. In die ambitie versterken IFFR en de VPRO elkaar. Een mooi voorbeeld is De geniale vriendin. Die serie was als marathonvertoning op het festival te zien en wordt op initiatief van de NPO door de VPRO uitgezonden. Zo liggen we in elkaars verlengde. We willen films met een typisch IFFR-dna met een zo breed mogelijk publiek delen. Dat genereert een nauwe samenwerking, een soort kruisbestuiving die heel vruchtbaar is.’

Marjan van der Haar, zakelijk directeur IFFR

Marjan van der Haar

multimediaal gidsen

Het VPRO-publiek naar passend en verrassend media-aanbod gidsen – dat is de opdracht van de VPRO Gids. In 2018 produceerde de redactie 49 edities vol kijk-, luister- en leestips, mooie verhalen, interviews en reportages.

2018 was het jaar waarin de gidsredactie voor het eerst experimenteerde met multimediale producties. Door interne samenwerking en dankzij allianties met partijen buiten de VPRO, lukte het financiering te vinden voor een aantal projecten die verder gingen dan de wekelijkse artikelen in de VPRO Gids.

Allereerst was er een bijzonder zomerproject dat draaide om de zes Zomergasten, waarbij uitvoerige dossiers van de gasten als context bij de uitzendingen vergezeld gingen van een wekelijkse cover. Die zes covers tezamen mondden uit in een publiekswedstrijd waarvoor veel animo bleek te bestaan onder de lezers. Het leidde tot artwork op afficheformaat en veel reacties.

Qua multimediale experimenten springt er een tweetal producties uit in 2018. In september startte een vierdelige podcastserie rondom amateurfilmer IJsbrand Rogge, resultaat van een bundeling van krachten van Nooit meer slapen (podcastexpertise en audiomontage) en gidsredactie (interviewer Hugo Hoes). De serie werd voorafgegaan door een uitvoerig interview met IJsbrand Rogge in de VPRO Gids, met volop ruimte voor diens bijzondere levensverhaal en filmcollectie.

Een ander groot project was het exclusieve interview met performance kunstenaar Marina Abramovic dat Gerhard Busch met haar maakte in New York, in print voor de VPRO Gids en in video voor VPRO Cinema. Een uniek verhaal over haar eigen experimenteerdrift met Virtual Reality. Deze succesvolle productie was inhoudelijk gekoppeld aan een grote VR-installatie in EYE Filmmuseum Amsterdam en werd ook financieel ondersteund door EYE.

Hugo Blom, uitgever multimediale gids

In meer detail blikken we hieronder terug op het multimediaal gidsen. Klik en open het menu hieronder om per thema meer informatie te lezen.

Alles draait om de inhoud. Maar het is ook prettig te weten voor wie je wat doet, en vooral als je publiek groeit. De filmredactie van de multimediale VPRO Gids bediende in september 2016 (voor de verhuizing van VPRO Cinema naar vpro.nl) nog 50.000 unieke bezoekers per maand. In de tweede helft van 2018 groeide dat aantal naar 185.000 per maand. Het aantal nieuwsbriefabonnees groeide in 2018 van 23.000 naar 30.000, vooral door specifieke acties op populaire pagina’s.

VPRO Cinema publiceerde wekelijks over de beste films in de bioscoop, op televisie en bij on demand aanbieders als Netflix. Ook deed Cinema verslag van de filmfestivals in Rotterdam, Venetië en Cannes en sprak daar met jonge filmbeloften als Lukas Dhont over zijn film Girl, interviewde gerenommeerde regisseurs als Spike Lee over BlacKkKlansman en vierde de vijftigste verjaardag van 2001: A Space Odyssee met de dochter van regisseur Stanley Kubrick.

Het gouden tijdperk van de tv-serie vroeg om een eigen festival. Nieuw in 2018 was de eerste editie van Canneseries, een voor publiek gratis te bezoeken internationaal festival met premières van splinternieuwe, ambitieuze dramaseries uit de hele wereld. Omdat series ook tot de pijlers van de gids behoren, was Cinema erbij en sprak met onder anderen de makers van Killing Eve: de ideale serie voor het #TimesUp-tijdperk. Canneseries was, in tegenstelling tot veel andere festivals, gratis te bezoeken voor publiek. Voor abonnees/leden organiseerden we in januari de eerste VPRO Cinema Pubquiz, waarin ruim tweehonderd filmfanaten het tegen elkaar opnamen, en we stelden het programma samen van de succesvolle Previewdagen op IFFR.

In het afgelopen jaar is er behalve specials rond onder meer het Nederlands Film Festival, de Boekenweek en de Dutch Design Week een flink aantal bijlagen verschenen in samenwerking met vaste partners. De Holland Festival-bijlage maakte deel uit van een breder VPRO-smoel van radio- en televisie-uitzendingen en een top 10 van aanraders op vpro.nl. Ook was er een mooie samenwerking met November Music (waaraan ook Vrije Geluiden aandacht besteedde). De samenwerking met IDFA resulteerde in een bijlage als vooruitgeschoven post in een groot VPRO-pakket van televisie, radio, online en VPRO-dagen tijdens het festival. En de samenwerking met IFFR leidde weer tot een bijlage die als voorbode fungeerde voor filmadepten die op zoek zijn naar informatie over al het moois in Rotterdam.

Van print naar digitaal: de eerste multimediale producties zijn nog maar het begin. In 2019 krijgt de VPRO Gids ook een online platform. En met Koos 2.0 komt er een nieuwe betaaldienst.

uitgelicht: Alicia

Een onderhuids portret van binnenuit over opgroeien in kindertehuizen en de jarenlange hoop op een pleeggezin. De documentaire Alicia, eind 2017 uitgebracht, wint in 2018 meerdere internationale prijzen en is dat jaar aanjager van het debat met zorgprofessionals waarbij wethouders en de minister van Volksgezondheid betrokken zijn.

hoofdsponsor

VPRO is hoofdsponsor van IDFA. Op radio, televisie en online leidt de VPRO zijn publiek door de wereld van de documentaire. Gedurende IDFA zendt de VPRO prijswinnende IDFA-documentaires uit op NPO 2.

‘Afgelopen festival waren er veel gezamenlijke IDFA en VPRO activiteiten. Prominent voorbeeld is de wereldpremière van de belangrijke documentaire Bellingcat – Truth in a Post Truth World, die gelijktijdig vertoond werd in meer dan twintig filmtheaters in het land. Ook mijn nagesprek met Bellingcat-oprichter Eliot Higgins werd live gestreamd in de meeste zalen. Dat was een spectaculair nieuw element in het festival, daarnaast waren er de talloze 'gebruikelijke' samenwerkingsprojecten. Zoals ook afgelopen jaar weer de succesvolle VPRO pre- en reviewdagen, als vanouds een uitverkocht huis.

Voor de VPRO IDFA Audience Award (5.000 euro koos het publiek Don’t Be a Dick About It van de Amerikaanse regisseur Benjamin Mullinkosson. Er waren de dagelijkse festivalverslagen Inside IDFA, radio met Nooit meer slapen, online VPRO Tegenlicht tijdens het IDFA DocLab en dan vergeet ik er vast nog een paar te noemen. Onze samenwerking – de VPRO is hoofdsponsor – ligt voor de hand en is vanzelfsprekend in mijn ogen. De VPRO biedt in gelijke mate als IDFA ruimte en een plek aan documentaires en programma’s van hoge kwaliteit. Geen massavermaak en eenvormigheid, maar producties met een hoogwaardige vorm van verdieping en reflectie. Dan begrijp je dat wij samen optrekken; we hebben een 'match to match'.

Dit was mijn eerste festival als artistiek directeur, maar ik ben al jaren betrokken bij allerlei IDFA-programma’s, deels ook achter de schermen. Als filmmaker, producent en medeoprichter van het Syrische documentairefestival Dox Box beschouwde ik IDFA al zo lang als mijn tweede huis, dé plek waar je collega’s ontmoet en inspiratie opdoet.

