Noorderlicht
Autisme als waarnemingsprobleem Autisten hebben een sociale stoornis: ze missen empathisch vermogen, dus ze begrijpen weinig van de emoties van anderen. Volgens de Maastrichtse hoogleraar biologische ontwikkelingspsychologie Chantal Kemner is de oorzaak van autisme een probleem met de waarneming: een autist fixeert zich op details en verliest het zicht op het geheel. Waarneming is essentieel voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden. Doven en blinden zijn daarom vaker autistisch dan mensen zonder die handicaps; kinderen die met een aangeboren oogafwijking die in het eerste levensjaar geopereerd wordt, hebben op latere leeftijd meer moeite met gezichten interpreteren dan anderen. Blijkbaar zijn de visuele indrukken in de eerste maanden van je leven essentieel voor je emotionele ontwikkeling. Aanvankelijk onderzocht Kemner of autisten moeite hebben met het combineren van visuele en auditieve informatie. Dat bleek echter geen probleem. Het is waarschijnlijker dat het probleem zit in de coördinatie van verschillende visuele (en mogelijk ook auditieve) informatiestromen. Visuele informatie wordt in de hersenen namelijk in twee banen verwerkt. Algemene informatie, waarbij details niet veel ter zake doen (Kijk uit, een leeuw!) wordt zeer snel in de ene baan verwerkt. Bij gedetailleerde informatie is de snelheid minder belangrijk (Vergissing! Hij was opgezet.) en is daarom pas een fractie later verwerkt. Kemner vermoedt dat bij autisten de hersenverbindingen die die gedetailleerde kennis overdragen actiever zijn dan bij andere mensen. Dat zou verklaren waarom autisten vaak zo veel aandacht hebben voor details; ze hebben er gewoon meer oog voor. Om dit te onderzoeken laat ze proefpersonen een monitor zien met allemaal parallelle groene streepjes. Als één streepje rood is, ziet iedereen dat direkt. Als daarentegen alle streepjes groen zijn maar er staat er één scheef zien autisten dat meteen, maar de controlegroep ziet het niet zo snel. In de toekomst gaat zij hetzelfde doen met foto’s van mensen. Haar hypothese is dat autisten de emoties van gezichten met veel onregelmatigheden (pukkels, piercings of een onregelmatig gebit) slechter kunnen interpreteren dan de emoties op gezichten met minder afleidende details. Autisme is volgens haar dus geen stoornis in het sociale deel van de hersenen, maar een kwestie van waarneming: autisten zien de wereld om zich heen wel, maar kunnen die verschillende stromen van visuele informatie niet goed met elkaar verbinden. Zou dat dan ook verklaren waarom mannen, die zoals iedereen weet veel vaker autistische trekken vertonen dan vrouwen, zo veel moeite hebben om in een la vol sokken het juiste paar te vinden? ----- Leren praten als een vink In Leiden is vorige week het babylab geopend: een lab dat speciaal is ingericht om de taalverwerking van baby’s en peuters te onderzoeken. Cognitief psychologen en taalkundigen onderzoeken daar hoe baby’s mentaal grip krijgen op de wereld om ze heen. Het onderzoek van taalkundige Claartje Levelt onderzoekt daar de ontwikkeling van taal bij baby’s. Dat doet ze door de taalverwerving van baby’s te vergelijken met de ontwikkeling van de zang van zebravinken. Die beestjes ontwikkelen hun zangkunst op een manier die vergelijkbaar is met hoe baby’s klanken leren: uit hun omgeving pikken ze losse klanken op (“lettergrepen”), die ze aaneenrijgen tot “woorden” en “zinnen”. Dat doen niet alle zangvogels; vandaar dat de zebravink een veel gebruikt proefdier is bij het onderzoek naar taalontwikkeling. ----- Nieuws uit de wetenschap - Kolibrie zingt met staart - Kameleon verschiet van kleur ----- Always look on the bright side of life De acute pijn na een ziekte of ongeluk verandert bij 5 tot 10 procent van de patiënten na verloop van tijd in chronische pijn. Artsen kunnen er niet de oorzaak van vinden, maar de patiënten hebben er niettemin wel degelijk veel last van. De wetenschap heeft altijd veel tijd en moeite gestoken in onderzoek naar de oorzaak van chronische pijn en wat je ertegen kunt doen. Maar niemand heeft er ooit aan gedacht om de andere 90-95 procent van de patiënten te onderzoeken. Daarin probeert psychologe Madelon Peters verandering te brengen. Ze wil weten waarom bij het grootste deel van de patiënten de pijn verdwijnt of in elk geval draaglijker wordt. Daarom vroeg ze gezonde proefpersonen hoe zij in het leven stonden: hadden ze een optimistische instelling of loerde achter de zon altijd weer een dikke regenwolk? Vervolgens kregen ze 16 seconden lang een electrische schok te verduren. En wat bleek: de optimisten in de groep maakten zich van te voren minder zorgen over de schok en vonden achteraf ook dat het minder pijn deed. Ook deed Peters onderzoek op de afdeling chirurgie van het Academisch Ziekenhuis Maastricht. Ze onderzocht patiënten die daar om verschillende redenen opgenomen waren. Sommige lagen er voor een eenvoudige inkijkoperatie, bij anderen werd een heup vervangen. Uit dat onderzoek bleek dat je wel degelijk kunt voorspellen of een patiënt na de operatie pijnklachten krijgt. Vooral angst voor de operatie of de narcose vergrote de kans op chronische klachten. Een opgewekte inborst bleek een gunstige invloed te hebben op het herstel en de kwaliteit van leven. Peters heeft voor vervolgonderzoek een Vici-beurs gekregen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Met dat geld wil zij onderzoeken of chronische patiënten geholpen kunnen worden door ze met allerlei oefeningen te leren makkelijker met pijn om te gaan. Wellicht dat patiënten met chronische pijnklachten daar op den duur baat bij zullen hebben. ----- Veelplegers, deel 2 Jusuf en Theo zijn in Zwolle al heel vaak door de politie opgepakt. Ze zijn twee van de tachtig ‘veelplegers’ die Zwolle telt. Ook dit jaar regende het in de Nieuwjaarstoespraken van korpschefs en van officieren van justitie weer van de ideeën waarmee ze het veelplegers-probeem te lijf willen gaan. Van de een moeten jongens als Theo en Jusuf binnen 24 uur nadat ze zijn aangehouden gedragstherapie krijgen of psychologische hulp. Nee, zegt de ander: snelrecht is het enige dat helpt. Maar waarom plegen jongens als Theo en Jusuf zoveel misdrijfjes en misdrijven? En bieden al die nieuwe maatregelen wel soelaas? Verslaggever Irene Houthuijs portretteert Theo en Jusuf. En de mensen om hen heen. Vandaag aflevering 2 van een vierdelige serie.