Buitenhof: 7 september 2025

geopolitieke onrust

Demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans schuift aan, een dag na het VVD-congres. En na een weerbarstige zomer. Na de PVV vertrok ook NSC uit het kabinet. En dat terwijl het geopolitiek niet bepaald stabieler werd. In Gaza en Oekraïne gaan de oorlogen in alle hevigheid door. Deze week besloot een Europese coalition of the willing over een blijvende vredesmacht in Oekraïne. De grote vraag: kan Europa dat zonder Amerika?

Brekelmans vertelt over het uitsluiten van GroenLinks-PvdA: ‘Als wij nu zouden zeggen: we sluiten principieel die partij uit, dan wordt, als je naar de peilingen kijkt, het land heel moeilijk bestuurbaar.’ Daarop kwam hij later terug op X. 

Daarnaast sprak de demissionair minister van Defensie over de samenwerking met Amerika: ‘Wat we weten is dat de Verenigde Staten zich geleidelijk meer zal terugtrekken uit Europa.’ Het land wil zich volgens Brekelmans focussen op ‘de eigen regio en Azië’. ‘Wat wij tegen de Amerikanen hebben gezegd: verras ons nou niet.’ Volgens Brekelmans hoeven we daar niet over in paniek te raken over die terugtrekking: ‘Wij kunnen dat opvangen als het geleidelijk gebeurt.’ 

Nederland koopt Israëlische wapens. The Economist bericht dat Israëls belangrijkste concurrentievoordeel is dat hun wapens ‘battle tested’ zijn. Hoe kijkt Brekelmans daarnaar?  

Lees meer:

• How Israel’s arms exports have made it sanctions-proof (The Economist)

vertrouwen in landelijke politiek

Het vertrouwen in Den Haag is gedaald tot een dieptepunt. Ook het lokale bestuur in Nederland ergert zich groen en geel aan de chaos in de landelijke politiek. Nederland staat stil en dreigt weg te zakken. De Utrechtse burgermeester Sharon Dijksma en Leonard Geluk, beiden verbonden aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, maken zich grote zorgen. Is het tij nog te keren?

Leonard Geluk, directeur van VNG, waarschuwt dat partijen de formatie zouden kunnen rekken zodat 'je geen pijnlijke maatregelen zou moeten nemen waar de partijen in de gemeenteraadsverkiezingen last van hebben.’ Hij en Sharon Dijksma, voorzitter van VNG, pleiten voor een snelle formatie waarbij ‘het nieuwe kabinet gewoon voor kerst op het bordes staat.’ Volgens Geluk zijn veel grote vraagstukken, zoals migratie en woningnood oplosbaar: ‘Als je maar zoekt naar wat je verbindt en waar je het over eens bent om er toch uit te komen.’ Dijksma zegt over migratie dat het ‘vooral een electoraal verdienmodel’ is. Bovendien stelt ze dat er voldoende ‘inhoudelijke voorstellen’ liggen: ‘Alleen het vraagt dus van partijen dat ze het algemeen belang boven het partijbelang stellen.’  

Burgemeester Femke Halsema wil ernstig zieke Palestijnse kinderen naar Amsterdam halen. Dijksma’s eigen gemeenteraad in Utrecht is hier ook voor. Ze stelt: ‘Ik steun dat’. Ze vertelt dat dat voor Oekraïense kinderen ook gebeurt. ‘Ik zou niet weten waarom we daarin een onderscheid moeten maken.  

Amerikaanse centrale bank onder druk

De belangrijkste centrale bank in de belangrijkste economie van de wereld staat steeds meer onder druk. Deze week opende het Amerikaanse Openbaar Ministerie een zaak tegen Lisa Cook, gouverneur van de Federal Reserve, nadat ze eerder al weigerde onder druk van president Trump op te stappen. Wat betekent dit voor de onafhankelijkheid van deze centrale bank? En voor de economie? Een gesprek met hoofdeconoom van ING Marieke Blom.

Blom ziet dat er steeds minder banen bijkomen in de Verenigde Staten. 'Dat is een teken van een economie die aan het afkoelen is.’ Trump wil een lagere rente en bemoeit zich steeds meer met de centrale bank. ‘Wat daarmee eigenlijk op het spel staat is de vraag kan de centrale bank zijn eigen rentekeuzes maken.’ Deze rente heeft invloed op de inflatie. Wanneer je die namelijk verlaagt ‘geef je een zetje aan de economie’, maar: ‘je krijgt er wel extra inflatie voor terug op termijn.’ ‘Daarom zijn die centrale banken eigenlijk altijd onafhankelijk in westerse landen’, legt Blom uit.

Hoe kan het dat de markt vrij rustig is gebleven? ‘Je hebt een bandbreedte waarbinnen je onafhankelijk monetair beleid kan voeren’, denkt Blom. ‘Daar wordt misschien wel een beetje de rand van opgezocht, maar dat hoeft nog niet hetzelfde te zijn als dat we nu zomaar inderdaad zo'n enorme renteverlaging zouden gaan krijgen.’

polarisatie en de cultuursector

En de Nederlandse kunstsector keek deze week met ingehouden adem naar de Verenigde Staten waar president Trump zijn ramkoers op Amerikaanse musea verstevigde. Kunnen Nederlandse musea nog wel kunst uitlenen aan Amerika? En hoe verhoudt de Nederlandse cultuursector zich tot een steeds verder polariserende wereld? Een gesprek met Martine Gosselink, directeur van het Mauritshuis. 

‘In de opmaat naar het 250-jarig bestaan van Amerika wil hij dat alle federale musea zich uitspreken over hoe geweldig Amerika wel niet is.’ vertelt Martine Gosselink, directeur van het Mauritshuis. ‘Er is een lijst gekomen van kunstwerken die niet getoond mogen worden. En er is een dringende vraag dat een bepaalde soort van programmering verboden wordt. En daarnaast zijn er ook tekstbordjes verwijderd’.

Ook in Nederland heeft de politiek invloed op musea stelt ze: ‘Er zijn veel musea die gebukt gaan onder zelfcensuur.’ ‘Een klein gemeentelijk museum is afhankelijk van een gemeentelijke subsidie.’ Stel de gemeenteraad of het college B&W moet kiezen tussen: het ophouden van het zwembad of het museum. ‘Als dat museum programmeert op een manier die de gemeenteraad niet welgevallig is, dan doe je dat dus niet meer’, legt Gosselink uit. 

Over ‘wokisme’ in Nederlandse musea stelt Gosselink: ‘Een hele hoop bewegingen rondom emancipatie zijn er nog lang niet. Dus we moeten daar vooral mee doorgaan. Alleen het luistert zo nauw hoe vaak, hoeveel en hoe.’ ‘Die irritatie zit hem echt niet alleen maar bij BBB-stemmers en PVV-stemmers. Maar ook bij woke mensen. Mag kunst gewoon ook nog staan voor wat het is? En mag ik alsjeblieft ook nog zelf daar een mening over hebben? In plaats van dat een conservator oplegt wat ik daarbij moet voelen. Die irritatie zit best diep.’ 

Lees meer:

• ‘Ik wil mensen terugbrengen naar hoe verschrikkelijk de Holocaust was, naar wat er echt gebeurde, de volle horror ervan' (de Volkskrant)

meld je aan voor de nieuwsbrief

Krijg als eerste te horen wie er zondag aanschuift voor een mooi gesprek, stevige discussie of goed debat. En krijg na de uitzending een nieuwsbrief met Het beste van Buitenhof. Schrijf je in voor de nieuwsbrief via onderstaand formulier.