Ja, we zijn heel tevreden over het afgelopen festival; een recordaantal vertoonde films, bezoekers en professionals. Toch moeten we nu niet zelfvoldaan achteroverleunen, maar onze aspiraties scherpstellen. In een mondiaal snel veranderend film- en mediaklimaat legt IDFA het accent op de documentaires die niet louter educatieve, maar ook vooral cinematografische kwaliteit bezitten. De documentaire als kunstvorm. In deze tijd van voortschrijdende commercialisering, globalisatie en bezuinigingen dreigen die films het onderspit te delven. Ook weer iets dat precies past in ons partnerschap, daar staat de VPRO ook voor. Na de nodige evaluaties zullen we doorgaan op deze weg.

Orwa Nyrabia

Ik heb begrepen dat er op termijn een nieuwe mediawet gaat komen – hoe het Nederlandse omroepbestel precies in elkaar steekt snap ik maar voor de helft – waarbij de zelfstandigheid van de VPRO door meer sturing en macht van de overkoepelende NPO zou kunnen afnemen. Helaas zie je dat in meer delen van Europa gebeuren. Een zorgelijke ontwikkeling vind ik. Want een onafhankelijke publieke omroep is een essentieel onderdeel van het Europabrede democratiemodel. Iedere beperking van die zelfstandigheid en pluriformiteit vormt een bedreiging voor de democratie. Gelukkig is die dreiging in Nederland veel kleiner dan in sommige andere landen. Laten we ervoor zorgen dat het klein blijft!’

Orwa Nyrabia, artistiek directeur IDFA

vpro innovatie

De VPRO heeft innovatie in zijn DNA zitten. Niet voor niets noemen we onszelf ‘sponsor van de vooruitgang’. Wij vinden dat innovatie in media tot de kernopdracht van de publieke omroep behoort. Wij zijn het aan onze stand verplicht om altijd onderzoek te blijven doen naar nieuwe manieren van media maken én consumeren.

Home Smart Home: wat nou als je huis nog dementer blijkt dan jij zelf?

Home Smart Home

Dat heeft ook een heel praktische reden. Om relevant te blijven voor een groot publiek, moeten we met ons publiek meebewegen. Als ons publiek media steeds meer consumeert op sociale platforms, moeten we die platforms onderzoeken op bruikbaarheid voor onze programma’s. Als kunstmatige intelligentie zijn intrede doet in onze distributiemethoden, moeten we weten hoe we die technologie het beste kunnen inzetten. En als blijkt dat onze programma’s veel meer impact kunnen genereren door gebruik te maken van technologieën als Augmented of Virtual Reality, dan moeten we die technologieën tot in de puntjes beheersen.

Behalve in de reguliere werkwijze, probeert de VPRO ook innovatie te realiseren via zijn Medialab, van 2015 tot eind 2018 opererend vanaf het Strijp-S terrein in Eindhoven. Sinds eind 2018 leidt het Medialab een reizend bestaan. Het kiest per project een andere standplaats. Door altijd ook de blik te richten op interessante nieuwe producties en technologieën die buiten de VPRO worden ontwikkeld, is het eenvoudiger om de relevante ontwikkelingen te signaleren en belangrijke nieuwe makers, ontwerpers en denkers te ontmoeten.

Geert-Jan Bogaerts, hoofd innovatie & digitale media

Ook in 2018 heeft de VPRO weer fors geïnvesteerd in innovatieve projecten, waarvan we er hieronder drie specifiek uitlichten. Klik en open het menu hieronder om per thema meer informatie te lezen.

Het Internet of Things, ook bekend onder de afkorting IoT, is langzamerhand alom aanwezig. Apparaten die we dagelijks gebruiken (tv, koel
kast, thermostaat, wekker, enzovoort) worden steeds vaker ‘slim’, oftewel gekoppeld aan het internet. Nest regelt de verwarming van je huis, een app vertelt je waar de auto geparkeerd staat en de boodschappen bestel je via Amazon-assistent Alexa.

Deze apparaten heten ook wel ‘smart’ of ‘connected devices’. Ze volgen al je bewegingen in huis, leggen je gewoontes vast, leren je kennen en weten steeds beter waar je behoeftes liggen. Ook kunnen de apparaten onderling aan elkaar gekoppeld worden en data uitwisselen. Centrale hub in dit systeem is de ‘smart speaker’, waarbij ‘voice as interface’ door velen als de toekomst van interactie wordt gezien. In ons land kwam in oktober 2018 Google Home als eerste Nederlandstalige smart speaker op de markt.

Welke gevolgen heeft deze nieuwe technologie op het leven van mensen? VPRO Medialab onderzoekt wat het Internet of Things voor ons betekent en verkent de mogelijkheden om verhalen te vertellen met IoT.

Met het project Home Smart Home verkende VPRO Medialab in 2018 de gevolgen van slimme apparaten op ons leven en onze verhalen. Het project bestond uit drie korte films, een Living Lab-onderzoekstraject, een expo en een interactieve experience (ELLIS) in het Albert van Abbehuis tijdens de Dutch Design Week, en de film- en debatavond Home Smart Home Night in de Effenaar.

In samenwerking met VPRO Drama en zes getalenteerde filmmakers produceerde VPRO Medialab drie shorts: Maya, Rita en Alex. De films schetsen scenario’s van de nabije toekomst, waarin wij samenleven met smart devices. Ze waren onderdeel van de Home Smart Home-expositie in het Albert van Abbehuis en de Home Smart Home Night. De shorts zijn te zien op YouTube en ook beschikbaar op SchoolTV, met bijbehorende lesbrief.

In de immersieve, individuele audiobeleving ELLIS (een samenwerking met theatermaker Daan Colijn en collectief oneseconds) stap je in een toekomstbeeld waar persoonlijke verzorging verdiend moet worden. In de rol van SomeBuddy-vrijwilliger maak je kennis met de licht dementerende Ellis die dankzij de smart devices in haar huis nog steeds zelfstandig kan wonen. Maar wat gebeurt er als die smart devices zelf ook aan aftakeling onderhevig zijn?

Het web blijft een belangrijk platform voor innovatie. Vanwege de schaalbaarheid van websites en apps is het gemakkelijker om een groot publiek te vinden. De VPRO beschouwt zijn website als het belangrijkste platform om voor het verrijken van zijn radio- en televisieprogramma’s. De ene keer bestaat die verrijking uit het aanbieden van extra informatie, de andere keer meer uit het zoeken van interactie met het publiek.

Hoe dan ook is het web voor de VPRO tevens een innovatieplatform. Technische ontwikkelingen, maar ook ontwikkelingen op het gebied van design en gebruiksvriendelijkheid, gaan razendsnel in de digitale wereld; wat gisteren nog mode was, is vandaag ouderwets en morgen zelfs niet meer leverbaar. De verwachtingen van het publiek zijn hoog. Wie als modern mediabedrijf de nieuwste technieken veronachtzaamt, verspeelt snel zijn naam als innovator. Het is voor de VPRO dan altijd de kunst om een goede balans te vinden tussen het broodnodige onderzoek naar nieuwe technologieën enerzijds, en de zekerheid van bewezen technieken anderzijds.

30 jaar Dutch Dance - Awakenings

Met het project 30 jaar Dutch Dance heeft de VPRO een technologische maar ook organisatorische krachttoer geleverd. Een volledig crossmediaal project, waarbij audio, video, de VPRO Gids en online instrumenten zijn ingezet om het verhaal te vertellen over de hoogtepunten uit de roemrijke Nederlandse dancegeschiedenis.

Deze verhalen zijn gebundeld op een interactieve website met uitgebreid archief. Op een tijdlijn vinden de bezoekers de belangrijkste dj’s, clubs, festivals en momenten en stellen zij hun eigen soundtrack samen. Ook zijn alle interviews met de hoofdrolspelers uit de televisieserie in zijn geheel te beluisteren. Daarnaast zijn er legendarische VPRO-uitzendingen over house van onder meer Onrust en Loladamusica terug te kijken, maar ook opnames uit het rijke 3voor12 archief van onder andere Awakenings
 en Amsterdam Dance Event.

