Als medeoprichter van de Association for the Scientific Study of Consciousness houdt hij zich bezig met onderzoek naar het verband tussen ons fysieke brein en ons gevoel van bewustzijn. Decennia lang vragen filosofen zich al af hoe deze twee werelden zich tot elkaar verhouden. Volgens Metzinger zit het probleem hem in het begrip van bewustzijn: hij stelt dat ‘een ik’ niet bestaat maar dat het slechts een bewuste ervaring is van een continue proces in ons brein.
Dit betekent dat er geen vaststaande identiteit is, noch een vorm van ‘ik’ of ‘zelf’. Wij zijn slechts een verzameling biologische processen, zo legt Metzinger uit in zijn boeken Being No One en The Ego Tunnel. Die processen kunnen simpel beïnvloed worden waardoor onze ervaring van bewustzijn verandert. Dat we ons makkelijk kunnen identificeren met een door een computer gegenereerd virtueel karakter, of dat we fantoomledematen kunnen voelen, illustreert dit principe. Onze ervaring van ons ‘zelf’ kan ook het brein direct te beïnvloeden met Deep Brain Stimulation of met behulp van chemische stoffen: neuro-enhancement. Denk aan medicijnen als Ritalin, of Donepezil tegen Alzheimer. Maar ook het drinken van een kop koffie heeft al effect. De ‘zelf’ is dus erg dynamisch en kan bewust en onbewust beïnvloed worden. Ook de ethische vragen die komen kijken bij het bewust aanpassen van neurale processen zijn onderdeel van Metzingers expertise. Want waar liggen precies de grenzen van iemands identiteit als deze zo makkelijk te veranderen is? En hoe gaat de discussie over religie en bewustzijn eruit zien als het bewustzijn niet echt bestaat?
Het besef dat bewustzijn en ons brein verder van elkaar af liggen dan gedacht, wordt volgens Metzinger steeds groter met de opkomst van digitale technieken. We uiten ons op social media, we meten onszelf aan online profielen van anderen en we zijn altijd in verbinding met de rest van de wereld door onze smartphones. Onze manier van leven verandert en ons brein (en dus ook ons bewustzijn) past zich constant aan. Onderzoek naar het bewustzijn is dus relevanter dan ooit.
Bekijk hieronder een video van een presentatie van Metzinger bij de conferentie TEDxBarcelona.