TESSA: Welke gegevens heeft T-Mobile van jou?

TESSA: Dag Anton!

GELACH

ANTON (Collega): Wat zit je daar gezellig? 

TESSA: Ik zit nu euh, ik ga nu..

VOICE OVER TESSA: Beetje ongemakkelijk, tegen jezelf praten op de redactie. Ik leg collega Anton de Goede uit dat ik probeer te achterhalen welke gegevens mn provider over mij opslaat.

TESSA: Die ze dus schijnbaar doorverkopen aan living labs zoals die in Eindhoven waar ik mijn reportage over heb gemaakt. Weet jij het? 

ANTON: Geen idee. Maar je had vroeger een telefoonboek en dat was voor iedereen vrij toegankelijk, dat werd gratis verspreid en daar mag je dus ook in handelen, dus ik vind dat eigenlijk helemaal niet verkeerd.

TESSA: Maar stel je telefoon ook euh.. Ik weet het niet he, ik ga het zo uitzoeken, maar misschien verkopen zij ook wel alle plekken waar je de afgelopen maand bent geweest.

ANTON: Dat is wat anders.

VOICE OVER TESSA: Het telefoonboek is inderdaad wat anders. Ik zoek verder.

TESSA: Laat ik eens kijken naar het privacy-statement..

VOICE OVER TESSA: Hierin vind ik dat T-mobile mijn locatiegegevens opslaat. Dat doen alle providers ben ik achtergekomen, en dat mag ook om jouw factuur te kunnen verantwoorden. Maar hoe dat precies gebeurt en wat er verzameld wordt, dat begrijp ik niet helemaal. Ik ga naar een expert.

TESSA: Even voor het geluid, bij welke provider zit jij?

DAVID KORTEWEG (privacy-expert Bits of Freedom): Ik zit bij T-Mobile, of euh sorry T-Mobile, nee Vodafone!

VOICE OVER TESSA: Vodafone, een van de providers waarvan het Living Lab in Eindhoven zijn gegevens koopt. 

TESSA: Kan jij heel kort vertellen waar we zijn en wie jij bent? En wat je hier doet?

DAVID KORTEWEG: We zitten hier nu bij Bits of Freedom, een digitale burgerrechtenorganisatie ik ben zelf David Korteweg, privacy-expert en onderzoeker bij Bits of Freedom.

VOICE OVER TESSA: Ik vraag hem hoe dat nou precies werkt, het vaststellen van die locatiegegevens. David legt uit dat dit gebeurt zodra je telefoon aanstaat. Via zendmasten. 

DAVID KORTEWEG: Om de zoveel tijd wordt er eigenlijk een signaaltje uitgezonden en dat is een soort ping. En dan op dat moment als er zo'n zendmast in de buurt is, dat wordt er eigenlijk wat basisinformatie uitgewisseld.                                           

TESSA: Een ping. Die ken ik nog wel. Ik moest gelijk hieraan denken.

VOICE OVER TESSA: Serial, die podcast waarbij journalist Sarah Koenig een moord probeert op te lossen.

TESSA: Ik weet niet heb je die podcast geluisterd?

DAVID KORTEWEG: Ja,ja, ja. 

TESSA: Ja?

DAVID KORTEWEG: Daar speelt die locatiedata op in. Het feit dat jouw telefoon op bepaalde momenten een verbinding probeert te maken met zo'n mast of daar mee probeert te communiceren, ja die informatie was wel cruciaal om te bepalen of een telefoon van een verdachte zich op een bepaald moment ergens bevond of niet.   

VOICE OVER TESSA: Locatiedata kan dus super belangrijk zijn. En daarom heb ik gevraagd wat er nou allemaal van mij opgeslagen wordt bij mn provider. Ik krijg tien dagen ter indicatie opgestuurd, want anders is het pakket te groot. Zelf houden ze het zes maanden bij. Ik laat het David zien.

TESSA: Dit is best wel heftig, want dit zijn zeventien pagina's van tien dagen, met alleen maar momenten waarvan ik dacht: 'Huh 's nachts was ik toen ook online?'