VPRO Medialab - Hackathon

Het internet biedt een aantal niet meer uit ons dagelijks leven weg te denken functies. E-mail, navigatie, onze sociale contacten; internet is een publieke nutsfunctie geworden en we gebruiken het bijna gedachteloos, zoals water uit de kraan of stroom uit het stopcontact. Maar tegelijkertijd beginnen we ons steeds meer vragen te stellen over wie nou eigenlijk de macht heeft over het internet. In bijna alle landen van de wereld, behalve China en Rusland, zijn dat de grote Amerikaanse techbedrijven. Facebook, Google, Microsoft, Apple en Amazon bepalen ons online gedrag en doen dat op een manier die steeds meer kritiek oproept.

Privacyschendingen, online pesten, fake news; de rij klachten over het internet wordt steeds langer. En steeds meer dringt het besef door dat de oplossingen niet uit Silicon Valley komen.

De VPRO heeft in 2018 het initiatief genomen tot de oprichting van een coalitie, PublicSpaces genaamd, die het publieke domein op het internet wil versterken. Het uitvoeren van een nutsfunctie moet immers misschien wel een publieke taak zijn.

Diverse publieke omroepen, musea, instellingen voor erfgoed en onderwijsinstellingen (bij elkaar goed voor een bereik van vijf tot zeven miljoen mensen) hebben met elkaar een manifest opgesteld waarin de publieke waarden worden genoemd die zij online willen verdedigen.

Deze publieke instellingen kampen met een dilemma. Enerzijds hebben zij de wettelijke plicht om een zo groot mogelijk publiek te bereiken en daarvoor moeten ze gebruikmaken van platforms als Facebook en YouTube. Maar anderzijds opereren die platforms vanuit een visie die haaks staat op die van henzelf. Die afhankelijkheid moet verminderen, vindt PublicSpaces, en daarom willen de partijen in de coalitie alternatieve platforms gaan ontwikkelen.

Het motto is: we repareren het internet, maar we beginnen bij onszelf. De partijen in PublicSpaces zullen geleidelijk aan steeds meer hun eigen websites en apps ombouwen tot een omgeving die volledig conform de eigen waarden wordt vormgegeven. Dat betekent dat er behalve een login met Facebook of Google ook een veilige login met PublicSpaces wordt aangeboden, dat er in plaats van Facebook comments PublicSpaces comments kunnen worden geplaatst en dat er een PublicSpaces platform wordt gemaakt voor het delen en becommentariëren van video- en audiomateriaal.

Het zal een paar jaar duren voordat deze ambitie volledig is gerealiseerd, maar PublicSpaces heeft in 2018 in korte tijd al een indrukwekkende lijst partners aan zich weten te binden, met als hoogtepunt de uitnodiging om begin 2019 PublicSpaces te presenteren in het Europees Parlement.

uitgelicht: Vleeskwekers

Vlees maken in het lab; dé oplossing voor het voedselprobleem en duurzaamheid? VPRO Tegenlicht-wijdt er een uitzending aan. Die leidt tot Kamervragen en een hoorzitting over de toelating van kweekvlees op de consumentenmarkt.

anders denken

VPRO is mediapartner van Dutch Design Week. VPRO Medialab heeft een eigen programma tijdens de week. Op radio, televisie, online, in de VPRO Gids, de media-app Koos besteedt de VPRO aandacht aan het festival.

‘Ruim voor de start van onze jaarlijkse Dutch Design Week (DDW) beginnen de voorbesprekingen. Met een heel brede groep, mensen van de Gids, van Medialab, van de televisie, radio en online-medewerkers. Met al die verschillende VPRO-redacties brainstormen, dat vind ik prachtig. Afgelopen jaar bestond de samenwerking uit een tweede reeks afleveringen van het tv-programma De toekomstbouwers. Daarnaast een thema-editie van de VPRO Gids, een VPRO-DDW-dag met een lezing, Medialab was uitgebreid aanwezig met reportages en een radio-uitzending van Nooit meer slapen. Ook Tegenlicht hebben we op bezoek gehad.

Martijn Paulen

De VPRO is voor ons de ideale mediapartner. We hebben dezelfde bloedgroep, dat merk je als we bij elkaar op werkbezoek zijn. We zijn allemaal nieuwsgierig naar de toekomst, maar we hebben ook een realistische, maar vooral creatief-optimistische kijk: zien dat de wereld in allerlei  aspecten zorgelijk is en je afvragen wat we kunnen doen om haar vooruit te helpen. Die creatieve insteek is de grondwaarde die je deelt.

Met de Dutch Design Week laten wij onze overtuiging zien dat we creatieven nodig hebben voor de wereld van morgen. Mensen die anders durven denken, nieuwe richtingen zoeken, de status quo ter discussie stellen. We bieden ontwerpers een podium om aan het bedrijfsleven, de maatschappij en overheid te laten zien wat de kracht van de creatieve geest kan zijn. Daarnaast proberen we verbindingen tot stand te brengen door te zorgen dat de ontwerpers en creatieven in contact komen met beleidsmakers, producenten, inkopers en opdrachtgevers. Met het doel dat daar opdrachten uit voortkomen, of samenwerkingsprojecten; het kan van alles zijn. Dat lukt vaak. Media-aandacht is daarbij belangrijk.

Een programma als De toekomstbouwers wordt enorm positief gewaardeerd. Ook in het beleidsveld en industriële kringen merk ik dat. Omdat het programma zo helder in beeld brengt dat het niet gaat om 'mooie dingetjes' maken, maar juist om het op een andere manier naar onze wereld kijken en andere ideeën en oplossingen bedenken. Mooi voorbeeld is Bas Timmer met de sheltersuit, een tot slaapzak te transformeren water- en winddichte jas, die daklozen bescherming biedt. Hij zat in De toekomstbouwers maar ging niet door naar de finale, waarin het VPRO Toekomst Bouwdepot van tienduizend euro te winnen was. Eh, ja, je moet als juryvoorzitter onmogelijke keuzes maken.

Wat later, bij een andere gelegenheid waar ik Bas Timmer nogmaals kon introduceren, werd ik benaderd door iemand die het zó oneens was geweest met onze beslissing dat hij stante pede tienduizend euro aan Bas overmaakte! Overigens was dat jury-voorzitterschap heel erg leuk om te doen. En ingewikkeld, want het is een onderwerp dat me na aan het hart ligt en alle kandidaten hebben zo’n drive en inzet, wat het moeilijk maakt om over winnen of verliezen te beslissen.

Samenwerking met het VPRO-team rond dit programma was echt heel gaaf. Maar dat geldt ook voor de andere redacties; het voelt vertrouwd, zelfde golflengte, zelfde bloedgroep. Als het aan mij ligt komend jaar geprolongeerd.’

Martijn Paulen, directeur Dutch Design Foundation

De toekomstbouwers
Koert van Mensvoort, Martijn Paulen, Afaïna de Jong

publiek, leden en donateurs

Als maatschappelijke mediaorganisatie wil de VPRO programma’s maken die relevant zijn, die ertoe doen voor het publiek.

Dat publiek telt ruim een miljoen betrokken kijkers en luisteraars, van wie een groot deel de VPRO (ook) online volgt en zich mengt in discussies over onderwerpen die in onze programma’s aan bod komen. Onze bijna 300.000 leden en abonnees en 48.000 donateurs vormen daarbij VPRO’s meest trouwe en betrokken achterban.

Diederik Hoekstra, hoofd publiek & marketing

Door het hart van China

In meer detail blikken we hieronder terug op het thema publiek, leden en donateurs. Klik en open het menu hieronder om per thema meer informatie te lezen.

