Eric Wiebes (Delft, 1963) is minister van Economische Zaken en Klimaat in het derde kabinet-Rutte.
De hele aflevering is niet meer terug te kijken vanwege rechtenbeperkingen. De losse gesprekken zijn hieronder wel nog beschikbaar.
Daarmee staat hij voor het uitvoeren van nieuwe lastige opgaven, zoals de energietransitie en de afbouw van de gaswinning in Groningen. In maart van dit jaar kondigde Wiebes aan dat de gaskraan uiterlijk in 2030 dichtgaat, maar daarmee lijkt het vertrouwen van de Groningers nog lang niet hersteld te zijn.
Wiebes groeit op in Muiderberg als zoon van een kernfysicus die overlijdt als hij negen jaar oud is. Wiebes studeert werktuigbouwkunde aan de TU in Delft en haalt later een MBA bedrijfskunde aan het prestigieuze INSEAD-instituut in het Franse Fontainebleau. Wiebes begint zijn carrière bij Shell, wordt consultant bij McKinsey en uiteindelijk vennoot bij OC&C Consultants.
De consultant Wiebes - VVD-lid sinds de vroege jaren ‘80 - valt op bij het ministerie van Economische Zaken, waar hij vanaf 2004 topambtenaar wordt. De overstap naar de politiek maakt Wiebes in 2010, als hij wethouder Verkeer, Vervoer en Infrastructuur en ICT wordt in Amsterdam. Hij krijgt een aantal lastige dossiers op zijn bord: het taxivervoer, de parkeerproblematiek en de Noord-Zuidlijn. “Mijn portefeuille is een bijna roekeloze opeenstapeling van problemen,” zei Wiebes als pas aangetreden wethouder.
'Ik doe nooit mee aan die de-mens-achter-de-politicus-programma’s. Waarom nu wel? Omdat ik vroeger altijd naar Zomergasten keek, denk ik. Mijn avond gaat over vooruitgang. Omdat mijn hele leven gericht is op vooruitgang.'
Wiebes maakt indruk in Amsterdam als onvermoeibare probleemoplosser en onconventionele denker. Zijn ambtenaren moeten wennen aan zijn tempo en het feit dat hij altijd alles zelf narekent. Vakanties zijn verkapte werkbezoeken: in Minneapolis bestudeert hij in zijn vrije tijd het fietsnetwerk van de stad.
'Ontspanning is voor mij stoeien met thema's: ruimtelijke ordening, woningbouw, infrastructuur en, mijn favoriet: de kredietcrisis.'
In 2014 volgt Wiebes Frans Weekers op als staatssecretaris van Financiën. Hij krijgt er de problemen met de hervorming van de Belastingdienst op zijn bord. Die problemen blijken hardnekkiger dan Wiebes heeft ingeschat. Als hij na drie en half jaar afzwaait als verantwoordelijk staatssecretaris doet hij dat naar eigen zeggen met een 'diepgevoelde frustratie'.
Als minister van Economische Zaken en Klimaat in het derde kabinet-Rutte gaat Wiebes daadkrachtig van start. Hij kondigt in maart 2018 aan dat de gaskraan in Groningen uiterlijk in 2030 helemaal dicht moet. En als het aan hem ligt, kan het nog sneller.
Dit najaar staat Wiebes voor de taak om de gevolgen van de eerste Nederlandse klimaatwet en het klimaatakkoord uit te leggen aan burgers en bedrijven. Deze wet moet ervoor moet zorgen dat Nederland in 2050 vijfennegentig procent minder CO₂ uitstoot ten opzichte van 1990.
Eric Wiebes is de vijfde Zomergast van 2018. Janine Abbring sprak met hem op zondag 26 augustus om 20.15 uur op NPO 2.
In dit fragment zien we Will Wood, een fanatiek backpacker die zijn enthousiasme de vrije loop laat als hij een ultra-lichtgewicht tentje (566 gram) bespreekt. Hij bracht zeven maanden door in het tentje toen hij de Appalachian trail liep, een 3500 km lang afgebakend lange-afstand-wandelpad in het oosten van de Verenigde Staten. Eric Wiebes bewandelt ook elk jaar een deel van die route, waarbij hij veel tijd besteedt aan het ‘optimaliseren’ van zijn bepakking.
