'Onze man bij de Taliban' en 'Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur' zijn zojuist in de prijzen gevallen. 'Onze man' heeft de Zilveren Nipkowschijf 2023 gewonnen, 'Stad in oorlog' de Zilveren Reissmicrofoon.

juryrapport Nipkowschijf

'De onvoorstelbare beelden staan op ons aller netvlies gegrift: Afghanen die in blinde paniek hun land proberen te verlaten nadat de Taliban de macht hebben gegrepen, desnoods door zich als krankzinnigen aan de vleugels van een vertrekkend vliegtuig vast te klampen. Niet iedereen denkt bij die beelden: laat ik eens gaan kijken hoe het daar nu is. Journalist Thomas Erdbrink en regisseur Roel van Broekhoven deden dat wel.

Het leverde een intense en adembenemende serie op vanuit een gesloten land waar de mensen van de een op andere dag hun toekomstplannen zagen verdampen. Vooral meisjes en vrouwen, maar ook Afghaanse mannen lijden onder de wanhopige situatie. De gesprekken die Erdbrink met hen voert – in het Farsi – vertellen hoe walgelijk oneerlijk de macht van de terreur is. En hoe traumatiserend het leven in een oorlogsgebied.

Maar ook toont Onze man bij de Taliban hoe dapper mensen kunnen zijn die niets meer hebben te verliezen behalve hun waardigheid en hun leven. Helaas biedt het zien van de vierdelige serie uiteindelijk weinig hoop voor een snelle verbetering van het leven in deze hel op aarde. De makers hoopten hoofdpersonen te vinden die je als kijker door de serie heen beter zou gaan leren kennen. Een moeilijke taak in het onvoorspelbare Afghanistan: keer op keer bleken al gefilmde hoofdpersonen opeens gevlucht te zijn. Per saldo kleurt juist dat het sombere verhaal precies in.

De jury koos de serie als een van de genomineerden voor de Zilveren Nipkowschijf 2023 niet alleen wegens het emotionerende eindresultaat, maar ook wegens de complexiteit van de productie en het lef van de makers en medewerkers, zowel aan Nederlandse als aan Afghaanse zijde. Ook de kwaliteit van het camera- en geluidswerk van Jackó van ’t Hof en Dennis Kersten verdient alle eer.'

Hier vind je alles van Onze man bij de Taliban

juryrapport Reissmicrofoon

'De Oekraïense stad Charkiv heeft in deze podcast een stem, een vrouwenstem. Ze vertelt: "Het was nog donker op 24 februari 2022. De buurtsuper was al open. Iemand kwam sigaretten halen. Toen ging opeens het luchtalarm en begon het gedonder. Er verschenen pantservoertuigen en tanks in de straten, ik lig op steenworp afstand van Rusland. Er stond een Z op. Een Z? De Z van Zelensky? Nee, de voertuigen waren Russisch! Onmiddellijk verschenen er mensen op straat die haastig koffers in auto’s propten. Kinderen huilden, vluchtenden riepen naar achterblijvers dat ze ook moesten gaan. Sommigen deden het niet, omdat ze niet wilden of niet konden. Mijn bevolking is sinds het begin van de oorlog gehalveerd, van twee miljoen naar één miljoen."

Onder de vluchtenden was ook radio-correspondent Michiel Driebergen. Maar hij kwam terug, om in audio op te tekenen hoe Charkiv en haar bewoners overleven. Dat heeft hij samen met radiomaker Edwin Koopman van Bureau Buitenland op zeer radiofonische wijze gedaan, in full stereo. 

We horen het asfalt van de buitenwijken veranderen in kinderkopjes in het centrum. We lopen mee naar de negende verdieping van een kapotgeschoten flat, waar vlak achter de voordeur van een appartement een matras ligt, waarop een stel, van wie de man chronisch ziek is, al een jaar overleeft. We horen Alexandra, die alle leden van haar zangkoor kwijtraakte, maar inmiddels zoveel mensen bij elkaar heeft gesprokkeld dat ze een nieuw koor kan vormen. We horen de man in het stadspark zijn orgeltje draaien, de feestende tieners op het Vrijheidsplein, en we horen het luchtalarm. Altijd weer het luchtalarm, gevolgd door zware klappen die door merg en been gaan. Sommige mensen zijn inmiddels zo murw dat ze niet meer naar de schuilkelder gaan. Als ze ’s avonds gaan slapen, weten ze niet of ze de ochtend zullen halen.

Stad in oorlog brengt dichtbij wat wij ons met geen mogelijkheid kunnen voorstellen: hoe het is om te leven in oorlog.'

Hier vind je alles van Stad in oorlog

meer VPRO-programma's