Ruim 1,1 miljoen mensen keken in 2018 maandelijks naar een VPRO-programma op tv. 765.000 mensen luisterden maandelijks naar VPRO-radio. Het VPRO YouTube-account groeide na een stormachtige ontwikkeling door naar 106.000 abonnees, wat een Zilveren Play Button van YouTube opleverde. Het Zondag met Lubach account tikt inmiddels de 360.000 abonnees aan. Ook de overige VPRO YouTube-kanalen staan er mede dankzij een sterke kanaalstrategie goed voor. Mensen kijken steeds langer naar video’s van de VPRO; per maand heeft het corporate VPRO YouTube-kanaal 2,2 miljoen kijkminuten. Er wordt dus ongeveer 4 jaar aan VPRO-video gestreamd in een maand tijd. Op Facebook bereiken we via het corporate kanaal wekelijks bijna 1 miljoen mensen. Al hebben we na het principiële vertrek van Arjen Lubach op Facebook een pittige discussie gevoerd of we zijn voorbeeld niet moesten volgen.

We zijn blij met deze aantallen, én we willen meer. Jongeren, en ook een groeiende groep volwassenen, kijken en luisteren voornamelijk via online kanalen. We willen jongeren beter bereiken en tegelijkertijd onze trouwe oudere achterban behouden. Dit noopt tot een slimme strategie om VPRO-programma’s op precies die plekken aan te bieden waar het publiek zich bevindt, in een vorm die past bij het kanaal. Dit was één van de redenen waarom we in 2018 zijn gereorganiseerd. De nieuwe afdeling Publiek en Marketing is verantwoordelijk voor het online bereik en de interactie met ons publiek, voor marketing en communicatie, en het onderhouden van de relatie met leden en donateurs. Het opzetten van de afdeling met nieuwe functies, inwerken van nieuwe collega’s en onder de knie krijgen van nieuwe werkprocessen heeft veel aandacht gevraagd. Intussen kunnen we wel de eerste successen vieren.

Het jaar begon met een grote campagne voor Door het hart van China en eindigde met een première en omvangrijk online pakket voor Poesjes, een ‘real life’ jeugdserie over een poezenfamilie. Tussendoor was 3voor12 Twister op de popfestivals en zochten we contact met publiek op IDFA en Holland Festival. In de campagnes werkten de verschillende teams van Publiek & Marketing nauw samen.

Vanuit het team Marketing en Communicatie zijn de marcomspecialisten de vooruitgeschoven post; zij maken sinds de reorganisatie deel uit van redacties. De werkwijze in multidisciplinaire redactieteams heeft bij programma’s als VPRO Zomergasten, Tokidoki, VPRO Tegenlicht, #followme en 30 jaar Dutch Dance zijn vruchten afgeworpen. In een vroeg stadium is nagedacht over de publicatiestrategie van de programma’s en welke uitingen voor welke kanalen het beste zouden passen bij de doelgroep. Zo werden de zomergasten op Twitter, Facebook en Instagram met een vraag aan het publiek geïntroduceerd, wat tot grote online interactie leidde.

De marcomspecialisten schakelen vervolgens andere teams in. Zoals het nieuwe team Online Bereik en Interactie, dat zorgt voor een meer gestructureerde aanpak voor vpro.nl, de VPRO YouTubekanalen en de social kanalen Facebook, Twitter, LinkedIn en Instagram. Het team heeft bijvoorbeeld voor de Instagramdocumentaire #followme uitgezocht hoe het platform en specifiek IGtv werkt, zodat de documentaire behalve op televisie ook op Instagram zo goed mogelijk uit de verf kwam, met veel positieve reacties tot gevolg.

De driedelige documentaire 30 jaar Dutch Dance was een bijzonder muziekspektakel waarvoor niet alleen de teams van Publiek & Marketing, maar ook de afdeling Innovatie & Digitale Media en redacties intensief hebben samengewerkt. Alle hoofdpersonen uit de documentaire werden betrokken in de campagne met specifieke fragmenten van henzelf, die zij konden delen. De soms nostalgische terugblik sloeg aan bij het publiek en had door de aanpak een groot bereik.

Poesjes op Instagram

Ook rondom vpro.nl werken de verschillende teams nauw samen. Wie online programmapagina’s bezoekt, ziet dat de VPRO duidelijke keuzes maakt in genres en thema’s. Wie met Ruben Terlou de reis naar China meemaakte, is daarna wellicht ook geïnteresseerd om door de ogen van Paulien Cornelisse Japan te leren kennen. De website legt verbanden tussen de losse onderdelen en probeert met die optelsom meerwaarde te bieden aan de bezoeker, zodat deze de VPRO en zijn programma’s beter leert kennen en vaker zal bekijken of bezoeken. Of zich wellicht abonneert op de VPRO nieuwsbrief. Met zo’n 80.000 abonnees is de nieuwsbrief een belangrijk kanaal dat niet afhankelijk is van de algoritmes van derde partijen.

Dankzij het gevarieerde aanbod kent vpro.nl zowel een vaste groep terugkerende bezoekers, als piekverkeer rondom populaire tv- en radiotitels en podcasts. In 2018 hadden we meer dan tien miljoen sitebezoeken. Door verdieping te bieden versterkt vpro.nl de impact van de programma’s. Het bereik van vpro.nl was het hoogst onder 20 tot 34-jarigen; 15% van de Nederlanders in deze leeftijdscategorie bezocht de site.

Voor de internationale YouTube-kanalen van de VPRO was 2018 een succesvol jaar. Speciaal voor de Duitstalige markt werd voor de zomer VPRO Dok gelanceerd, waar een uitsnede van documentaires en series van de VPRO is te zien met Duitse ondertitels. De exacte formule moet nog uitkristalliseren; het wordt steeds duidelijker waarin het publiek geïnteresseerd is. Mede dankzij zestien nieuwe afleveringen kon het VPRO Metropolis-kanaal doorgroeien, wat resulteerde in een YouTube Zilveren Play Button voor het behalen van honderdduizend abonnees.

VPRO 3voor12 Twisteractivatie op diverse festivals

VPRO heeft bijna driehonderdduizend leden die vaak jarenlang bij ons blijven. Naast de leden heeft de VPRO ook een toenemend aantal donateurs. Met de bijdragen van leden en donateurs kunnen we aanzienlijk meer, mooier én beter produceren dan op basis van alleen onze subsidie mogelijk zou zijn. Zo kunnen we innoveren, investeren in onderzoek, programmaontwikkeling en in nieuw talent. En als de NPO nog niet helemaal gelooft in een programma, kunnen we het soms dankzij de financiële bijdragen van leden en donateurs toch maken. Zoals ooit Zondag met Lubach dat zonder verenigingsgeld niet op televisie was gekomen.

In 2018 gaven we vanuit de verenigingskas bijvoorbeeld injecties aan Nooit meer slapen, aan documentaires en aan reisseries zoals Door het hart van China, Onze man in Teheran, Tokidoki en Sahara. We investeerden ook in online projecten zoals De snijtafel, de razend populaire YouTube-serie van Kasper C. Jansen. Verenigingsgeld ging ook naar VPRO Dorst; de kweekvijver voor jonge makers die graag ideeën voor programma’s ontwikkelen en tegelijkertijd zichzelf. De VPRO investeert daarom ook in het werven en behoud van leden met campagnes en door de organisatie van ledenevenementen. De inkomsten uit donaties en lidmaatschap zijn vele malen hoger dan de kosten. In 2018 gaf de VPRO 470.000 euro uit aan werving en behoud van leden en droeg 3,9 miljoen euro uit eigen middelen bij aan de programmering.

Volgend op de strategische keuze om in plaats van leden donateurs te werven, ontwikkelde ons eigen creatief bureau de Zo VPRO-campagne, die in het najaar van start ging. De campagne sloot aan op de wens vanuit het publiek om de VPRO flexibel te kunnen steunen, als lid of donateur, of een combinatie van beide, met een bedrag naar keuze; eenmalig of structureel per maand, kwartaal of jaar. Mede dankzij de Zo VPRO-campagne is een recordbedrag van ruim 1,5 miljoen aan steun binnengekomen. Het aantal donateurs is met 30% gestegen naar 48.000. Zij steunen de VPRO met gemiddeld € 32.

