Het Spoor Terug
Arbeiderslevens 1: tante Annie
Eerste deel van een zesdelige serie documentaires over arbeiderslevens in Nederland.
Centraal staat het leven van Annie Welinck (tante Annie) in de Amsterdamse volksbuurt de Jordaan vanaf het einde van de 19e eeuw tot de tachtiger jaren van de 20e eeuw.
Gespreksonderwerpen zijn: armoede, werk, omgang met jongens, haar huwelijk, zwangerschap, kinderen, sociale contacten, de onrust in de Jordaan in 1917 en 1934 en haar verhuizing naar het bejaardentehuis De Rietvink.
Het gesprek wordt afgewisseld met accordeonmuziek en enkele fragmenten uit volksliedjes. Geïllustreerd met een voorgelezen fragment uit het Algemeen Handelsblad uit 1917 over het aardappeloproer.
Beschrijving
0'00" Muziekfragment uit liedje 'In de Jordaan'. Presentator introduceert de 95-jarige tante Annie en de Jordaan. Na het overlijden van haar man woonde de moeder van Annie alleen met haar drie kinderen.
na 1'53" Annie vertelt over het armoedige schoeisel dat ze droeg, over haar schooltijd en over de armoedige woonomstandigheden.
na 7'08" Annie zegt weinig en eenzijdige voeding te hebben gekregen in haar jeugd. "We hadden altijd honger". Haar moeder ontving wat "steun" van de overheid en het Leger des Heils.
na 10'18" Haar eerste werk als kindermeisje, toen ze 13 jaar oud was, en haar volgend baantje voor een hoedenzaak bevielen Annie niet. Ze spreekt over haar voorliefde voor jongens en over de kleding en opmaak die ze droeg. De ontmoeting met haar man, het moeten trouwen door haar ongewenste zwangerschap en haar huwelijk komen aan de orde.
na 15'10" Annie vertelt over het dansen achter het orgel aan en over haar kortstondige relatie met Henk, die "voor koloniaal had getekend". Ze dacht snel van hem af te zijn en van hem te kunnen profiteren. Nadat hij weg was schreven ze nog een tijdje brieven, maar Annie maakte daar een eind aan. Presentator met tekst over het "motje" (huwelijk na zwangerschap) en de verhuizing naar een éénkamerwoning in de Boomdwarsstraat.
na 20'29" Annie noemt de bezittingen op die ze had toen ze trouwde en vertelt over de geboorte en dood van haar eerste kind. Ze praat over de primitieve voorbehoedsmiddelen van die tijd en haar afkeer van zwangerschap.
na 24'05" Annie vertelt over de abortuspillen die ze gebruikte en over haar laatste kind, dat wel 9 pond woog. Het nieuws dat haar buurvrouw een drieling had gekregen ging als een lopend vuurtje de straat door. Presentator met tekst over de verwikkelingen in de Jordaan in de Eerste Wereldoorlog. Er was een tekort aan voedsel en de Amsterdamse vrouwen plunderden een schip met aardappelen.
na 30'11" Haar man hield zich volgens Annie bezig met vleessmokkel, zij gapte af en toe wat vlees van hem. Ze vertelt over het aardappeloproer.
na 33'04" Pres. (GJ) leest een fragment van een artikel uit het Algemeen Handelsblad van dinsdag 3 juli 1917 voor. Daarin klinkt begrip voor het oproer door. Korte stilte. Presentator met tekst over het bloedbad op het Haarlemmerplein op 5 juli 1917. Gezelligheid en ruzies maakten volgens Annie deel uit van het dagelijks leven in de Jordaan. Iedereen wist alles van elkaar. De mensen aten toen wat katten nu eten: hart. Dit gerecht stond bekend als "werkman's biefstuk". Behalve de kwaliteit liet ook de kwantiteit van het voedsel te wensen over. Muziekfragment uit liedje over 'werkloosheid'.
na 37'12" Tante Annie vertelt over de afkeer in de Jordaan van "bezoekers". Deze mensen controleerden of ontvangers van "steun" deze hulp wel echt nodig hadden. Muziekfragment uit liedje over 'steun'. Annie doet verslag van de onrust en rellen in de Jordaan in 1934. Presentator met tekst over de problemen van het gezin in de Tweede Wereldoorlog.
na 42'24" Annie spreekt over de bevrijding, de schaarste in die tijd en de wraakneming op meisjes die met moffen vrijden. Presentator met tekst over de verhuizing van tante Annie naar het bejaardentehuis De Rietvink, twee maanden voor de opnamen voor dit programma.
na 47'00" Annie beaamt haar onwil om naar De Rietvink te gaan. De omgang met andere bewoners verloopt niet altijd soepel, toch is ze naar eigen zeggen nu tevreden in De Rietvink. Haar gevoelens over de dood komen als laatste aan de orde. Afsluiting door Presentator. Muziekfragment uit liedje 'Bij ons in de Jordaan' in instrumentale versie, waarin de melodie wordt gefloten.
na 53'29" Einde.