Het lukt ons maar niet om flink minder CO2 in de atmosfeer te brengen. Maar wat als we het er uit kunnen halen? Vier vragen over ‘direct air capture’-technologie.

Het lijkt de grote belofte voor de klimaatcrisis. Onlangs werd tachtig miljoen dollar geïnvesteerd in Verdox Inc., een startup die focust op direct air capture (DAC). Een van de investeerders is Bill Gates. Intussen verdeelt miljardair Elon Musk een prijs van honderd miljoen dollar over verschillende groepen die aan DAC-technologieën werken.

Maar hoe werkt direct air capture precies? Waarom zijn zoveel grote spelers geïnteresseerd? Is het dé oplossing voor onze klimaatproblemen? Of kunnen we toch beter in andere dingen investeren? Tegenlicht zocht het uit.

1. Hoe werkt DAC?

Met DAC wordt CO2 rechtstreeks uit de atmosfeer gefilterd. Dit gebeurt door CO2 in contact te brengen met een chemische stof waaraan het zich bindt.

Deze stof kan vloeibaar of vast zijn. Vloeibare DAC systemen leiden lucht door chemische oplossingen die de CO2 filteren. Vaste DAC systemen gebruiken filters die zich chemisch binden met CO2. In beide gevallen wordt het gebruikte materiaal verhit zodra het de CO2 heeft ‘gevangen’. Dit zorgt ervoor dat de CO2 weer loslaat en kan worden opgeslagen.

2. Waarom willen we DAC?

Om de klimaatdoelen van Parijs nog te halen, moeten we gigantische stappen gaan zetten. DAC kan hier op twee fronten helpen. Hans De Neve, oprichter en ceo van het Nederlandse DAC bedrijf Carbyon, vergelijkt het met een openstaande kraan. ‘Eerst moeten we het kraantje dichtdraaien, zodat er geen water meer bij komt. Dat betekent dat we naar nul uitstoot moeten gaan.’

'Je moet het vergelijken met een kraantje dat nu openstaat.'

De Neve drukt zich op dit vlak nederig uit. Hij benadrukt dat DAC niet de ‘silver bullet’ is voor het klimaatprobleem. DAC kan vooral helpen op plekken waar andere, groene technologieën niet afdoende zijn. Hoewel steeds meer voertuigen elektrisch worden, blijft dit voor grote passagiersvliegtuigen lastig. Door de met DAC gefilterde CO2 te combineren met waterstof, kunnen synthetische brandstoffen voor vliegtuigen worden gemaakt die CO2-neutraal zijn. Hier is op dit moment de meeste interesse voor. Met name vanuit bedrijven die groene brandstoffen willen maken, vertelt De Neve.

‘Maar dat is enkel het kraantje dichtdraaien. Er staat natuurlijk nog altijd een meter water in de kamer. En dat is water van de voorbije 150 jaar waarin we teveel CO2 hebben uitgestoten.’ Ook hier kan DAC worden ingezet, vertelt De Neve. Historische emissies kunnen met DAC uit de atmosfeer worden gefilterd om vervolgens te worden opgeslagen onder de grond. ‘Daarvoor denkt men nu vooral aan lege olie- en gasvelden.’ DAC kan dus niet alleen en rol spelen in het stilzetten van de klimaatklok, maar ook om deze terug te draaien.

3. Wat zijn de uitdagingen?

Gaan we dan met een zogenaamde CO2-stofzuiger het klimaatprobleem oplossen? Dat is te positief gedacht. Bart Strengers van het Planbureau voor de Leefomgeving vertelt dat DAC nog niet wordt meegenomen in de plannen voor het aanpakken van CO2-emissies. ‘Ik ga dan altijd berekenen wat het betekent. Hoe kunnen we het beste CO2 reduceren? En dan kom je niet direct op DAC terecht.’

Het grote probleem voor DAC is dat het ontzettend veel energie kost. Strengers ziet DAC daarom niet als grootschalige optie voor de komende decennia. Hij erkent dat vliegtuigen waarschijnlijk niet snel op batterijen zullen vliegen. ‘Maar ook dan kost het ontzettend veel energie om met DAC brandstoffen te maken. Dan kijk je liever eerst naar de andere opties, bijvoorbeeld biobrandstoffen.’

'We moeten de limieten opzoeken van wat de natuur toelaat, om dit betaalbaar te maken.’

De Neve begrijpt de houding van Strengers. ‘Dat is een hele normale reactie van het Planbureau. Zij kunnen alleen afgaan op bewezen technologieën. Vooralsnog heeft niemand bewezen dat het kan op een betaalbare manier. We moeten echt naar de limieten gaan van wat de natuur toelaat om dit betaalbaar te kunnen maken.’

Toch is hij optimistisch. Zijn bedrijf, Carbyon, denkt een manier gevonden te hebben die het proces vele malen efficiënter maakt. Met het materiaal dat Carbyon gebruikt, kan elke minuut een nieuwe lading CO2 worden gefilterd. Bij klassieke materialen duurt dat nu nog vaak twee uur. Deze snelheid helpt het energiegebruik en daarmee de kosten drastisch te verlagen.

4. Hoe ziet de toekomst eruit?

Over de hele wereld zijn bedrijven bezig met het ontwikkelen van verschillende DAC-technologieën. Hoewel dit concurrenten zijn, vertelt De Neve dat dit zeker een goede ontwikkeling is. Hoe meer de kansen worden gespreid, hoe groter de kans dat een succesvolle, schaalbare manier wordt gevonden.

Waar het vandaag nog ongeveer vijfhonderd euro per ton CO2 kost, denken ze bij Carbyon naar vijftig euro te kunnen. In de berekening van deze prijs wordt uitgegaan van de energiekosten op plekken in de wereld waar veel zon of veel wind is. Als de testen succesvol zijn, zou de technologie van Carbyon vanaf 2025 op grote schaal commercieel gebruikt moeten kunnen worden. Op de vraag hoe zeker hij is van hun succes, begint Van Neve te lachen. ‘Ja, we zijn natuurlijk honderd procent zeker.’ Mocht het inderdaad succesvol blijken, dan wil hij graag om tafel met het Planbureau.