maandag 4 april, 20:26 uur, VPRO, NPO 2

De wereldkaart volgens China

4 april 2022

De komende twintig jaar zal het zwaartepunt van de wereldeconomie verschuiven naar de Indo-Pacific regio, de landen rond de Indische en Stille Oceaan. Hoe ziet de wereld eruit als China straks de economische wereldleider is?

We lijken op een keerpunt te staan in onze geschiedenis. Terwijl de ene grootmacht, Rusland, met de invasie in Oekraïne zijn ware dictatoriale gezicht laat zien, neemt de andere grootmacht, China, ook steeds duidelijker positie in. Volgens de prognoses zal dit land, met haar 1,4 miljard inwoners, ergens in de komende twintig jaar de VS inhalen als economische wereldmacht.

Zullen we dan opnieuw vervallen in een koudeoorlogsdenken waarbij twee rivaliserende grootmachten als aartsvijanden tegenover elkaar komen te staan? Of zullen we naar een multipolaire wereld toe bewegen, waarbij we de macht in de wereld met elkaar zullen moeten delen?

lees meer

Howard Zhang, eindredacteur van de Chinese BBC-tak, verwoordt het treffend: 'Door de crisis in Oekraïne is alles op scherp gesteld en staan de Chinezen op een kruispunt: kiezen ze de kant van Rusland en bouwen ze samen met Rusland aan een Euraziatisch machtsblok? Of keren ze zich – wanneer Rusland als verliezer uit dit conflict komt – tóch weer richting het Westen? En hoe moet het Westen zich verhouden tot een steeds machtiger wordend China?'

VPRO Tegenlicht onderzoekt vanuit verschillende perspectieven wat de mogelijke toekomstscenario’s zijn voor dit nieuwe geopolitieke centrum van de wereld. Hoe ziet de wereldkaart er volgens China uit? En gaat dat ook onze wereldkaart worden?

Regie: Shuchen Tan
Research: William de Bruijn
Productie: Regina Rijpkema
Eindredactie: Doke Romeijn & Geert Rozinga

over de sprekers ↓

Kishore Mahbubani

Academicus, geopolitiek commentator en voormalig diplomaat

Kishore Mahbubani is academicus, geopolitiek commentator en voormalig diplomaat. Als academicus werkt hij voor het Asia Research Institute aan de Universiteit van Singapore. Hier is hij ook rector van de Lee Kuan Yew School of Public Policy.

Van 1971 tot 2004 werkte Mahbubani als diplomaat voor Singapore. Twee keer was hij ambassadeur van Singapore bij de Verenigde Naties. Van 2001 tot 2002 was hij voorzitter van de Veiligheidsraad.

Mahbubani is auteur van het boek ‘Heeft China al gewonnen?’. Hierin beschrijft hij de verschuivende machtsrelaties tussen China en de Verenigde Staten. Hij denkt dat China hard op weg is om nummer één van de wereld te worden.

Volgens Mahbubani is het sentiment vanuit de VS richting China veranderd. China is niet langer een concurrent, maar een vijand. Dit maakt de situatie tussen de VS en China heel gevaarlijk.

De VS drukken zich expres onduidelijk uit over Taiwan. Ze zeggen niet dat ze Taiwan zullen verdedigen, maar ook niet dat ze het niet zullen doen. Zo weet China niet wat het kan verwachten. Mahbubani noemt dit een houding van ‘strategische ambiguïteit’.

Andy Xie

Financieel analist

Andy Xie is een financieel analist gevestigd in Shanghai. Hij studeerde civiele techniek en promoveerde in de economie aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology. Daarna werkte hij onder andere voor het Internationaal Monetair Fonds en de investeringsbank Morgan Stanley. Hij vertrok bij deze bank nadat een interne memo uitlekte waarin hij zich kritisch uitliet over Singapore en andere Aziatische landen.

Volgens Xie geloven veel Chinezen dat China zijn plek in de wereld terug moet veroveren. Dat China weer de grootste economische macht zal worden is volgens hem onvermijdelijk. Hij ziet dat Amerikanen dit nog moeilijk vinden om te geloven en accepteren.

Als China Taiwan binnen valt, voorziet Xie een gigantische economische crisis die niet snel opgelost kan worden. In deze strijd zullen zowel Chinezen als Amerikanen zwaar moeten lijden. Xie denkt dat Chinezen dit beter vol zullen houden. ‘Chinezen zijn expert als het gaat over lijden, Amerikanen niet. De essentie van Chinese cultuur is ‘eet bitterheid’. Het leven gaat voor Chinezen niet over het najagen van geluk.’

