Buitenhof: 19 januari

inauguratie van Donald Trump

Maandag wordt Donald Trump geïnstalleerd als de 47ste President van de Verenigde Staten. Ziet de wereld er vanaf maandag anders uit? Wat gebeurt er met Oekraïne, gaat Trump echt vrede brengen? Komt er een handelsoorlog met Canada? En blijft de VS in de NAVO? We spreken erover met oud-Secretaris-Generaal van de NAVO en Minister van Staat, Jaap de Hoop Scheffer. En natuurlijk spreken we over Gaza. Is hij hoopvol voor de toekomst? 

Vandaag is het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas ingegaan. ‘Hopelijk het einde van de hel voor de gijzelaars en einde van de hel voor de Palestijnen. Maar over de toekomst van Gaza is er in politieke zin nauwelijks een idee', aldus oud-Secretaris-Generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer. In Buitenhof sprak hij ook over wat het betekent dat Trump morgen weer terugkeert in het Witte Huis. ‘De wereld wordt in ieder geval een stuk onvoorspelbaarder', stelt hij.

De Hoop Scheffer verwacht dat Trump dossiers aan elkaar zal koppelen: ‘Hij zal zeggen: nee ik ben ik blijf met grote plezier jullie militaire veiligheidsbeschermer, maar ik heb wel een aantal wensen op het dossier China.’ Hoe moet Europa daarmee omgaan? 'We moeten ervoor zorgen dat we als Europese Unie en als bondgenoten in de NAVO een front kunnen vormen als dat nodig is'. Tot slot benadrukt De Hoop Scheffer dat Trump een zakenman is: ‘als Trump op een NAVO-norm van 3,5% wil uitkomen op de NAVO-top in Den Haag volgend jaar juni dan begint hij met 5% te roepen.’ 

Lees meer:

• Bestand Gazastrook met uren vertraging ingegaan, wachten op vrijlating eerste gijzelaars (NOS)
• Trumps Amerika (NRC)
• Rutte waarschuwt Trump voor 'ernstige dreiging' bij slecht vredesakkoord Oekraïne (RTL Nieuws)
• Trump: ‘Navo-landen moeten niet 2 maar 5 procent van hun bbp uitgeven aan defensie’ (AD)

recht op vrede

Het leven van schrijver Arnon Grunberg is nauw verweven met de huidige geopolitieke ontwikkelingen. Zijn zus woont in Israël. En Grunberg zelf woont deels in het land waar Trump vanaf morgen opnieuw de scepter zwaait. Hoe kijkt Grunberg naar de huidige wereld? Vreest hij voor de toekomst of is hij, als schrijver, ook nieuwsgierig naar een nieuw hoofdstuk?

'We leven in een tijd dat heel veel mensen vrijheid onverdraaglijk vinden en hopen op een sterke man of vrouw, die beloftes doet, messiaanse uitstraling heeft, waardoor alles weer goed zou komen', aldus schrijver Arnon Grunberg. Dit komt volgens hem doordat vrijheid onzeker is en 'een democratie werkt per definitie langzaam, stroperig. En dat zijn ook beschermingsmechanismen tegen al te radicale en gevaarlijke ideeën. Maar sommige mensen denken: waarom moeten we dan wachten?’ Hij benadrukt: ‘oorlog is altijd een reële mogelijkheid. Het is natuurlijk een absurde gedachte te denken dat wij in dit deel van de wereld het recht hebben om voor altijd in vrede te leven.’

Hij ziet een belangrijke taak voor het recht en specifiek het internationaal recht om vrede te garanderen. Maar: ‘we zien ook dat het internationaal recht redelijk tandenloos is, redelijk machteloos.’ Daarnaast stelt hij: ‘Ik heb aan den lijve ook ervaren dat oorlog ook heel avontuurlijk en mooi kan zijn. Zolang je het leven terugkomt. En dat het ook een van de redenen is dat militairen dienst nemen.’  Maar: ‘de desillusie treedt heel snel op.’ 

© Buitenhof 12/11/23

de nieuwsfoto

In deze rubriek bespreekt Buitenhof een spraakmakende nieuwsfoto, deze week uitgekozen door fotograaf Çiğdem Yuksel.

Kijk deze nieuwsfoto op Instragram

Deze foto is gemaakt op 16 januari 2025 door Bashab Taleb in Khan Yunis, in het Nasser ziekenhuis in de zuidelijke Gazastrook.   