Het programma Grand Designs, dat in Nederland bij SBS6 wordt uitgezonden onder de naam De grote verbouwing, volgt de ambitieuze dromen van verbouwers. Presentator Kevin McCloud opent een aflevering meestal met de waanzinnige plannen van een nieuwe woning, waarna we zien hoe de barre werkelijkheid van failliete aannemers, uit de hand lopende kosten en lekkende rioleringen de opdrachtgevers met een harde klap terug in de werkelijkheid doet belanden. Maar uiteindelijk komt het allemaal goed en staat er een prachtig gebouw. In deze aflevering wordt een moderne woning gebouwd op een klein, driehoekig stukje land in Londen. Eric Wiebes gebruikt de metafoor van De grote verbouwing als het over zijn politieke werk gaat.
In dit fragment zien we het begin van de bouw van de Amsterdamse wijk Bijlmermeer, ook wel Bijlmer genoemd. In de verslaggeving wordt enthousiast gesproken over de grote plannen, waar de Bijlmerpolder voor moest wijken. Eric Wiebes zou later wethouder worden en verantwoordelijk zijn voor de renovatie van de Oostlijn-metro die naar de wijk leidt. De bouw van de Bijlmer is voor Wiebes een mooi voorbeeld van vooruitgang en illustreert hoe lastig het is om je droom te verwezenlijken.
Renate Rubinstein (1992-1990) was onder andere schrijver en columnist die in Vrij Nederland publiceerde onder het pseudoniem Tamar. In dit fragment uit het televisieprogramma Markant interviewt Ischa Meijer haar over haar reactie op de feministische golf van de jaren zeventig. Rubinstein legt uit hoe ze een onderscheid wilde maken tussen emancipatie en feminisme, en wat dat betekende voor de verkoop van haar boeken in vrouwenboekhandels. Wiebes is opgegroeid met een overtuigd feministe als moeder en Rubinstein was voor hem een van zijn helden.
Na programma’s als TROS’ Kreatief met karton en Kreatief met papier volgde in 1993 een parodie op deze Teleac-achtige knutselprogramma’s: Kreatief met kurk. Arjan Ederveen en Tosca Niterink, destijds al bekend als het duo achter Theo en Thea, laten in elke aflevering nieuwe creatieve toepassingen van kurk zien, afgewisseld met losse sketches. Ederveen is de gevoelige cursusleider Peter van de Pood en Niterink speelt de meelevende en geduldige presentatrice Ellen B. Eric Wiebes koos de eerste aflevering van Kreatief met kurk ‘Eenzaamheid’ uit als een favoriet tv-fragment uit de jaren 90.
Free to Choose: A Personal Statement was een tiendelige televisieserie waarin economen Milton en Rose Friedman uitleggen wat er zo fantastisch is aan vrije marktwerking. Hij gelooft heilig in ‘de onzichtbare hand’: het zelfregulerende effect van een markt waarin eigenbelang nastreven resulteert in collectieve welvaart. In het programma bespreekt hij meestal op locatie een succesverhaal of (gefaalde) economie uit de geschiedenis. In dit fragment legt Milton Friedman aan de hand van een potlood uit hoe door de vrije markt duizenden mensen hebben bijgedragen aan het maken ervan; zonder de vrije markt was het potlood er nooit geweest, en zeker niet voor die lage prijs. De serie werd in Nederland uitgezonden door de TROS onder de naam Aan ons de keus. Eric Wiebes was als zeventienjarige erg onder de indruk van de simplistische logica van Friedman.
Van 1956 tot 1987 kende Nederland de Beeldende Kunst Regeling (BKR): kunstenaars lieten hun werk taxeren bij de Sociale Dienst die het werk kocht en zo de kunstenaars voorzag van een inkomen. Polygoon maakte in 1983 een rapportage van de BKR waarin ook artoteken te zien zijn: winkels waar je op abonnementsbasis kunst kon huren. Voor Eric Wiebes is de BKR de tegenhanger van de vrije markt van Milton Friedman, waarmee hij beide extremen van een economisch model laat zien. De BKR is namelijk een vorm van aanbod creëren zonder vraag.