Campagne Zo VPRO

klik om te vergroten

uitgelicht: Mocromode

VPRO Dorst laat zien wat designermode voor Nederlands-Marokkaanse jongeren betekent en hoe de samenleving op ze reageert. Mocromode raakt een snaar, is online honderdduizenden keren bekeken en onderwerp van een stevig debat op social media en bij een meet-up.

samenwerkingen 2018

In 2018 werkte de VPRO weer  samen met culturele en maatschappelijke organisaties, vaak rondom events, soms het hele jaar door. Dit doen we omdat we net als onze partners geloven in de kracht van een creatieve samenleving, van verbeelding, verdieping en vermaak.

De samenwerkingen worden weergegeven op onderstaande afbeelding. Klik om te vergroten.

uitgelicht: #followme

Gekloonde Instagram accounts, handel in volgers en likes, klikfarms. Nicolaas Veul legt in #followme de schimmige industrie achter Instagram bloot. De documentaire gaat in 2018 in première op Instagram en krijgt wereldwijd aandacht.

meer dan muziek

TivoliVredenburg en de VPRO werken samen op muziekgebied. Vrije Geluiden wordt overdag opgenomen in TivoliVredenburg, en ’s avonds staan de musici live voor het publiek. Met 3voor12 organiseert  TivoliVredenburg het Song van het Jaar Festival.

Jeroen Bartelse en Margriet van Kraats

‘Hoe ik het hedendaags medialandschap bezie? Oei, dat is bijna een gewetensvraag, want dat heeft een verandering doorgemaakt. Een aantal jaren geleden was ik voorstander van het productiehuismodel. Een open bestel waar iedereen die mooie, relevante programma’s maakt, door een centrale NPO geprogrammeerd kan worden. Om dat goed te kunnen doen, zou de NPO dan een creatievere organisatie moeten worden. Maar daar ben ik de afgelopen jaren anders over gaan denken, omdat een paar omroepen, en de VPRO is er een van, nieuwe wegen hebben gevonden om diverse maatschappelijke groepen aan zich te binden. In de dynamiek die de audiovisuele sector nu kenmerkt, voegen zij echt publieke waarde toe. Met verdieping en met een onderscheidende identiteit. De VPRO knalt er voor mij echt uit. Het ruikt naar avontuur: een omroep die dwars door genres heengaat en belangrijke verhalen vertelt. Die naast radio en televisie zich ook multimediaal profileert en niet bang is de samenwerking te zoeken met de populaire, goed bekeken kanalen. De VPRO blijft niet in een hoekje van de markt steeds dezelfde sinaasappels verkopen, maar zoekt zijn publiek op en gaat alle markten langs om zijn bijzondere waren te laten zien. Dat vind ik mooi en het is precies wat wij met TivoliVredenburg ook proberen te doen.

Verwantschap, niet alleen de bekende geluiden maar ook het experiment laten zien en horen; dat bindt ons en maakt ons partners voor het leven. Niet alleen op muziekgebied trouwens, ook op dat van kennis en debat, met bijvoorbeeld de Tegenlicht Meet Up, denk ik dat TivoliVredenburg en de VPRO inhoudelijk dicht bij elkaar zitten: maatschappelijk relevant, kritisch en bereid tot het gesprek.’

Jeroen Bartelse, algemeen directeur TivoliVredenburg

Ik wil wel verklappen dat toen de Vrije Geluiden-redactie belde over samenwerken, het team een gat in de lucht sprong

‘Afgelopen jaar hebben we vooral op muziekgebied samengewerkt met de VPRO. Op het gebied van de nieuw gecomponeerde muziek, jazz en popmuziek is Vrije Geluiden onze partner. We werken op meerdere fronten samen: zowel bij de televisieopnames van het muziekprogramma met presentatrice Giovanca Ostiana, alsook bij de concertserie Vrije Geluiden live, waarbij musici die overdag een sessie doen voor tv, ’s avonds optreden voor publiek. En Vrije Geluiden is ruimschoots aanwezig op festivals, zoals Transition en Le Guess Who?.

Een andere belangrijke muziekpartner van ons is 3voor12, zij zijn ijzersterk in pop en dance, en we organiseren samen jaarlijks het Song van het Jaar Festival. Zowel Vrije Geluiden als 3voor 12 passen goed bij ons; de mensen die de programma’s maken hebben vergelijkbare ideeën over muziek en presenteren het op een heldere manier aan het publiek. De reguliere TivoliVredenburg-bezoeker die niet bij ons in de zaal zit, kan via de online podia van 3voor12 en Vrije Geluiden meegenieten van wat hier gebeurt. Dat geeft een fijne, warme band. Ik wil wel verklappen dat toen de redactie van Vrije Geluiden ons destijds belde met de vraag of zij met ons konden samenwerken, het gehele programmateam hier een gat in de lucht sprong. We zijn geen voetbalclub, maar het voelde of we de ‘Premier League’ binnenhaalde.’

Margriet van Kraats, directeur programma

prijzen en onderscheidingen

In meer detail blikken we hieronder terug op prijzen en onderscheidingen. Klik en open het menu hieronder om per thema meer informatie te lezen.

Alicia
Maasja Ooms, producent: Cerutti Film

• Prix Italia Categorie TV Documentaire
• 5 jaar 2Doc publieksprijs
• Gdansk DocFilm Festival

Anna van der Staak
• Cinekid Ereprijs: bijzondere staat van dienst op gebied van jeugdtelevisie bij de VPRO

The Atomic Soldiers
Morgan Knibbe, producent: Deep Dynamics

• Gouden Kalf Beste Korte Documentaire

Bob
Audiocollectief Schik, producent: VPRO Dorst

• Tegel
• Dutch Podcast Award voor Beste Podcast van Nederland
• Award voor Beste Storytelling

The Cleaners
Hans Block, Morritz Riesewieck, producent: Gebrueder Beetz

• Moscow Film Festival Prize for Best Film of Documentary Films Competition
• Prix Europa - Categorie TV Documentaire
• International FIlm Festival and Forum on Human Rights - Geneva - The Peace and Reconcilliation award
• Filmfestival Utah - Raven Award - Best Feature Film DOCUTAH

Gelukzoekers
Hanro Smitsman, producent: Corrino Film in co-productie met de VPRO

• Moviezone award jongerenjury NFF

Liefde is aardappelen
Aliona van der Horst, producent: Zeppers Film & TV

• Gouden Kalf Beste Lange Documentaire

Het maakbare geweten
Ruben Pest en Robin van Gelder, producent: VPRO Dorst

• NTR podcastprijs (2e prijs)

Metropolis
Redactie en correspondenten Metropolis, producent: VPRO

• Zilveren Play Button YouTube-account

Opgejaagd
Jennifer Pettersson, producent: VPRO

• Prix Europa in de categorie Digital Audio

De proefkeuken
Pieter Hulst en Willem Voogd, producent: Blazhoffski in coproductie met de VPRO

• Cinekid 2018: Beste Nederlandse Non-Fictieserie

De regels van Floor
Maurice Trouwborst, producent: NL Film in coproductie met de VPRO

• Cinekid 2018: Beste Nederlandse Fictieserie

The Raft
Marcus Lindeen, producent: Fassad Film

• Winnaar Best Documentary / Silver Hugo  – Chicago International Film Festival

SingSong
Mischa Kamp, producent: Submarine Film in co-productie met de VPRO

• 35th Annual Chicago International Children’s Film Festival beste speelfilm

Tegenlicht aflevering Boer zoekt voedselflat/Vertical Farming
Geert Rozinga, producent: VPRO

• Green Spark Award for Highlighting a Path to Sustainability

Valt een man uit de lucht
Jan Verdijk en Kurt Platvoet, producent: La Veranda Film en VPRO Dorst

• zes awards op Shortcutz

De verdwijners
Maartje Duin, producent: VPRO

• won Meestervertellers, de jaarlijkse selectie van de Stichting Verhalende Journalistiek van de beste verhalende journalistiek in NL

Waakhond van het woud
Mijke van Wijk en Mirjam van Biemen, producent: VPRO

• The best report award -  Free press award

Wognum
Tim Barry, producent: VPRO

• Pathé Tuschinski Award voor Beste Afstudeerfilm
• Winnaar Filmfonds Wildcard

vpro.nl
• Zilveren Play Button YouTube-account

uitgelicht: Deep Fake Nieuws

‘Eerst zien dan geloven’ is een slechte raad geworden. VPRO Tegenlicht uitzending over Deep Fakes maakt online discussie los over steeds verder gaande technologie en kunstmatige intelligentie die manipulatie van videobeelden mogelijk maakt.

financiën

In meer detail blikken we hieronder terug op de financiën. Klik en open het menu hieronder om meer informatie te lezen. Klik vervolgens op de afbeeldingen om te vergroten.

De grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat

Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening
De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar. De waardering van de activa en passiva vindt plaats tegen de verkrijgingsprijs. Op de jaarrekening zijn de bepalingen en inrichtingseisen van toepassing zoals deze zijn vastgelegd in BW2 Titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Nadere uitwerking wordt gegeven in het Handboek Financiele Verantwoording landelijke publieke media-instellingen en NPO 2016 uitgegeven door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, geldend voor de omroepinstellingen. Relevante aspecten voor de jaarrekening opgenomen in de Mediawet zijn tevens verwerkt in de jaarrekening.

Waarderingsgrondslagen
Immateriële vaste activa
De filmdatabase wordt over een looptijd van 20 jaar afgeschreven. Bij de immateriële vaste activa en materiële vaste activa wordt rekening gehouden met duurzame waardedalingen.

Materiële vaste activa
De gebouwen zijn op de balans opgenomen tegen de aanschaffingswaarde verminderd met lineaire afschrijvingen. Bij duurzame waardevermindering vindt afwaardering plaats. Op terreinen wordt niet afgeschreven. De overige materiële vaste activa zijn op de balans opgenomen tegen aanschaffingswaarde verminderd met afschrijvingen.

Onderhanden werk
Deze post betreft zowel nog niet verspreid media-aanbod als herhalingen. De post onderhanden werk bestaat uit de voorraden van televisie, radio, internet en themakanaal producties die op de balans zijn opgenomen voor de tot en met balansdatum hiervoor bestede kosten, vermeerderd met de salariskosten zijnde personeel dat bij de productie van het programma betrokken is. Productiekosten van producties waarvan vaststaat dat deze niet uitgezonden zullen worden, zijn afgeschreven. Kosten van producties waarvan vaststaat dat deze niet gefinancierd zullen worden, zijn afgewaardeerd. Ontvangen subsidies zijn in mindering gebracht op de voorraad. Gereed voor uitzending maar nog niet verspreid media-aanbod wordt afgewaardeerd indien er binnen twee jaar na de eerste voorraadwaardering nog steeds geen beslissing is genomen ten aanzien van het verspreiden van bepaald media-aanbod. Alleen indien voor herhalingen bekostiging is vastgesteld en er schriftelijk is vastgelegd dat dit media-aanbod daadwerkelijk herhaald zal worden, zal een deel van de directe kosten worden toegerekend aan de herhaling. Alle voorraden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs dan wel vervaardigingsprijs.

Vorderingen
De vorderingen worden opgenomen bij de eerste verwerking tegen reële waarde en na de eerste verwerking tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening voor het risico van oninbaarheid.

Liquide middelen
De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Algemene reserve
De algemene reserve is gemaximeerd tot de huidige omvang. Slechts onttrekkingen zijn toegestaan.

Reserve voor media-aanbod Televisie en Radio (RMA)
De RMA wordt vastgesteld volgens de gewijzigde Bindende Regeling Mediareserves van 10 mei 2016. Voor een zelfstandige omroeporganisatie mag de RMA maximaal € 4.000.000 bedragen.

Voorzieningen
De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorziening groot onderhoud is gebaseerd op het langetermijnonderhoudsplan, lopend tot 2037, en gewaardeerd tegen contante waarde. De voorziening voor pensioenen is een overgangsregeling voor werknemers geboren voor 1950 en voor werknemers geboren op of na 1 januari 1950 die al voor 1997 deelnamen aan de PNO-pensioenregeling. De omroep is verplicht om een afkoopsom te storten voor de inkoop van pensioen, als de werknemer besluit eerder te stoppen (tussen 60 en 65 jaar) met werken én aansluitend zijn ouderdomspensioen in laat gaan. In deze voorziening is de compensatieregeling en overgangsbepaling artikel 44 opgenomen. Hierin is opgenomen dat door de werkgever de koopsom moet worden betaald op moment van pensionering van de medewerker. In 2020 moet echter het compensatierecht, voor alle dan nog in dienst zijnde medewerkers, worden ingekocht. Dit betekent dat het compensatierecht dan moet worden ingekocht, ook al gaat de medewerker nog niet met pensioen. Pensioenlasten zijn verantwoord in de periode waarop zij betrekking hebben, een eventuele vordering of schuld wordt per ultimo kalenderjaar op de balans gepresenteerd. VPRO heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij de instelling waar de pensioenen zijn ondergebracht, anders dan voldoen van toekomstige hogere premies. De voorziening is gewaardeerd op basis van contante waarde, rekening houdend met een rentevoet van 1%, de ontslag- en blijfkans en de kans op overlijden van de werknemers. Bij de voorziening jubileumuitkering wordt alleen rekening gehouden met het eerstvolgende jubileum van 25, 40 en 50 jaar. De voorziening is gewaardeerd tegen de contante waarde. Slechts de dienstjaren bij de VPRO tellen mee en er vindt geen naar rato uitkering plaats bij uitdiensttreding, in welke vorm dan ook. Ook bij de voorziening jubileumdagen wordt alleen rekening gehouden met het eerstvolgende jubileum van 25, 40 en 50 jaar. De voorziening voor loopbaantrajecten is bepaald op basis van het aantal werknemers per ultimo van het jaar en afgezet tegen het maximale bedrag dat voortvloeit uit de cao.

Langlopende schulden
De langlopende schuld wordt bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Na de eerste verwerking wordt de schuld gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.

Kortlopende schulden
De kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Na de eerste verwerking worden de schulden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.

Resultaatbepaling
Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Voorzienbare verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Ingevolge artikel 2.149 t/m 2.153 van de mediawet 2008 worden exploitatieoverschotten geboekt ten gunste van de reserve voor media-aanbod ter verrekening met tekorten in volgende jaren. Met ingang van 2005 dient een reserve, boven een door de NPO jaarlijks vastgestelde en gemaximeerde reserve voor media-aanbod, terugbetaald te worden aan de NPO. Organisatiekosten worden middels een opslag toegerekend aan neven- en verenigingsactiviteiten. Donaties worden volledig verantwoord in het jaar van ontvangst.

Lasten
Hieronder worden alle uitgaven verstaan, voor zover ze betrekking hebben op het verslagjaar. Deze betreffen de lonen en salarissen, de sociale lasten, de afschrijvingen, de directe productiekosten, de overige bedrijfslasten en de rentekosten. De lasten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen voor waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Financiële baten en lasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva.

Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld via de indirecte methode.

Vergelijkende cijfers/afrondingsverschillen
Eventuele afrondingsverschillen zijn niet gecorrigeerd.

De toelichting op de exploitatierekening over 2018 volgens categoriale indeling

Toelichting op de baten
Media-aanbod: Audio, Video, Online en Organisatiekosten
Opgenomen zijn de definitief vastgestelde budgetten omroepgelden door de Publieke Omroep voor het boekjaar 2018. De omroepgelden zijn afgenomen als gevolg van een lagere toekenning voor media-aanbod.

