Spelen is net zo goed iets voor volwassenen als voor kinderen. Het is zelfs niet overdreven te zeggen dat onze cultuur en onze kennis bestaan dankzij het spel. Wat betekent spelen voor de wetenschap?
Spelen en wetenschap zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Puzzels en spellen zitten bijvoorbeeld vol wiskunde, en origami kun je ook zien als een set wiskundige vouwtechnieken. Welke toepassingen zijn daarvoor in de grotenmensenwereld? En als economen de samenleving zien als één groot spel, hoe gebruiken mensen de regels dan, en hoe is dat te sturen? Intussen versmelten spelomgeving en realiteit steeds meer. Wat betekent dat voor onze plek in de wereld?
In deze achtste aflevering van The mind of the universe maak je kennis met drie wetenschappers wiens onderzoek zich rond deze vragen afspeelt.
Erik Demaine (Canada, 1981) lijkt een jongere, wat grotere kopie van zijn vader Martin, die hem sinds zijn tweede alleen heeft opgevoed. Erik ging niet naar school, maar kreeg thuis en op reis les. En dat ging snel. Toen Erik twaalf was, spande Martin een rechtszaak aan omdat hij vond dat zijn zoon wel naar de universiteit kon. Ze wonnen, en het bleef snel gaan. Op zijn twintigste werd Erik Demaine universitair docent informatica aan het MIT in Boston, sinds zijn dertigste is hij er hoogleraar. Demaine onderzoekt, nog altijd in nauwe samenwerking met zijn vader, hoe je de dagelijkse praktijk kunt vangen in algoritmes. Een belangrijk onderdeel van dat werk is zijn onderzoek naar computational origami, waarin hij de computer gebruikt om nieuwe vouwpatronen te ontdekken. Zijn werk draagt door slimmere vouwing bij aan nieuwe medicijnen, telecommunicatie, architectuur en meer. Om de wiskunde achter vouwpatronen te onderzoeken bestudeert hij spellen, van Tetris en Mario World tot origami en bordspellen.
Carolina Cruz-Neira (Spanje, eind jaren zestig) wilde als kind balletdanseres worden. Dat mocht van haar ouders alleen als ze er een serieuze studie naast zou doen. Zo werd ze systeemontwerper én ballerina. Maar toen raakte ze geblesseerd. Het einde van haar danscarrière betekende het begin van een bestaan als specialist in een nieuw vakgebied. Ruim 20 jaar geleden, toen jij er nog nooit van had gehoord, was Cruz-Neira al een van de grootste virtual reality-experts ter wereld. Dat is ze nog steeds.
Ze is vooral bekend van de door haar ontwikkelde CAVE, de eerste kamer waarin je niet echt bestaande objecten van alle kanten kon bekijken. Haar VR-lab, het Emerging Analytic Center in Little Rock (Arkansas, VS) is wereldberoemd. Cruz-Neira wil virtual reality laten versmelten met de echte realiteit. Wat is realiteit eigenlijk en wat is mixed reality? In wat voor een wereld zullen we leven, en hoe verandert dat onze identiteit? Ze leert veel van haar zoontje Alexander, die VR met de paplepel krijgt ingegoten.
‘Don’t guess, experiment!’ Dat is het motto van econoom John A. List (VS,1965). De onlogische spelregels van het ruilen en kopen van sportkaarten onder verzamelaars, List was er zelf een, fascineerden hem zo dat hij op jonge leeftijd al zijn eerste experiment verzon om het koopgedrag van verzamelaars te doorgronden. En daar ging hij als econoom mee door. In het begin verklaarden collega's hem voor gek, maar inmiddels wordt de waarde van zijn werk erkend, worden zijn artikelen veel geciteerd en wordt hij zelfs getipt als potentiële Nobelprijswinnaar.
Als je economie als een groot spel kunt zien, is List's vraag, hoe kunnen we de spelregels dan zo veranderen dat het spel meer winnaars dan verliezers gaat opleveren? Economie is voornamelijk een theoretisch vak, op basis waarvan tot op het hoogste niveau (impactvol) beleid gemaakt wordt. Maar kloppen die theorieën wel? John List vond een werkbare manier om grote economische theorieën in de praktijk te testen. Die praktijk varieert van de bankensector, de beurs, charitatieve instellingen tot basis- en de middelbare school.