Drie jaar reisde ze de wereld over om kinderen geboren te zien worden. Het ging Lieve Blancquaert niet in de koude kleren zitten.

Elmar Veerman

‘Onbegrijpelijk wat er gebeurt. Maar ik mag me daar niet mee bemoeien, hè. Da's niet mijn taak… Maar ze zijn dat kind zó aan het stressen!' De scene in Shanghai, in het eerste deel van de serie Birth Day, is typerend voor Lieve Blancquaert. De bekende Vlaamse leidt haar publiek door de geboortezorg op negen plaatsen in de wereld. Ze is fotograaf, journalist, documentairemaker. Maar ze is ook een empathische moeder, die het vreselijk vindt om een pasgeboren kind te horen huilen. Als de onervaren ouders dat te lang laten duren, houdt Blancquaert het niet meer en vraagt ze of zij de baby even mag vasthouden. Kijk, zegt ze, zo gaat dat bij ons: dicht op je huid, stevig vastpakken en een beetje bewegen, dan voelt het net als in de baarmoeder. Al snel ligt de baby in haar armen te slapen.

‘Och ja, dat was niet de bedoeling, daar brak ik met mijn principes,’ zegt Blancquaert. ‘Ik doe echt mijn best er niet tussen te komen, want we komen juist om vast te leggen hoe het er daar aan toe gaat. En dat kan al nooit helemaal zuiver, omdat de impact van een cameraploeg zo groot is. Als ik me als presentator ook nog met dingen ga bemoeien, dan zet ik de situatie te veel naar mijn hand. Maar ik kon het niet langer aanzien.’

Meer over de rol van de camera en schrijnende situaties lees je hier: 'Soms moet je je tong in drie stukken bijten'.

Als kijker val je daar niet over. Maar de jonge vader is er minder van gecharmeerd. Met een baby schudden, dat mag absoluut niet van de Chinese traditie, zegt hij. En zo kom je als kijker iets te weten dat verborgen was gebleven als Blancquaert zich had kunnen beheersen.

Afzien in Diamond Harbour, India

‘Je ziet hier jonge vrouwen in de wachtkamer van het Pathar Pratima-ziekenhuis, niet ver van Calcutta. Ze hebben witte stickers op hun voorhoofd, waarop hun naam staat en de behandeling waarvoor ze komen. De vrouw links is zwanger en heeft daarom nog een tweede sticker, voor de baby, die straks op een metalen dienblad naar de gang zal worden gebracht, als een soort levend stukje vlees. De vrouw rechts wacht tot ze aan de beurt is voor een abortus.’

Voor Birth Day heeft Blancquaert drie jaar de wereld afgereisd. Naast de tv-serie maakte ze een boek met het gewicht van een pasgeboren baby en een fototentoonstelling. En dat is pas deel één van een drieluik. Inmiddels vliegt ze de wereld over voor het vervolg, Wedding Day. Ze is net terug uit Nepal, waar ze de grote aardbeving meemaakte – wat de opnamen overigens niet heeft verstoord.

Lees hier een kort interview over haar belevenissen daar.

En nu is ze een paar dagen in Zutphen, om haar fototentoonstelling in te richten. De muren van het zestiende-eeuwse pand Dat Bolwerck in Zutphen zijn maagdelijk wit. Grote canvassen staan rijen dik tegen de muur, verpakt in bubbeltjesplastic. Een heel grote foto is al uitgepakt: een bed vol baby’s, gefotografeerd in Nairobi (de bovenste foto op deze pagina). Blancquaert: 'Per dag worden in het Pumwani Maternity Hospital in Nairobi, Kenia, meer dan honderd kinderen geboren, onder heel slechte omstandigheden. Hier ligt de “oogst” van een uur.’

Een luxe geboortekliniek in Koeweit Stad

'Geld speelt geen rol voor deze steenrijke familie, zoals voor veel Koeweitse staatsburgers. Bevallingen worden met zo min mogelijk ongemak uitgevoerd, meestal met een ruggenprik. Veel vrouwen kiezen direct daarna voor een “mummy makeover”, dan zet de chirurg alles weer op z’n plaats.’

Het idee voor Birth Day kreeg ze in 2010 in Congo, vertelt ze in een zijkamertje. ‘Ik was daar in een kraamkliniek, om een documentaire te maken over de enorm hoge sterfte onder moeders en baby’s. En ik vond het een ongelofelijk fascinerende plaats. Een kamertje zoals dit. Plots, als journalist, als fotograaf, had ik het gevoel dat ik in dat kamertje alles te weten kon komen. Hoe is het leven hier, het geloof, de tradities en rituelen, de verhouding tussen mannen en vrouwen… Zo’n plaats waar een mens geboren wordt, dat is een plaats die heel puur is, gevrijwaard van theater. Dus daar heb ik het idee gekregen om een tocht te gaan maken in de wereld en te gaan kijken: wat betekent het nu precies om hier geboren te worden. Het gaat me daarbij minder om de bevalling dan om de samenleving waarin zo’n kind ter wereld komt.’

Dit was het goede moment om de serie te maken, zegt ze. ‘Had ik het gedaan toen mijn kinderen nog veel kleiner waren – ze zijn nu 18 en 17 – dan denk ik dat het veel te zwaar geweest zou zijn. Voor mijzelf, ja. India, Nairobi, en Rio, die drie verhalen zijn zeer donker en moeilijk, dus ik was wel blij dat ik het niet meer met mijn eigen bevallingen in verband bracht.’

Berooid in Brussel

‘In Brussel, en heel Europa, vind je mensen zonder papieren, die leven zonder geld en zonder sociaal netwerk, in kraakpanden en keldertjes die ze voor woekerprijzen huren. Ik sprak een jonge vrouw die haar pasgeboren baby borstvoeding gaf, heel intiem. Ze zei: “Vrijdag om 9 uur ga ik ‘m afgeven, want bij mij heeft hij geen toekomst.” Zo vreselijk. Dat was niet het kind op deze foto, maar ook dat werd in een schrijnende situatie geboren.’

Het was desondanks een aanslag op haar gemoed. ‘De enorme ongelijkheid, het zinloos zien sterven van baby’s, vrouwen die moeten bevallen op een ijzeren plank met een gat erin… ja, echt heel bruut. Die negatieve dingen blijven lang in uw lichaam achter. Ik heb dat wel verwerkt, maar makkelijk was het niet.’

Het is geen zware, ellendige serie geworden hoor, haast ze zich te zeggen. ‘Er zijn ook vrolijke afleveringen, zoals Groenland en Shanghai, en Koeweit.’ Lukt het na zo veel bevallingen nog om een geboorte als iets unieks te zien? ‘Ja, ik vond het altijd fantastisch om mee te maken. Ik zou het morgen weer willen. Het geeft mij een kick, om het op de zijlijn mee te maken. Da’s echt verslavend.’

Birth Day is een intiem portret van baby’s en hun familie wereldwijd tijdens één van de belangrijkste momenten van hun leven. Naast de tv-serie zijn er een fotoboek en was er een fototentoonstelling. Inmiddels is ook de vervolgserie Wedding Day uitgezonden.

De bestemmingen:
Shanghai - China * Koeweit City - Koeweit * Sisimiut - Groenland
Rio de Janeiro - Brazilië * Tiberias - Israël * Nairobi - Kenia * Atlanta - Verenigde Staten * Ganges Delta - India * Brussel - België