Programmagebonden eigen bijdragen
In 2018 zijn producties tot stand gekomen en uitgezonden met subsidie van derden, waaronder het NPO-Fonds, Mediafonds en Cobo.

Opbrengst programmabladen
Het opbrengstniveau is € 426.000 lager ten opzichte van de realisatie in 2017, de oorzaak is de afname van het aantal abonnees. De afname van de opbrengsten was voorzien in de begroting. De post opbrengst programmabladen is als volgt samengesteld:

Opbrengst overige nevenactiviteiten
De post opbrengst overige nevenactiviteiten 2018 ad € 1.331.000 is fors lager dan in 2017, maar is lijn met de begrote opbrengsten.

De samenstelling is als volgt:

Opbrengst verenigingsactiviteiten
Deze post bestaat met name uit contributies, donaties en overige opbrengsten ten bate van de vereniging (verkoop van toegangsbewijzen). De toename van de contributieopbrengst ten opzichte van 2017 als gevolg van de contributieverhoging was begroot. De toename van de donatieopbrengst was eveneens begroot, echter niet in deze omvang. De najaarscampagne is zeer succesvol geweest.

De aantallen abonnees en leden zijn als volgt:

Overige bedrijfsopbrengsten
De post overige bedrijfsopbrengsten komt voort uit de dienstenovereenkomst met de Human (onder anderen ruimte, ICT, financiën, productie en personeelszaken worden gefactureerd).

Barteringbaten
De barteringtransacties zijn conform de bepaling van RJ 270.108 verantwoord in de jaarrekening. De RJ stelt de eis dat diensten die worden omgewisseld of geruild voor zaken die ongeveer aan elkaar gelijk zijn met betrekking tot aard en reële waarde (bijv. advertenties), beschouwd mogen worden als transacties die opbrengsten genereren. De barteringtransacties zijn aanvullend toegelicht in het onderstaande overzicht Bartering-contracten.

De advertentieopbrengst van de barters bestaat uit de volgende overeenkomsten:

Toelichting op de lasten
Lonen en salarissen
De overeengekomen Collectieve Arbeidsovereenkomst voor Omroeppersoneel ingaande 1 januari 2017 tot 31 december 2018 is van toepassing op alle salarissen van het personeel met een CAO contract (vast en tijdelijk). De afname van de kosten voor lonen en salarissen ten opzichte van 2017 is met name het gevolg van de in 2017 afgesloten vaststellingsovereenkomsten met vertrekkend personeel. Per juli 2018 zijn de cao lonen met 1,5% gestegen, de toename van het personeelsbestand in 2018 was gering.

De personeelsbezetting (vast en tijdelijk) per einde van het jaar was als volgt.

Sociale lasten
De (vroeg)pensioenen van de werknemers zijn ondergebracht bij De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Media PNO. Uitgangspunt is de verplichting die de onderneming heeft uit hoofde van de pensioentoezegging aan de werknemers. Die bestaat in elk geval uit het voldoen van de verschuldigde pensioenpremie. Daarnaast kan er sprake zijn van andere verplichtingen, zoals die voort kunnen komen uit toezeggingen aan werknemers of pensioenuitvoerder. Het betreft een middelloon pensioenregeling.

Reguliere regeling
De jaarlijkse opbouw van de pensioenaanspraken bedraagt 1,875% van het pensioengevend salaris dat is gebaseerd op het brutoloon minus een franchise in 2018 van € 13.344. Het pensioengevend salaris is gemaximeerd op € 105.075. De jaarlijkse premie die voor rekening komt van de werkgever bedraagt 14,1% van het pensioengevend salaris, aangevuld met 1,5% over het salarisdeel boven € 105.075. De hoogte van de premie wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur van het bedrijfstakpensioenfonds op basis van de dekkingsgraad en verwachte rendementen. De dekkingsgraad van het betrokken bedrijfstakpensioenfonds bedraagt ultimo 2018 volgens opgave van het fonds 106,0%. Op basis van het uitvoeringsreglement heeft VPRO bij een tekort in het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan door hogere toekomstige premies.

Het werkgeversdeel van de VPRO aan de pensioenregeling in het boekjaar is € 1.776.872 (2017: € 1.766.019).

De verschuldigde premiebijdragen zijn rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening als pensioenlast verantwoord en de nog te betalen dan wel terug te ontvangen bijdragen worden opgenomen onder de kortlopende schulden respectievelijk vorderingen.

Het werkgeversaandeel sociale lasten in het boekjaar is € 2.713.266 (2017: € 2.432.172), de bijdrage van de werkgever in de ziektekostenverzekering is € 117.990 (2017: € 113.280).

Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa
De afschrijvingen zijn conform begroting en iets hoger dan het kostenniveau van 2017. Met name enkele investeringen in ICT zijn daar debet aan.

Directe productiekosten
De directe programmakosten worden gerealiseerd op het moment van uitzending.

Het totaalbedrag aan uitgezonden onafhankelijke producties in 2018 is € 10.242.817. Dit bedrag is een samenstelling van € 12.450.550 aan totale lasten onafhankelijke producties, met daarop in mindering gebracht de ontvangen subsidies van € 2.207.733 van het Mediafonds en NPO Fonds die betrekking hebben op deze producties.

Overige bedrijfslasten
De overige bedrijfslasten zijn, met name als gevolg van de vrijval van de voorziening voor herinrichting ad € 1.122.000, meer dan gehalveerd ten opzichte van 2017, hetgeen voorzien was in de begroting. In de overige bedrijfslasten zijn de accountants- en advieskosten begrepen voor € 124.000.

Rentelasten en soortgelijke kosten
Het renteresultaat 2018 bedraagt -/- € 70.000 (2017 -/- 71.000). De marginale afname van de rentelasten wordt veroorzaakt doordat afgelost wordt op de 10-jaars rentevastlening.

Over te dragen reserve voor media-aanbod
Na de onttrekking aan de reserve media-aanbod van het saldo uit gewone bedrijfsuitoefening ad € 441.000 bedraagt deze reserve € 3.559.000, hetgeen binnen het toegestane maximum van € 4.000.000 is.

Overige onderwerpen
Beloningsbeleid
De Collectieve Arbeidsovereenkomst voor Omroeppersoneel is van toepassing op alle salarissen van het personeel, inclusief het salaris van de bestuurder. Diens salaris ligt onder het maximum zoals vastgesteld in de Wet normering topinkomens (WNT) en is gespecificeerd in de jaarrekening.

Voor de leden van de raad van toezicht is in mei 2018 een nieuwe vergoedingsregeling vastgesteld als gevolg van toegenomen taken en verantwoordelijkheden. Door de veranderde rol van toezichthouders in de mediasector wordt een steeds groter beroep gedaan op de tijd, expertise en verantwoordelijkheden van leden van de raad van toezicht. Dit uit zich in een groter aantal vergaderingen van de raad van toezicht en zijn commissies als ook van (vertegenwoordigers van) de raad van toezicht met onder anderen de externe toezichthouders en de accountant. De eerdere vergoedingsregeling stond niet meer in verhouding tot de tijd die is besteed en kosten die zijn gemaakt door de leden van de raad van toezicht. Het bestuur heeft daarom per 1 juni 2018 een nieuwe vergoeding vastgesteld die door de Algemene Ledenvergadering op 26 mei is goedgekeurd. Zoals gespecificeerd in de jaarrekening ligt de huidige vergoeding voor elk lid van de raad van toezicht ruim onder het individuele WNT-maximum.

Als gevolg van de reorganisatie hebben twee niet-topfunctionarissen in 2018 ontslagvergoedingen ontvangen conform het sociaal plan van de publieke omroep waardoor hun totale bezoldiging hoger uitviel dan het toepasselijke WNT-maximum. De bedragen zijn gespecificeerd in de jaarrekening.

