Romantiek in Pride & Prejudice

Wie Pride and Prejudice zegt, zegt Colin Firth. Maar ondanks de fantastische wet-t-shirt-scène is die klassieke BBC-miniserie nogal… alledaags. ‘True to the book’, noemen de fans dat. Maar er bestaat niet zoiets als een ‘echte’ boekverfilming. De betekenis van het boek wordt immers bepaald door de lezer, en verandert dus keer op keer. 

De beste boekverfilmingen benadrukken juist zo’n uiterst persoonlijke lezing. Regisseur Joe Wright heeft met zijn verfilming Pride and Prejudice (2005) heel wat elementen veranderd – en daardoor komt zijn film dichter bij de kern van het boek.

Pride and Prejudice is geschreven tijdens de Romantiek (eind 18^e eeuw tot 1850). Die culturele periode kenmerkt zich door een voorliefde voor passie en natuur, een zoektocht naar ‘het sublieme’, de persoonlijke ervaring – kortom: individuele expressie en originaliteit.

Allemaal zaken die in Austens werk niet bepaald voor het oprapen liggen. Pride and Prejudice speelt zich voornamelijk af binnen een dorpse gemeenschap, waar burgerlijke personages zich bezig houden met roddels en rangordes. Het gaat hier uitdrukkelijk om de familiestructuur, niet om het individu, en van persoonlijke uiting is in de deftige, archaïsche zinnen weinig terug te lezen.

En toch zitten er Romantische elementen in het boek. Regisseur Joe Wright haalt die met zijn onconventionele verfilming naar boven. Hij verplaatst sleutelscènes tussen Lizzie Bennett en Mr. Darcy van publieke (en dus voorspelbare) locaties naar grotesk natuurlijke decors, waar de emotie, die het nette Brits probeert te verhullen, alsnog doorsijpelt:

Of het shot net daarvoor, wanneer ze uitkijkt over het landschap, haar rokken wapperend in de wind.

Met deze grootse en meeslepende beelden legt Wright de nadruk op grootse en meeslepende gevoelens, die anders misschien voor de kijker verborgen zouden blijven. Pride and Prejudice staat namelijk bol van de spanning en erotiek, maar die is verstopt in codes die voor de hedendaagse lezer niet altijd even makkelijk te ontcijferen zijn.

Neem de scene waarin Jane, na vijf kilometer lang velden en weilanden te hebben doorkruist, aankomt in Netherfield: ‘with weary ankles, dirty stockings, and a face glowing with the warmth of exercise’.

Dat klinkt misschien niet heel geil, maar voor de 18^de eeuwse man roept het direct het beeld op van een vrouw in bed – wanneer zou hij anders een vrouw met losse haren zien en een blos op de wangen? Geen wonder dat Mr. Darcy haar zwijgend aanstaart, ‘de sprankeling van haar gelaat bewondert’. 

Wanneer Lizzie later in het boek Pemberley, het huis van Mr. Darcy, bezoekt, is haar mening over hem veranderd. Ze kijkt met andere ogen naar zijn huis, en daardoor naar hem. Wright brengt die verliefdheid in beeld door haar blik met de camera samen te laten vallen, en zo langzaam langs de marmeren beelden laat glijden. Dat levert de meest sexy beelden op:

Door Lizzie’s gevoelens als leidraad te nemen en op beeld uit te vergroten, vergroot Wright daarmee ook de onderliggende spanning van Austens boek uit: zal Lizzie zich aanpassen aan haar omgeving, of haar eigen passie volgen? Een Romantischere vraag is er bijna niet, en hij werd zelden zo mooi in beeld gebracht.