Door deze foto besefte Çiğdem Yuksel dat deze extremiteiten ook betekenen dat journalisten blijven fotograferen ‘ook al zijn het je eigen vrienden, collega’s, familieleden die omgekomen zijn.’uari 2025 door Bashab Taleb in Khan Yunis, in het Nasser ziekenhuis in de zuidelijke Gazastrook.   

Big Tech en democratie

Techbazen Mark Zuckerberg, Elon Musk en Jeff Bezos krijgen aanstaande maandag een ereplaats op het podium bij de inauguratie van Donald Trump. Oud-D66-europarlementariër Marietje Schaake werkt als directeur internationaal beleid bij het Cyber Policy Center van de Stanford Universiteit. In haar boek the Tech Coup waarschuwt zij voor de macht van Big Tech en de invloed op onze democratie.

Wat is het gevaar van Big Tech bedrijven? ‘Dat ze te veel macht naar zich toetrekken zonder tegenmacht', aldus cyberexpert Marietje Schaake. 'Het zijn ecosystemen van technologie in handen van een aantal bedrijven.' Ze stelt dat het al langer gaande is dat tech-bedrijven steeds machtiger worden, ook op onzichtbare manieren. Ze geeft de infrastructuur als voorbeeld: onderzeese datakabels, datacenters en satellieten. 'De digitale wereld is niet alleen maar virtueel. Er zitten ook een heleboel fysieke componenten aan. En daar zit ook weer spanning omheen.’

Schaake stelt vast dat we ‘in Europa veel te afhankelijk zijn geworden van Amerikaanse bedrijven'. Naast wetgeving zijn investeringen in Europese alternatieven volgens haar nodig. ‘Als je echt tegengewicht en tegenmacht wil bieden tegen de macht die daar zit, straks versmolten tussen Witte Huis en Silicon Valley dan moet je collectief en Europees optreden.’ 

Lees meer:

• TikTok op zwart voor Amerikanen, maar Trump belooft oplossing (de Telegraaf)
• Techreuzen omarmen Trump: ‘Iedereen wil nu mijn vriend zijn’ (EW Magazine)
• error 404: het internet in crisis (VPRO Tegenlicht)
• Biden waarschuwt voor Amerikaanse oligarchie, claimt succes Gaza-bestand (BNR)

digitalisering en toegankelijkheid CABR

Het digitaliseren en toegankelijk maken van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging; het grootste archief in Nederland over de Tweede Wereldoorlog moest een wetenschappelijk huzarenstukje worden. Dat werd het helaas niet. De Autoriteit Persoonsgegevens zag grote problemen op het gebied van de privacy en de lancering viel lelijk in het water. Werkelijk iedereen is ontevreden en teleurgesteld over de gang van zaken. Wat gaat de verantwoordelijk minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap doen om het prestigieuze project vlot te trekken? 

Er boosheid over de gang van zaken rond het Nationaal oorlogsarchief CABR dat in januari openbaar werd gemaakt. Op de openbare lijst staan namen van mensen die beschuldigd of verdacht werden van collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Ik begrijp de verbijstering. En ik denk dat heel veel Nederlanders dat hebben gehad in de afgelopen weken toen ze opeens namen zagen die ze niet verwachtten’, stelt verantwoordelijk minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het probleem zit hem er vervolgens in dat mensen online het dossier bij de naam niet kunnen inzien. Bruins beaamt dat het een een 'rotverhaal' is, maar excuses komen er niet: ‘ik heb niet excuses aangeboden. Omdat we alsnog dit archief openbaar, doorzoekbaar, digitaal zullen aanbieden. De onzekerheid en de machteloosheid die de mensen voelen die begrijp ik, maar dit archief gaat open.’ Dit kwartaal wordt het archief digitaal doorzoekbaar in het Nationaal Archief, daarna ook in regionale historische centra. En dit kwartaal wordt er ook een wetsvoorstel in internetconsultatie gebracht om het archief ook thuis doorzoekbaar te maken legt de minister uit. 

meld je aan voor de nieuwsbrief

Krijg als eerste te horen wie er zondag aanschuift voor een mooi gesprek, stevige discussie of goed debat. En krijg na de uitzending een nieuwsbrief met Het beste van Buitenhof. Schrijf je in voor de nieuwsbrief via onderstaand formulier.