In het slachthuis van de kunst

Angela van der Elst ,

Kunst is geld. En dat verpest, zoals altijd, veel.

Het uur van de wolf
Nederland 2, 23.00-0.05 uur

Het zit in de menselijke natuur om the next big thing na te jagen, stelt Christie’s chair(wo)man Amy Cappellazzo. De welvaart is (voor sommigen) explosief gestegen en onder andere als gevolg daarvan veranderde er veel op de kunstmarkt. Nieuwe rijken kapen grote werken weg voor de neus van gerenommeerde musea en dito verzamelaars; binnen een minuut stijgt de veilprijs van Basquiats schilderij Dustheads van twintig naar ruim veertig miljoen dollar, zoals te zien in The Next Big Thing.
Deze ambitieuze documentaire van Frank van den Engel verkent de recente internationale verschuivingen aan de hand van collectoren, galeriehouders, museumdirecteuren en, o ja, kunstenaars, opgezocht in Amerika, Duitsland en Nederland.

Ook hier blijken haast en hebberigheid grote verpesters. Exposeerden de meeste helden van schilder en fotograaf Chuck Close pas wanneer ze veertig, vijftig waren, zoals hij vertelt, en kon hij zelf ook alle tijd nemen om in de luwte te werken aan een eigen visie en stijl; nu is de verf vaak nog nat wanneer gretige geïnteresseerden zich melden. Mensen kopen een naam en hebben geen idee van een collectie, aldus de Duitse Thomas Olbricht, die zich eigenaar mag noemen van zeker drieduizend kunstwerken. ‘Kunst vergt geduld, verzamelen vereist kritisch denken,’ zegt de ervaren Rosa de la Cruz, die vindt dat cheques met veel nullen uitschrijven niet de (enige) manier is waarop een potentiële verzamelaar zijn verantwoordelijkheid neemt voor dat waarin hij investeert.
Zo bleek Adrian Ghenie, een jong Roemeens talent, ineens tot de ‘Cluj-school’ te behoren. Gezeten in zijn atelier meldt hij dat iemand veel geld verdient aan zijn schilderijen, ‘maar ik niet’. Hij mag dan hot zijn, het ware werk staat ver af van de snelle, blitse kunstmarktwereld; Ghenie’s dagen zijn vooral stil en saai. En zo moet het ook, volgens verzamelgigant Michael Hort: zoals je een koe geen rondleiding geeft in het slachthuis, houd je een kunstenaar weg van een veiling.
Cappellazzo ondertussen is onlangs voor zichzelf begonnen. Want de ‘echte’ mogelijkheden, die liggen inmiddels buiten het domein van veilinghuizen, zo weet zij.     

in nooit meer slapen

De maker van The Next Big Thing was afgelopen maandag te gast in Nooit Meer Slapen. Luister hier zijn gesprek met Pieter van der Wielen:

beeld

De foto bij dit artikel is een afbeelding van een expositie in het Guggenheim, New York. Hans-Peter Feldmann kreeg daar in 2011 een soloshow, en koos ervoor alle muren met dollarbiljetten te behangen. Lees hier meer over de tentoonstelling.