Fareed Zakaria

Auteur en politiek commentator

De Indiaas-Amerikaanse journalist, auteur en politiek commentator Fareed Zakaria is gespecialiseerd in buitenlandse politiek, internationale betrekkingen en handel. Hij studeerde moderne geschiedenis aan Yale en promoveerde in de politieke wetenschappen aan Harvard. Nu host hij zijn eigen wekelijkse show op CNN en schrijft hij een wekelijkse column voor The Washington Post.

Esquire riep hem in 1999 uit tot ‘one of the 21 most important people for the 21st century’. In 2009 nam Forbes Zakaria op in de top twaalf van ‘most influential liberals in the American media’, met verder onder andere Oprah Winfrey, Paul Krugman en Thomas Friedman.

Volgens Zakaria is het doel van China altijd geweest om zich te herenigen met Taiwan. Dit is niet veranderd. Wat wel is veranderd, is de militaire macht van China. China is nu in staat om Taiwan snel en effectief over te nemen. Dat wil volgens Zakaria niet zeggen dat ze het ook meteen zullen doen, maar China wil hiermee zeker een signaal afgeven.

Shake

Kunstenaar

Shake is een Taiwanese kunstenares. Ze studeerde af aan het L'école Nationale Supérieur des Arts Paris-Cery. Ze laat zich inspireren door Aziatische geopolitiek, geschiedenis, literatuur en populaire cultuur. In sommige van haar werken reflecteert ze bovendien op de constructie van het individuele en collectieve geheugen. Haar kunst is getoond in Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Korea.

Shake volgt het nieuws uit Oekraïne op de voet. Ze is bang voor een gelijksoortige inval in Taiwan door China. Zij ziet dat China al begonnen is met hun propagandacampagne en denkt dat Taiwan zich moet voorbereiden op oorlog. Hierbij moet niet worden uitgegaan van steun vanuit het Westen. De Westerse wereld is volgens haar te naïef.

Van jongs af aan leerde ze op school over China. Ze ziet zichzelf nu als Taiwanese. Hiervoor heeft ze een nieuwe identiteit moeten opbouwen.

Howard Zhang

Eindredacteur bij BBC Chinese

Howard Zhang, oorspronkelijk afkomstig uit Peking, werkt al sinds 2000 voor de BBC. Eerst als producent en radiopresentator voor een show in het Mandarijn. In januari 2017 werd hij benoemd tot redacteur van BBC Chinese. Voordat hij bij de BBC kwam, werkte hij voor de Canadese radio en kranten.

Volgens Zhang kijkt China geboeid naar wat zich in Oekraïne ontvouwt. 'Ik weet zeker dat er in China mensen de taak hebben gekregen om dit te bestuderen.' De economieën van het Westen en Rusland zijn niet ontzettend afhankelijk van elkaar, zegt hij. Dat zit anders met de Chinese economie. Hier is China zich maar al te bewust van. 'Stel je voor dat al die grote bedrijven uit China moeten vertrekken. De prijzen gaan dan gigantisch stijgen en dit zal de consumptie in het Westen enorm beïnvloeden.'

Howard begon als journalist nadat hij China had verlaten in de nasleep van het Tiananmen-protest in 1989. Hij is ook een kinderboekenschrijver en voice-over artiest.

Maarten Schinkel

Economisch redacteur bij het NRC

Maarten Schinkel (1959) is schrijver, econoom en politicoloog. Wekelijks schrijft hij columns en beschouwingen over de huidige staat van de economie en financiële markten in het NRC Handelsblad. In 2019 reisde hij voor de VPRO Tegenlicht aflevering 'De Chinese Dollar' af naar China. Daar bekeek hij de Chinese opmars in de financiële wereld en de veranderende machtspositie van de Chinese munt.

Schinkel heeft op zijn kantoor een wereldkaart hangen waarop niet de Atlantische maar de Stille Oceaan het centrum vormt. Het herinnert hem eraan dat de wereld er heel anders uitziet als je in Azië woont.

China en India zijn altijd de grootste economieën geweest. Pas rond 1800 zijn ze die positie plotseling kwijtgeraakt. Deze landen zien de afgelopen anderhalve eeuw als een onderbreking, aldus Schinkel. Nu willen ze terug naar 'normaal'. Schinkel ziet dit in China in hoog tempo gebeuren. Hij denkt dat de Chinese economie ergens in 2030 groter is dan die van de Verenigde Staten.