Op 23 juni 2016 werd in een referendum bepaald dat Groot-Brittannië de Europese Unie zou verlaten: de zogenaamde Brexit. Een van de sleutelfiguren was Boris Johnson die als voormalig burgemeester van Londen, columnist en auteur onder de loep lag vanwege zijn onduidelijke standpunt tegenover Brexit. In deze video van de BBC zien we drie fragmenten: Johnson die aan de pers voor het eerst vertelt dat hij vóór de Brexit is, Johnson die ondervraagd wordt over twee door hem geschreven artikelen waarin hij ook voordelen aandraagt van het blijven in de EU (waarbij hij tot het allerlaatste moment wacht om een kant te kiezen), en Johnsons speech bij het grote Brexitdebat aan de vooravond van het referendum. Eric Wiebes koos dit fragment om het ultieme politieke dier te laten zien dat enkel handelt vanuit het behoud van zijn eigen positie.
De eerste grote aardbeving in het noorden vond plaats in Drenthe op Tweede Kerstdag 1986, een fenomeen dat Nederlanders nauwelijks kenden. In dit fragment van Van gewest tot gewest vertelt het echtpaar Zijlstra er verwonderd over. Ook komt geograaf Meent van der Sluis aan het woord. Jarenlang bleef Van der Sluis proberen de relatie tussen gasboringen van de NAM en het ontstaan van aardbevingen aan te tonen, maar de NAM bleef dit ontkennen. Als minister van Economische Zaken en Klimaat is Eric Wiebes verantwoordelijk voor het besluit om de gaswinning in Groningen terug te brengen naar nul.
Van 1968 tot 1988 kende Amsterdam een bijzonder vervoermiddel: de Witkar, ontworpen door industrieel ontwerper Luud Schimmelpennink om een oplossing te bieden tegen de drukte en de luchtverontreiniging in de stad. In dit fragment uit het Polygoon-journaal zien we de werking van de Witkar; een driewielig elektrisch autootje dat geactiveerd kon worden met een ‘magnetische sleutel’, die in verbinding stond met een computer die registreerde welke Witkar in gebruik was en welk bedrag er afgerekend moest worden. De elektrische deelauto avant la lettre. Eric Wiebes vond het prachtig om de visie van Schimmelpennink (die zijn tijd ver vooruit was) tot leven zien te komen - hij had zelfs een poster van hem en de Witkar op zijn kamer - en koos daarom dit fragment.
Elektrische auto’s bevatten de nieuwste technieken, maar worden ook met de nieuwste technieken gemaakt. In dit fragment van technologieblad Wired zien we hoe dat gebeurt. We zien tientallen robots én monteurs samenwerken om binnen vijf dagen een volledige auto te kunnen fabriceren. Inmiddels is de productiewijze en automatisering van deze fabrikant alweer verder ontwikkeld. Eric Wiebes koos dit fragment om waardering uit te spreken over de reuzenstappen die we hebben gemaakt in technologische vooruitgang, de voordelen van robotisering te tonen en dat we niet zo veel moeten focussen op angst voor de toekomst.
Het verhaal van Pippi Langkous, het avontuurlijke meisje met twee rode vlechtjes boven haar oren, verscheen voor het eerst als boek in 1945, geschreven door de Zweedse Astrid Lindgren. Pippi Langkous is schatrijk en bovennatuurlijk sterk, en woont alleen in een villa met haar paard en aapje. Samen met haar vrienden Tommy en Annika beleeft ze de wildste avonturen. In 1969 werd de Zweedse televisieserie razend populair en in 1972 werd de serie nagesynchroniseerd in Nederland uitgezonden. De achtjarige Eric Wiebes was op slag verliefd op de vrijgevochten, zelfverzekerde jongedame.
Het hele gesprek met Eric Wiebes is beschikbaar als podcast. De fragmenten zijn hierdoor niet meer te zien, daarom beschrijven we ze in een voice-over. De gesprekken zijn verder onaangepast.
Abonneer je om niets te missen via ►iTunes, ►RSS-feed, ►Stitcher of luister via deze pagina. Luister hier naar de podcasts van andere afleveringen.
