Amerikaanse heilige koe, een gesubsidieerd gevaar op de weg

De vervuilendste en gevaarlijkste auto’s van dit moment, de Amerikaanse ‘Sports Utility Vehicle’ (SUV), nemen in populariteit alleen maar toe: van alle nieuwe auto’s in Europa is op dit moment meer dan de helft een SUV. Door een loophole in de Europese wetgeving is het financieel nog een aantrekkelijke keuze ook.

Tekst Teddy Tops Beeld Nova van Campen

Je kunt er - vrij letterlijk - niet omheen. De van oorsprong ‘terreinwagen’ staat vaak half op de stoep geparkeerd, omdat de parkeerplekken voor handen simpelweg te klein zijn voor hun formaat onderstel. Met als resultaat dat de stoep niet meer begaanbaar is voor rolstoelen, kinderwagens, rollators en andere stoepgebruikers (met en zonder hulpmiddelen).  

Maar de quarter pounder op wielen neemt in een veel bredere zin ruimte in. De gemiddelde Nederlandse auto is in veertig jaar tijd bijna anderhalf keer zo zwaar geworden. Die zwaarte zorgt voor een groter verbruik, én voor een grotere kans op (dodelijke) verkeersslachtoffers. Wanneer een zware auto met een lichte auto botst, is de kans dat de personen in de grote, zware auto overlijden met 50% gedaald, en die van de personen in de personenauto met 80% vergroot. In Journal for Safety Research werd onderzoek gedaan naar het gevaar: kinderen (te voet of fiets) lopen acht keer zoveel kans te overlijden wanneer ze worden aangereden door een SUV dan door een personenauto. 

de pick-up truc

De EU hanteert strenge invoernormen die erop gericht zijn het gevaar én uitstoot van verkeer te verminderen. Hierin is onder andere het zichtveld van de bestuurder opgenomen (‘direct zicht’), en de maximale toegestane Co2 uitstoot. Toch glipt de terreinwagen door de Europese wetgeving heen, door de Individual Vehicle Approval (of IVA): een regeling die wordt misbruikt om auto’s te importeren die niet voldoen aan de veiligheidsvoorschriften en milieunormen van de EU. De regeling is ingesteld voor de invoer van bedrijfsauto’s, en heeft onder andere een maximum van 255 cm breedte, dat is bedoeld voor vrachtverkeer en bussen, maar nu dus juist brede pick-ups faciliteert.  

Deze bedrijfsauto’s worden ook fors gesubsidieerd. Online vind je allerhande tips om fiscaal voordeel te hebben van de aanschaf van een SUV. Ook wanneer er geen zwaar materieel of levend vee mee wordt vervoerd, of offroad terreinen mee worden getrotseerd, kan men gebruikmaken van de bijtelling. Voor ondernemers met een eenmanszaak (of VOF/maatschap) geldt een winstvrijstelling van 14%. In 2025 gaat er een nieuwe regeling in binnen de EU: vanaf dat moment is rijden met een vervuilend grijs kenteken niet langer aftrekbaar. Deze regel geldt voor kleine witte diesel-bestelbusjes net zo goed als voor de Amerikaanse gezinsauto. Hoewel de meest populaire SUV de volledig elektrische Tesla Model Y is, en er elektrische RAM’s (RAM 1500 REV) rondrijden, geldt ook voor energiezuinige auto’s: hoe zwaarder hoe belastender, omdat ze meer energie en grondstoffen vergen. Want waar elektrische auto's een oplossing zijn voor een lokaal probleem als luchtvervuiling, drukken ze hun stempel op het wereldwijde probleem van klimaatverandering. Die klimaatbelasting is er met name in landen met kobaltmijnen (Democratische Republiek Congo), lithium (Chili) en accuproductie (China).  

Elektrisch rijden is natuurlijk een stap in de goede richting, maar het is te hopen dat de EU, tenzij ze wil inzetten op vergroening door bevolkingskrimp, zich richt op het verduurzamen van de veiligere lichtgewicht variant, en de loophole voor deze binnenstad-tank dicht.