Duitse experts en burgers stonden in eerste instantie niet te wachten op de corona-waarschuwings-app. Ze betwijfelden of de gebruikers van de app niet traceerbaar zouden zijn. Maar enkele maanden later neemt heel Europa het Duitse app-model over. Waarom lijken Duitsers meer over de bescherming van data te dubben dan andere Europeanen?

Duitsland's data-dubben in het nieuws

De Duitsers zijn erg voorzichtig met hun data en zijn vaak voorlopers op het gebied van databescherming. 

Wat zijn de belangrijkste gebeurtenissen geweest omtrent het Duitse data-dubben? Lees het in het onderstaande nieuwsoverzicht. 

Corona-app scepsis

De Duitse corona-app is een succes

Duitsland heeft sinds juni 2020 een werkende corona-waarschuwings-app die de gebruiker waarschuwt als hij of zij in contact is geweest met een besmet persoon. Het app-gebruik mag is in de laatste maanden flink gestegen. Een vierde van alle Duitsers gebruikt de app nu.  

Het Duitse model van de app wordt nu in andere Europese landen overgenomen. 

Alhoewel we natuurlijk in een mondiale pandemie zitten klinkt dat naar omstandigheden als alleen maar goed nieuws toch? 

De Duitse corona-warn-app

Duitse app-scepsis

Maar dat de corona-warn-app in Duitsland nu gezien kan worden als een relatief succes had niemand in de eerste helft van 2020 kunnen verwachten. Er ging zoals je verwacht veel data-dubben aan vooraf. In vergelijking met andere Europese landen werd de app met een ongekend grote scepsis ontvangen door zowel Duitsers als gerenommeerde Duitse bedrijven en experts. 

In de Süddeutsche Zeitung konden lezers op 10 juli, nog niet zo lang na de lancering van de app hun zorgen uiten. Een reactie laat goed zien waar de angst van veel Duitsers vandaan komt. Herr Schmidt uit Haar, een randgemeente van München, maakte zich zorgen over het feit dat er sociale druk ontstaat door de app. Verhuurders en winkeliers zouden huurders en consumenten kunnen weigeren als ze de app niet gebruiken. Ook snapte hij niet dat de autoriteiten denken dat zomaar iedereen een smartphone heeft. Tegelijkertijd worden mensen volgens Schmidt er op aangesproken als de vrijwillige app niet geïnstalleerd is. Hij vergeleek de situatie met de dystopische klassieker 1984 van George Orwell, waarin een samenleving wordt beschreven waarin zelfs de gedachten van mensen worden gecontroleerd door een totalitair regime. 

Die angst voor een overheid die stiekem alles controleert is bij de Duitsers niet zo ver gezocht. Zowel de Nazi's als het Oost-Europese socialistische regime verzamelde grote hoeveelheden aan persoonlijke informatie om het zomaar tegen mensen te kunnen gebruiken als dat het regime goed uitkwam. Volgens de voorzitter van de onafhankelijke stichting voor databescherming Frederick Richter is er een direct verband met dit verleden en nu. Duitsers hebben daarom een sterker ontwikkelde achterdocht voor technologieën die de persoonsgegevens potentieel openbaar kunnen maken.

In een open brief maken in april al 300 Duitse wetenschappers hun bezwaar tegen de app. De kritiek draaide vooral om de vraag of gegevens moesten worden verwerkt op centrale servers of juist decentraal - dus meestal op de smartphones van de app-gebruikers. 

Dat de gegevens nu nergens worden opgeslagen maar worden verwerkt heeft uiteindelijk de doorslag gegeven dat de app de privacy van de gebruikers waarborgde. Zelfs die-hard scepticus Linus Neuman van de grootste hackersclub van Europa, de 'Chaos Computer Club', was positief. Hij vond het een goed teken dat de ontwikkelaars hun ontwikkelings-codering volledig online hebben gezet op de site Github, waar iedereen er naar kan kijken. 

Kijkje onder de motorkap van de app? Klik hier! 

Een zichzelf onderschattend land

Geert Mak over Duitsland's rol in Europa

Duitsland is in tegenstelling tot het Verenigd Koninkrijk een zichzelf onderschattend land. Binnen de EU proberen ze nooit openlijk de leidende rol op zichzelf te nemen. Duitsland is immers getekend door de oorlog, als de grote agressor die verloren heeft en door de DDR. Toch volgen de andere EU-lidstaten vaak in Duitslands voetsporen. Dat zien we ook weer bij de corona-app en de leidende rol die Duitsland op zich neemt in een Europese corona-aanpak. Volgens Geert Mak is het helemaal niet zo verkeerd om Duitsland te hebben als de sterkste maar ook meest bescheiden klasgenoot.   

Data maakt en breekt mensenlevens

Timmi Allen werkte in de jaren tachtig voor de Stasi, de geheime dienst van de Socialistische Oost-Duitse DDR. De Stasi wist alles van iedereen in de DDR. Allen leerde er van alles. Datakennis en opsporingsvaardigheden. Hij zet de onderzoeksmethoden die hij bij de inlichtingendienst heeft geleerd nu in om beelden van oorlogsmisdaden te analyseren. Daar is hij dag en nacht mee bezig. Heeft hij soms iets goed te maken? Dit en andere verhalen over hoe data zowel mensenlevens kan maken of breken in de uitzending van In Europa: CTRL, ALT, Delete.

De Duitse Timmi Allen gebruikt de opsporingsvaardigheden en datakennis die hij geleerd heeft bij de Stasi nu om oorlogsmisdaden te onderzoeken