DAVID KORTEWEG: Als je het zo hebt ingesteld dat die gewoon synchroniseert, dan zou die gewoon om de tijd even verbinding maken. Om jouw email te checken. Je ziet daar de tijd bij staan, dat is midden in de nacht. De kans waarschijnlijk vrij groot dat je dan thuis bent. Je ziet hier ook de locatie waar vandaan de verbinding is opgezet. Als dat heel vaak voorkomt, puur een beetje als je loos redeneert, zou je op basis hiervan kunnen zien; oh waarschijnlijk woon jij in dat postcode gebied. 

TESSA: Dat klopt.

VOICE OVER TESSA: Binnen een minuut heeft hij al achterhaald waar ik ongeveer woon. Daarom zijn deze gegevens heel privacygevoelig, legt David uit.

DAVID KORTEWEG: Wij noemen ze ook eigenlijk meer gewoon gedragsgegevens, want het zegt heel veel over jouw gedrag. Kijk stel je voor dat je hier nu zou zien dat er heel veel data gegenereerd zou worden altijd 's nachts. Dan zou je denken; blijkbaar ben je veel actiever 's nachts en wordt er nauwelijks gebeld overdag. Dan zegt het iets over jouw leefritme. Dus het kan eigenlijk al, het lijkt heel erg technische data, maar het kan heel veel over jouw leefpatroon zeggen.

VOICE OVER TESSA: Vodafone is de enige provider die er open over is in hun privacy statement. Het staat er gewoon. Ze verkopen de bewegingen van je telefoon, maar proberen je ook gelijk gerust te stellen. Het is anoniem en ze verkopen alleen informatie over groepen van minimaal 15 telefoons bij elkaar. Maar David zet daar nog wel zijn vraagtekens bij.

DAVID KORTEWEG: Ja zolang het echt volledig anoniem is en het echt niet tot jouw te herleiden is, dat is gewoon oké. Maar je moet niet vergeten dat het heel erg de vraag is wat er uiteindelijk met die informatie gedaan wordt. Misschien zijn het wel doeleinden waar jij principieel op tegen bent. Of die jouw uiteindelijk misschien in de praktijk wel kunnen raken.

TESSA: Kun je daar een voorbeeld van geven? 

DAVID KORTEWEG: Het voorbeeld van Stratumseind; stel je voor dat jij onderdeel uitmaakt van een groep die inderdaad uit een buurt komt waarvan ze zeggen; ja maar die valt in een hoger risico profiel. Als ze die zaterdagavond uit de trein komen vanuit Eindhoven dat zullen we preventief fouilleren. Ik zeg maar wat. In zekere zin worden zij dan zeg maar geprofileerd en raakt dat jou wel degelijk als individu. Dus het is super makkelijk om te zeggen van; oké dit zit op een groep van minimaal 15 personen en dus kunnen we er alles mee doen en heeft dat verder mogelijk helemaal geen maatschappelijke impact. Dat is denk ik te naïef.

VOICE OVER TESSA: Te naïef. Want ook al is deze data losgekoppeld van jou en mij als individu, en mag Vodafone het daarom volgens de wet gewoon doorverkopen, dat betekent niet dat het geen maatschappelijke impact kan hebben. 

Ik heb er eens over na zitten denken. Een groep is ook heel kwetsbaar. Je wordt gewoon geprofileerd. Bij Stratumseind heb ik nog wel het gevoel dat ze er goed mee omgaan, maar heeft Vodafone er wel echt over nagedacht aan wie ze het doorverkopen en welke negatieve gevolgen dit kan hebben?

Ik bel met Vodafone en leg ze deze twijfels en gevoeligheden voor. 

ALEXIS (woordvoerder Vodafone): Nou ik ben Alexis van Liebergen en ik ben woordvoerder bij Vodafone.

VOICE OVER TESSA: Alexis legt uit dat Vodafone locatiedata verkoopt. Geanonimiseerd en samengevoegd.

ALEXIS: En dat is allemaal binnen de wet en ook wat goed om te noemen is dat het alleen aan één partij wordt doorgegeven en dat is Mezuro. Daar hebben wij een partnership mee en dat is een bedrijf die mobiliteit in Nederland inzichtelijk maakt.

