onafhankelijk, koste wat kost

Een beschaafde democratie heeft onafhankelijke kwaliteitsjournalistiek nodig. Maar hoe ziet die er precies uit, en wie gaat dat betalen? Om die twee vragen draait de Dag van de onafhankelijke journalistiek, die vandaag in Desmet in Amsterdam plaatsvindt. Marc Josten is hoofdredacteur van Human, dat samen met de vpro verantwoordelijk is voor het onderzoeksjournalistieke programma Argos: ‘De vragen wat goede journalistiek is en hoe die gefinancierd moet worden, zijn vaak met elkaar verweven. Daardoor kon de indruk ontstaan dat de journalistiek de slechte economische situatie aan zichzelf te wijten heeft, en dat de journalistiek er alleen voor zichzelf is. Maar het heeft een belangrijke functie als waakhond van de democratie, en verdient het daarom om beschermd te worden.’

Egbert Myjer was tot voor kort rechter aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dit voorjaar sprak hij de Persvrijheidslezing uit, waarbij hij benadrukte dat journalisten de verantwoordelijkheid hebben hun eigen ethische normen te bewaken. Journalisten genieten het recht op de vrijheid van meningsuiting, maar hebben ook plichten, volgens Myjer: waarheidsgetrouw berichten, onpartijdig zijn, controleerbaar en integer. Onlangs werd Myjer benoemd tot vicevoorzitter van de Raad van de Journalistiek. Hij is dus bij uitstek de persoon om de stand van zaken in de kwaliteitsjournalistiek te bespreken. Dit gedeelte van de dag wordt live uitgezonden op Radio 1.

Vervolgens gaat het gesprek in Desmet verder over de centenkwestie. ‘De onafhankelijke journalistiek heeft te maken met marktfalen,’ zegt Josten. ‘De oplages van kwaliteitskranten dalen, op de publieke omroep wordt flink bezuinigd. Consumenten zijn niet meer bereid te betalen voor informatie. De journalistiek kan zichzelf niet bedruipen, maar de maatschappij moet niet accepteren dat het middel om de democratie te controleren wordt bedreigd. Kwaliteitsjournalistiek moet dus gesubsidieerd worden.’ In welke vorm dat kan gebeuren, daarover praten Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer, Andra Leurdijk, bestuurslid Stimuleringsfonds voor de Pers en hoogleraar journalistiek Jeroen Smit. Josten: ‘De grenzen tussen print, televisie en internet vervagen. Een toekomstscenario zou zijn om het geld van de publieke omroep te besteden aan kwaliteitsjournalistiek, bijvoorbeeld van de NRC of de VPRO. In de Verenigde Staten is het heel gewoon dat vermogende particulieren geld verstrekken voor journalistieke projecten. Daarover kunnen we het ook gaan hebben. De middag in Desmet is gratis toegankelijk voor investeerders in Argos, oftewel leden van Human.