Met operatie ‘Rising Lion’ begon Israël vrijdag met aanvallen op nucleaire installaties van Iran. Met grote schade als gevolg, meerdere hooggeplaatste generaals en commandanten die zijn gedood en een escalatie voor een regionale oorlog dreigt. Demissionair premier Schoof 'betreurt' de Israëlische aanval op Iran en heeft 'grote zorgen over de escalatie'.

‘Het was wederom een lange gebroken nacht’, vertelt Midden-Oosten correspondent Ralph Dekkers. Hij moest met het gezin ‘s nachts naar de schuilkelder. ‘De aanval was niet zo groot als dat we verwacht hadden’, vertelt hij. ‘Ik denk dat er zo'n tien, vijftien raketten echt het doel hebben getroffen op bevolkt gebied. Die hebben dus die slachtoffers veroorzaakt.’ ‘Deze oorlog komt Netanyahu wel goed uit’, aldus Dekkers. Hij doelt op de toenemende internationale kritiek op het Israëlische optreden in Gaza: ‘het is een goede bliksemafleider voor Netanyahu’. De onderhandelingen tussen Iran en de VS over een atoomakkoord gingen niet door vandaag. Stuurt Iran op de-escalatie? ‘Daar lijkt het retorisch niet op. Ze dreigden gisteren met tweeduizend raketten op Tel Aviv. Het waren er uiteindelijk vijftig en iets van vijfentwintig drones. Het kan zijn natuurlijk dat ze niet in staat zijn om echt een vuist te maken’. De Midden-Oosten correspondent denkt dat Iran de ‘mogelijkheid openlaat om tot een deal te komen’. Wat kan Europa doen? ‘Alleen Amerika kan uiteindelijk iets forceren bij deze regering die nu in Jeruzalem zetelt’ stelt Dekkers. Volgens hem zijn de VS in staat Israël militair te ondersteunen en daarmee druk uit te oefenen op Israël. ‘Dat ontbeert Europa, ben ik bang’. 

Internationaal Atoomenergieagentschap stelde dat Iran dicht bij de breakout was. Dat betekent genoeg verrijkt uranium om een bom te maken, ‘maar niet een kernwapen’ aldus Onderzoeksleider veiligheid en defensie RAND Europe Paul van Hooft. Toch wijst Van Hooft erop dat ‘een kernwapen er vooral voor bedoeld is om politiek in te zetten’. ‘Er wordt met de handrem gewerkt,’ vertelt hoogleraar internationale politiek Koert Debeuf over de aanvallen van Iran op Israël: ‘in plaats van tweeduizend bommen zijn er maar vijftig die afgeschoten worden’. De hoogste leider van Iran, Ali Khamenei, ‘stond voor een dilemma’: meegaan met het risico de VS te betrekken of de-escaleren. Hij koos voor laatste volgens Debeuf. Volgens hem wordt Netanyahu ook gedreven door de interne en internationale politiek en zullen de VS ‘honderd procent achter Israël staan’: ‘wat is de beste manier om steun te krijgen, dat is inderdaad oorlog met Iran’. 

Aan het eind van het gesprek stelt Debeuf: ‘Netanyahu, wetende dat de Verenigde Staten hem ondanks alles zullen blijven steunen, doet eigenlijk wat hij wil. En dat is bijzonder verontrustend’. 'Ik vind dat Europa de druk op Israël heel hard moet verhogen en dat dit tot nog toe veel te weinig is gebeurd’. Van Hooft beaamt dat en wijst op de vele oorlogen in de wereld: ‘ergens gaat er iets breken. Als op alle punten tegelijk het systeem onder druk staat dan stort het in’.  

Demissionair premier Schoof 'betreurt' de Israëlische aanval op Iran en heeft 'grote zorgen over de escalatie'. Hierover demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans. Deze week werd ook bekend dat er de komende jaren 16 tot 19 miljard extra naar Defensie gaat. Hoe gaat dat besteed worden? En hoe gaan de voorbereidingen van de NAVO-top volgende week in Den Haag? Welke gevaren liggen er op de loer wat onze economie betreft nu de geopolitieke situatie met de dag ingewikkelder lijkt te worden? Aan tafel Eelco Heinen, demissionair minister van Financien. Hoe gaat hij het geld vinden dat nodig is om die nieuwe NAVO-norm te halen?

Demissionair minister van Defensie uit zorgen dat ‘het risico is dat deze aanval verder kan escaleren in een grote oorlog in het Midden-Oosten'. Hij begrijpt dat Israël de ‘existentiële dreiging van Iran voelt en dat die ook reëel is. Als kabinet zijn we zijn we enorm kritisch op Iran: een kwaadaardig regime’, aldus Brekelmans. De VS lijken Israël onvoorwaardelijk te helpen. Heeft Nederland een verzoek gekregen voor hulp aan Israël? Het hangt af van het verzoek, aldus de minister, maar ‘er ligt niet een verzoek en ook geen indicatie dat dat verzoek er komt’.   

Afgelopen week werd bekend dat het demissionaire kabinet Schoof de nieuwe voorgestelde NAVO-norm omarmt. Is daar voldoende steun voor? 'Ik verwacht dat er brede steun in de Kamer zal zijn', Kan hij rekenen op de steun van oud-coalitiegenoot Wilders? 'We weten dat Wilders vaker wegloopt voor zijn verantwoordelijkheid, wellicht dat hij dat nu weer doet'. 

Die 5% leveren de begroting van Defensie zestien tot negentien miljard op. Volgens demissionair minister van Financiën wordt dat meer: ‘ik denk dat zelfs de rekening nog wat groter wordt. Want als je projecteert de 3,5%. En je trekt dat door naar zo'n 2035. Dan zit je al in een bedrag van twintig tot vijfentwintig miljard. Dus dat zijn echt grote bedragen. En ik denk dat het belangrijk is dat in Den Haag ook die realiteitszin terugkeert. Dit betekent dat we fundamentele keuzes moeten gaan maken binnen onze rijksbegroting’.