Stef: ‘Een lid van ETA is lang niet voor iedereen een terrorist. Kijk maar naar het verhaal van Etzozi, een jonge vrouw met een ETA-vlag aan haar balkon. We halen nooit mensen over om mee te doen, want als je dat doet, wordt het niks. Maar dit zat op het randje. Etzozi zei in eerste instantie ja, vervolgens toch nee, en daarna vroeg ze of wij eerst wilden praten met de organisatie van politieke gevangenen. Zo noemen ze zichzelf, maar dat is dus een organisatie die zich bezighoudt met ETA-gevangenen. Die moesten eerst peilen wat onze bedoelingen waren. Uiteindelijk mochten we toch bij Etzozi thuis filmen.'
‘Het bleef allemaal wat stroef. Ze gaf korte antwoorden en ze wilde niet echt praten over haar gevoelens voor haar man. Toch is het een prachtige scene geworden, onder meer omdat ze een liedje zingt dat haar man voor haar heeft geschreven na hun eerste ontmoeting. Ze leerden elkaar kennen omdat zij een ansichtkaartje had gestuurd ter ondersteuning van de gevangenen, dat doen wel meer mensen. Ze wilde er geen romantisch verhaal van maken, maar dat is het natuurlijk wel. “Hij heeft me heel veel mooie dingen geschreven”, zei ze. Daar had hij natuurlijk alle tijd voor. Nu heeft ze vier dikke multomappen vol correspondentie én twee kinderen. Die voedt ze samen met haar moeder op.’
‘Haar man zit een heel lange gevangenisstraf uit omdat hij chauffeur was bij een moordaanslag van de ETA, maar daar wilde ze voor de camera niets over zeggen. Ze heeft hem nooit op vrije voeten meegemaakt, en dat gaat voorlopig ook niet gebeuren. Maar ze hebben dus wel twee kleine kinderen. Die zijn verwekt tijdens hun ontmoetingen in de gevangenis. Korte bezoeken waarvoor ze 12 uur heen, 12 uur terug met de bus moest reizen. Want zo doet de Spaanse overheid dat met ETA-gevangenen: die worden zo ver mogelijk van Baskenland vastgehouden.’
‘Toevallig belde hij net toen we er waren. Dat raakte me wel, hoe die kinderen opgroeien met een vader die vooral een stem aan de telefoon is, één keer per week. Nou ja, hij heeft één keer toestemming gekregen om naar zijn gezin te gaan, toen zijn zoon net geboren was. Tussen de opnamen door vertelde Etzozi me dat de gesprekken de laatste tijd wel saai werden, omdat hij gewoon heel weinig meemaakt. En samen met zijn gezin al helemaal niets, want met corona waren bezoeken niet mogelijk. Hoewel hij nu wel eindelijk is overgeplaatst naar een gevangenis op nog maar twee uur reizen.’