TESSA: Verkopen jullie dat of verstrekken jullie dat aan Mezuro?

ALEXIS: Ja, dat we een partnership hebben, willen we natuurlijk wel gewoon verkopen. Dus wat dat betreft wel een deal inderdaad, een businessdeal.

VOICE OVER TESSA: Een businesdeal, met Mezuro. Op hun site lees ik dat ze als doelstelling hebben bewegend Nederland inzichtelijk te maken. Hoeveel Vodafone krijgt in ruil voor de data en wat Mezuro eraan verdient, wil Alexis niet zeggen. Dat is bedrijfsgevoelige informatie. 

Ik heb begrepen dat Mezuro zogenaamde heatmaps maakt, waarin te zien is waar mensen vandaan komen en hoe ze zich bewegen. 

ALEXIS: Met die anonieme telling kan Mezuro beter vertellen hoeveel mensen bijvoorbeeld gebruik maken van een nieuwe weg, een OV verbinding, of een andere openbare voorziening. En die bevindingen die gebruikt Mezuro weer richting gemeentes zodat zij bijvoorbeeld in de toekomst het verkeer beter kunnen stroomlijnen. Dus met andere woorden; deze data wordt ingezet voor een veilige en leefbare stad bijvoorbeeld.

VOICE OVER TESSA: Mezuro verkoopt deze informatie aan meer organisaties dan de gemeente Eindhoven en dus Stratumseind. Ik ben benieuwd of Vodafone hier zicht op heeft en weet wat er met die data gebeurt. Volgens Alexis is Vodafone hiervan op de hoogte. 

TESSA: En zijn er dan partijen aan wie de Mezuro van jullie de data niet mag verkopen bijvoorbeeld?

ALEXIS: Dat weet ik niet. Dat zou ik even moeten na moeten vragen.  

TESSA: De reden dat ik dit vraag is natuurlijk omdat het wel over groepen mensen gaat die zich bewegen naar een bepaalde plek. Vandaar dat ik ook benieuwd ben van zit daar dan een soort grens aan waarbij jullie zeggen als Vodafone: dat doen we niet. Of weet ik veel de Kamasutra beurs als die inzicht willen krijgen in vanuit welke stad komen er nu eigenlijk mensen naar deze beurs toe?   

ALEXIS: Ja, nee, dat is een goeie vraag, dat zou ik moeten nagaan.

TESSA: Of een terreurorganisatie die aanklopt en zegt; ik ben benieuwd..

ALEXIS: Ja, nee, euh ik weet dat er wel echt op een menselijke manier gedacht wordt over de data van onze klanten, dus dat is wel echt goed om te benoemen, maar ik weet het niet in detail dus ik zou dat moeten navragen.    

VOICE OVER TESSA: Ik mail haar nog een keer, maar kreeg hetzelfde antwoord. Vodafone verkoopt de data aan meer partijen, maar aan wie precies vertelt ze niet.

Vodafone is er best open over. Dat vind ik goed, want strikt volgens de wet hoeven ze het niet te vermelden in hun privacy statement. Ik heb het ook nog even bij andere providers nagevraagd. Van KPN heb ik nog steeds geen antwoord en T-mobile heeft mij schriftelijk laten weten dat zij dit soort data niet doorverkopen aan derden.

Terug naar de Living Labs, want dat is de perfecte plek om eens dieper te duiken in wat het effect van het verzamelen van anonieme data op groepen mensen is. Daarover de volgende keer meer.

Nog een laatste tip: zit je bij Vodafone en wil je niet dat jouw gegevens worden gebruikt voor hun mobiliteits-analyses, zoals het Living Lab in Eindhoven? Dan zijn ze zo vriendelijk om je een opt-out aan te bieden. Je kan er zelf uitstappen. In het i-tje rechtsboven de app heb ik de directe link hier naar toe gezet. Hier staat ook wat meer leesvoer over wat de telecommunicatiewet allemaal inhoudt. En vind je het een probleem, dat doorverkopen van die data? Laat het mij weten!