Directe kosten vereniging
In deze specificatie is opgenomen de verantwoording van de directe verenigingskosten. Onderscheid wordt gemaakt tussen productie- en verzendkosten betaaldocumenten, kosten ledenadministratie, kosten verzorging ledenvergaderingen, kosten ledenwerving, overige directe kosten vereniging en BPPO. De toename van de overige directe kosten is ontstaan, doordat de interactie met leden vanaf 2018 significant zwaarder is aangezet, met name op online gebied.

Gebeurtenissen na balansdatum
Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum die vermeld moeten worden.

Overige gegevens
Goedkeuring Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht van de omroepvereniging VPRO heeft de jaarrekening op 26 april 2019 te Hilversum goedgekeurd.

(Onder voorbehoud van een goedkeurende accountantsverklaring)

open blik

Jaarlijks verslaat de VPRO het Holland Festival in diverse radio- en tv-uitzendingen. Prominente gasten op het gebied van theater, dans en muziek worden geïnterviewd. Daarnaast zijn er reportages en achtergronden.

‘Gedurende het festival brengt de VPRO een aantal Holland Festival journaals op de televisie. Ook op radio-gebied en met de VPRO Gids werken we samen. Die samenwerking voelt als een goed huwelijk. Omdat wij beiden met een open blik en een grote nieuwsgierigheid de wereld tegemoet treden. Er alle twee van overtuigd zijn dat wij ons niet moeten laten leiden door wat ís, maar door wat kán zijn.

Het klinkt wat zwaarwichtig misschien. Maar die ambitie delen we volgens mij en daardoor voelt dit partnerschap als heel natuurlijk. Belangrijk is ook dat we elkaar versterken. De VPRO kan tijdens het festival programma’s maken over onze concerten en theater-, en dansvoorstellingen waarin die open blik en nieuwsgierigheid zitten. Door de aandacht op televisie, radio of in de Gids bereiken wij meer mensen dan het publiek dat in Amsterdam de voorstellingen of concerten live kan bijwonen.

In deze roerige mediatijden is een stevige, pluriforme publieke omroep essentieel voor een open en democratische samenleving. De aangekondigde mate van bezuinigingen vind ik beangstigend. Het is zorgelijk dat er door de NPO voortdurende nadruk wordt gelegd op het publieksbereik van de programma’s. Het Holland Festival laat elk jaar werk zien van diverse kunstenaars uit heel de wereld, waaronder veel nieuwe, hier (nog) onbekende namen. Meestal tot grote tevredenheid van ons publiek. Als wij alleen maar brengen wat mensen op hun verlanglijstje hebben staan, wordt het een beperkt festival.

Geldt ook voor de VPRO; belangrijk is juist om zaken te laten zien waarvan mensen het bestaan nog niet kennen. Dat je daarvoor een zo groot mogelijk publiek probeert te bereiken is vanzelfsprekend, dat willen wij ook. Opdat zoveel mogelijk mensen van die specifieke voorstelling – in jullie geval uitzending – kunnen genieten, zeggen we er dan altijd achteraan. Wat betekent dat je soms blij bent met een relatief beperkt publiek. Ook bij de publieke omroep zou voor een aantal programma’s moeten gelden dat het geen bezwaar is als er (nog) niet zo heel veel mensen naar kijken. Je moet dergelijke programma’s toch kunnen maken en er geld aan besteden, ook als het nieuwe formats of nieuwe gedachten betreffen. Want juist die hebben in het publiek bestel een plek nodig.

Annet Lekkerkerker

Ja, 2018 was mijn laatste 'gewone' en volledige jaar als directeur van het Holland Festival, want na de komende editie ga ik als lid van het College van Bestuur van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten aan de slag. Met mijn collega-bestuurder ben ik dan verantwoordelijk voor zes prachtige academies, waaronder de Filmacademie. Daar en op bijvoorbeeld de Academie voor Theater en Dans zitten nu vast studenten die later bij de VPRO aan de slag gaan. Zo blijf ik met de VPRO in contact, al is het wellicht iets minder rechtstreeks!’

Annet Lekkerkerker, directeur Holland Festival

uitgelicht: Bye Bye Facebook

Zondag met Lubach stopt uit principe met Facebook. Met zijn actie creëert Arjen Lubach, ook internationaal, media-aandacht voor de macht van techgiganten, nepnieuws en omgang met privacy.

personeel

De informatie over het personeel wordt weergegeven op onderstaande afbeelding. Klik om te vergroten.

De proefkeuken - Pieter Hulst en Willem Voogd

vpro in cijfers

De informatie over VPRO in cijfers wordt weergegeven op onderstaande afbeelding. Klik om te vergroten.

Onze man in Teheran - Thomas Erdbrink

vpro bestuursverslag & jaarrekening

De informatie uit het bestuursverslag en de jaarrekening is te raadplegen in dit pdf-bestand. Klik om te downloaden en openen.

overzicht: vpro producties 2018

De informatie over de VPRO producties op de televisie en radio, met podcasts, in 2018 is te raadplegen in dit pdf-bestand. Klik om te downloaden en openen.

kijkcijfers

De informatie over de kijkcijfers wordt weergegeven op onderstaande afbeeldingen. Klik om te vergroten.

vpro subsidies & cofinanciering

De informatie over de subsidies en cofinanciering wordt weergegeven op onderstaande afbeelding. Klik om te vergroten.

vpro uitgereikte prijzen

De informatie over de prijzen die de VPRO in 2018 uitreikte wordt weergegeven op onderstaande afbeelding. Klik om te vergroten.

programmaverkopen

De informatie over programmaverkopen wordt weergegeven op onderstaande afbeeldingen. Klik om te vergroten.

vpro evenementen

De informatie over VPRO evenementen wordt weergegeven op onderstaande afbeeldingen. Klik om te vergroten.

kijk verder

Klik hier voor het jaaroverzicht 2017: Welkom over de grens.

Klik hier voor het jaarverslag 2016: Sponsor van de vooruitgang.

Klik hier voor het jaarverslag 2015: Sponsor van de vooruitgang.

Klik hier voor het jaarverslag 2014: Want maar dus VPRO.

Klik hier voor het jaarverslag 2013: Pro VPRO.

Klik hier voor het jaarverslag 2012: Puur VPRO.

samenstelling en redactie
Coromandel Brombacher
Ute Seela

eindredactie
Marina Alings
Ellen de Groot

vormgeving
Thonik i.s.m.
John van den Munckhof
Anna Schouten

met bijdragen van
Niels Aalberts
Wim Amels
Lokien de Bie
Hugo Blom
Geert-Jan Bogaerts
Roel Burgman
Koen Drenth
Barbara Duives
Stan van Engelen
Evelijn Garschagen
Diederik Hoekstra
Willem Honijk
Anouk Kamminga
Ellen Kieft
Michèl Koot
Sandra van Laar
Lex Lake
Roddy Mac Mahon
Lennart van der Meulen
Gerda Nomden
Annica Peeters
Wil van Rijnswou
Iris Soeurt
Patricia van der Steen
Brecht van Teeseling
Annelies Termeer
Carla van Thijn
Clementine Vervoordeeldonk
Marise Voskens
Beate Wegloop
Willem van Zeeland
Marcus van der Zwaag

druk
Wilbert de Jong-Coerwinkel
Drukwerk Unlimited, Berg en Dal

fotografie/stills/illustraties
Aziz Al-Dilaimi
Remco Bikkers
Bluefield
Reinier van Brummelen
Clockwork
Creatief bureau VPRO
David Cenzer
Cerutti Film
Duco Coops
Merlijn Doomernik
Erik van Empel
Paul Faassen
From Form
Jackó van ’t Hof
Robert Lagendijk
Lumière
David Meulenbeld
Photo Company
Pierre Rezus
Maeve Stam
Adri Schrover
Marcel Sloot, Volle Kracht
Tzenko Stoyanov
Ruben Terlou
Ulrich Seidl Film Productions
Jeroen van der Wielen