Deze vier activisten voeren hun strijd op afstand

Ilya Shcharbitski verhuisde als dertienjarige al vanuit Belarus naar Nederland, omdat zijn moeder was getrouwd met een Nederlandse man. Ilya was in die tijd nog helemaal niet politiek betrokken. Maar toen president Loekasjenko in 2020 aan de macht bleef door frauduleuze verkiezingen, besloot hij dat het tijd was om iets te doen. Hij vond andere Belarussen in Nederland via sociale media. Samen voerden ze actie voor Nederlandse en Europese sancties om het regime van Loekasjenko een halt toe te roepen. Daaraan werd toen geen gehoor gegeven. ‘En nu zijn er ineens wel sancties tegen Rusland. Nu kan het blijkbaar wel,’ zegt Ilya tijdens de Meet Up. 

Maar hij heeft zich niet uit het veld laten slaan. ‘Het leven van tienduizenden mensen is verwoest omdat ze vrijheid willen. Als mensen allemaal opgeven, wie gaat dan strijden voor deze mensen?’ Ilya geeft nu leiding aan de Belarussische beweging in Nederland die strijdt voor een democratisch Belarus waar mensenrechten gerespecteerd worden. In Belarus zelf is dit nagenoeg onmogelijk: ‘Je mag daar niet meer protesteren. Je mag niet eens met meer dan vier mensen over straat lopen.’ Vanuit Nederland strijdt hij voor hen. 

Hoewel hij in Nederland woont, voelt Ilya zich ook niet helemaal veilig. ‘We kregen een mail dat iemand vanuit Belarus was gestuurd om de diaspora in de gaten te houden. Dan ga je toch twijfelen over je veiligheid.' Ook heeft het de relatie met zijn familie in Belarus beïnvloed. ‘Zij denken dat ik gehersenspoeld ben en ik denk dat zij gehersenspoeld zijn. Dat is eigenlijk het ergste dat Loekasjenko en Poetin hebben gedaan. Ze hebben ervoor gezorgd dat families niet meer normaal met elkaar kunnen praten.’

De Joods-Israëlische Hilla Dayan werd opgevoed met een Zionistisch wereldbeeld. Maar op dat wereldbeeld is ze sindsdien kritisch geworden. Na jaren van activisme in haar thuisland, verhuisde ze voor haar studie naar Nederland. ‘Maar ik was nog niet klaar met actievoeren, ik wilde wat doen,’ vertelt ze tijdens de Meet Up. Als onderzoeker aan de Amsterdam University College bestudeert ze onder andere het (neo)zionisme. Ook is ze medeoprichter van Gate48, een platform voor Nederlandse Israëliërs die tegen de bezetting zijn van de Palestijnse gebieden door Israël. Hilla streeft naar samenwerking tussen Israëlische en Palestijnse activisten in hun verzet tegen de illegale bezetting van Palestijnse gebieden.

‘Ik wil de enorme privileges die ik heb, in dit land, als academicus, te gebruiken om dingen te doen die mijn kameraden daar niet kunnen doen. Ik heb het wapen om te schrijven, intern te lobbyen, en bruggen en netwerken te bouwen die nodig zijn om deze strijd vooruit te helpen.’ Hoewel ze zich er van bewust is dat ze een bevoorrechte situatie geniet in Nederland, gaat het ook voor haar niet altijd makkelijk. Als Joods-Israëlische die zich inzet voor de rechten van de Palestijnen, krijgt ze veel haat over zich heen. Ook heeft ze een lastige relatie met haar familie en het land waar ze is opgegroeid. ‘Ik hou van het land, maar het land zet mij neer als verrader.’ 

Raki Ap werd in 1984 geboren in een vluchtelingenkamp in Papoea-Nieuw-Guinea. Zijn vader was toen al overleden. Hij werd vier maanden voor Raki’s geboorte vermoord vanwege zijn protestnummers voor een onafhankelijk West-Papoea. Zijn moeder besloot met de pasgeboren Raki naar Nederland te vluchten. 

‘De situatie in West-Papoea is vergelijkbaar met wat we nu in Oekraïne zien,’ vertelt hij tijdens de Meet Up. Toen Indonesië in 1949 onafhankelijk werd, bleef Papoea onder Nederlands gezag. In 1963 wijst de VN Papoea toe aan de Republiek Indonesië. ‘Als voormalige Nederlandse kolonie had de overheid West-Papoea onafhankelijkheid beloofd. Maar het is opnieuw een kolonie geworden, ditmaal van Indonesië,’ zegt Raki. Het was het begin van een bloedige onafhankelijkheidsstrijd die nog steeds voortduurt. Maar Raki merkt dat bijna niemand op de hoogte is van de schrijnende situatie. 

Toen zijn moeder hem het verhaal over zijn vader vertelde, ontstak er een vuur in Raki. Zijn vader moest niet voor niks gestorven zijn. Nu maakt hij zich hard voor West-Papoea. In gastcolleges, op congressen en tijdens demonstraties laat hij mensen kennis maken met het Inheemse perspectief. Hij legt verbanden tussen klimaatverandering, ongelijkheid en racisme. 

Raki omschrijft zijn leven als activist als een reeks van opofferingen. ‘Ik ben vader van vijf kinderen, maar in plaats van dat ik bij hen ben, ben ik nu hier op deze Meet Up. Ook heb ik een fulltime baan naast mijn fulltime baan als activist.’ Maar hij vindt dat dat niks voorstelt in vergelijking met de situatie van mensen in West-Papoea. In Indonesië actievoeren is voor hem niet meer mogelijk. ‘Ik sta op de zwarte lijst. Als ik er heen ga beland ik, als ik geluk heb, in de gevangenis.’  

Parvez Alam zette zich in Bangladesh als schrijver en activist in voor de strijd tegen het Islamofascisme en de Islamofobie. In Bangladesh wordt volgens hem een dictatoriale eenpartijregime in stand gehouden. Maar toen een mede-blogger in 2015 werd vermoord, vluchtte hij. ‘Ik weet niet eens op hoeveel zwarte lijsten mijn naam stond. Veel mensen op die lijsten zijn nu dood,’ vertelt Parvez tijdens de Meet Up.  

Nu woont hij in Nederland, waar hij zijn Research Master Cultural Analysis aan de UVA afrondt. Zijn activisme is genuanceerder en voorzichtiger geworden nu hij tijd en rust heeft om te reflecteren. Hij wil niet meer dat mensen zich hoeven opofferen voor de strijd die hij voert. Ook schuwt hij het zwart-wit denken waar activisme volgens hem in kan vervallen, goed tegen slecht. ‘Zulk soort denken is niet heel anders dan het systeem waar je tegen strijdt. Activisme zou juist een alternatief moeten bieden.’