Hoeveel CO2 kunnen we nog uitstoten volgens het klimaatakkoord van parijs?
In deze serie legt klimaatwetenschapper Ernst-Jan Kuiper de belangrijkste klimaatbegrippen voor je uit. Deze keer onder andere het koolstofbudget.
Ernst-Jan Kuiper - 10 Juni 2022
Op 12 december 2015 was het eindelijk zover. Na twee weken onderhandelen ondertekenden bijna alle landen in de wereld het klimaatakkoord van Parijs. Sindsdien hebben dan ook bijna alle landen klimaatplannen gemaakt die (naar eigen zeggen) in lijn zijn met Parijs. Maar hoeveel CO2 kan de wereld eigenlijk nog uitstoten volgens de afspraken die zijn gemaakt in Parijs?
Het klimaatakkoord van Parijs
Om deze vraag te beantwoorden beginnen we uiteraard bij het Parijs akkoord zelf. Artikel 2 van het akkoord stelt dat het doel is om de temperatuurstijging te beperken tot ruim onder de 2℃ ten opzichte van de pre-industriële revolutie. Ook is afgesproken dat elk land inspanningen levert om de opwarming onder de 1.5℃ te houden (in het akkoord staat: ‘… and pursuing efforts to limit the temperature increase to 1.5℃’).
Het doel van 1.5°C is dus concreet, maar het politieke compromis is dat alles behalve en stelt dat elk land 'zijn best gaat doen om het te halen'. Elk land heeft dus een behoorlijke vrijheid om zelf te bepalen wat voor maatregelen zij neemt om dat doel te bereiken.
Het is overigens belangrijk hier aan toe te voegen dat een opwarming van 1.5℃ zeker niet als ‘veilig’ wordt gezien in de klimaatwetenschap, maar dat de impact van klimaatverandering bij 1.5℃ aanzienlijk kleiner is dan bij 2℃ opwarming.
over de auteur
Ernst-Jan Kuiper is klimaatwetenschapper en behaalde een doctoraat in de glaciologie. Hij geeft lezingen en cursussen over klimaatverandering en werkt bij Milieudefensie aan de klimaatzaak tegen Shell.
Het koolstofbudget
Om onder het temperatuurdoel van Parijs – of het nu 1.5℃ of ruim onder de 2℃ is – te blijven werken klimaatwetenschappers met het (resterende) koolstofbudget. Het resterende koolstofbudget geeft aan hoeveel CO2 de mensheid nog kan uitstoten voordat een gestelde temperatuurgrens met een bepaalde zekerheid wordt overschreden. Die (on)zekerheid heeft te maken met het feit dat de klimaatwetenschap nog niet precies kan voorspellen hoeveel opwarming een bepaalde hoeveelheid CO2 op de lange termijn zal veroorzaken.
Het koolstofbudget voor bijvoorbeeld 1.5℃ kun je je het beste voorstellen als een emmer met daarin de totale hoeveelheid uitgestoten CO2 sinds de pre-industriële revolutie (1850-heden). Is de emmer leeg, dan is er geen CO2 uitgestoten en is de opwarming 0℃. Is de emmer vol, dan is het volledige koolstofbudget voor 1.5℃ verbruikt en zitten we dus wereldwijd aan 1.5℃ opwarming.
De mens heeft tussen 1850 en 2020 al veel CO2 uitgestoten, namelijk zo’n 2400 gigaton CO2 (een gigaton is een miljard ton), en daarmee het grootste deel van het koolstofbudget al verbruikt. Omdat voor het maken van klimaatplannen alleen het resterende koolstofbudget relevant is, berekent het IPCC in elk rapport sinds het Parijs-akkoord hoe groot het resterende koolstofbudget is. Dit wordt dan vervolgens het koolstofbudget genoemd (zonder ‘resterende’), wat aangeeft hoeveel CO2 we nog kunnen uitstoten voordat we aan een bepaalde temperatuurstijging zitten. Hieronder een voorbeeld om dit te verduidelijken.
Hoeveel gigaton hebben we nog?
We nemen als voorbeeld het koolstofbudget voor 1.5℃ opwarming, maar er is ook een koolstofbudget voor 1.7℃, 2℃, 4℃ of welke temperatuurstijging dan ook.
Werkgroep I van het laatste IPCC rapport bepaalde dat het koolstofbudget op 1 januari 2020 ligt op 400 gigaton CO2. Althans, dan hebben we een kans van 66 procent om onder de 1.5℃ opwarming te blijven. Dus: als we een kans van 66 procent nastreven om onder de 1.5℃ opwarming te blijven, kunnen we vanaf 1 januari 2020 wereldwijd niet meer dan 400 gigaton CO2 uitstoten. Stoot de mensheid meer uit, bijvoorbeeld 500 gigaton, dan zakt de kans naar 50 procent om onder de 1.5℃ te blijven. Om die gigatonnen CO2 even in perspectief te plaatsen: de wereldwijde CO2 uitstoot is ongeveer 40 gigaton per jaar.
Dus voor een 66 procent kans om onder de 1.5℃ opwarming te blijven is, bij de huidige wereldwijde uitstoot, het koolstofbudget in 2030 op. Voor een 50 procent kans op 1.5℃ is dat in 2032.
de wereldwijde CO2 uitstoot is ongeveer 40 gigaton per jaar
De verschillende klimaatscenario's
Hieronder zie je de koolstofbudgetten volgens het laatste IPCC rapport voor een bepaalde temperatuurstijging ten opzichte van de pre-industriële revolutie en de zekerheid om onder die temperatuurstijging te blijven. Wat uit de tabel meteen opvalt is dat er grote verschillen zijn tussen verschillende koolstofbudgetten die binnen Parijs vallen.
Zo was het koolstofbudget op 1 januari 2020 voor 50 procent kans om onder de 2℃ te blijven ruim 2,5 keer zo groot als het koolstofbudget voor een 50 procent kans om onder de 1.5℃ te blijven (1350 t.o.v. 500 gigaton). Bij een temperatuurdoel van maximaal 1.5℃ opwarming moeten we onze uitstoot dus ruim 2,5 keer zo snel afbouwen als bij het temperatuurdoel van 2℃.
Wat is ons resterende koolstofbudget volgens Parijs?
Het resterende koofstofbudget is dus afhankelijk van wat men als maximum temperatuur aanneemt en wat de nagestreefde kans is om dat te bereiken. Maar als de wereld doorgaat met het huidige niveau van CO2 uitstoot, dan is het budget voor 50 procent kans op 1.5℃ over zo’n 10 jaar al op. Als we daarna nog doorgaan met CO2 uitstoten, dan gaat de opwarming uiteraard gewoon door.