De getallen zijn niet van de lucht op de dvd van Aleksandr Sokoerovs Russian
Ark. De cijferkoorts begint bij het hoesje ('In één ononderbroken opname van 96
minuten voert [Sokoerov] de toeschouwer aan de hand van een Franse markies door
de 33 zalen van één van de grootste en beroemdste musea ter wereld: de Hermitage
in St. Petersburg) en eindigt met de trailer ('drie live orkesten, 33 zalen vol
pracht en praal, driehonderd jaren Russische geschiedenis en drieduizend
acteurs in één enkele camerabeweging'). De bijzonder spannende 'making of' en
het boeiende audiocommentaar door producent Jens Meurer voegen daar nog heel wat
statistieken aan toe.
In het drie kwartier durende In One Breath
vertelt Meurer dat hij met totaal verkeerde verwachtingen aan het monsterproject
begon. 'Dit wordt gemakkelijk, dachten we. Negentig minuten, geen cut, gedraaid
op video, één opnamedag: kinderspel. Een snel gemaakte, goedkope film.' Vier
jaar later was de 'eenvoudige documentaire' over de Hermitage uitgegroeid tot
een groots opgezet kostuumdrama, waaraan volgens de voice-over werd meegewerkt
door een kleine duizend acteurs (dus geen drieduizend), vijftig electriciens en
22 assistent-regisseurs, terwijl cameraman Tillman Büttner zijn drie kilometer
lange parcours moest afleggen met een camera van 35 kilo. O ja, voor het vervoer
van de figuranten waren tien bussen nodig.
'We hadden vijftien
vrachtwagens vol rekwisieten, 95 mensen voor de art direction, en iets van 250
voor de belichting', zegt Meurer in het audiocommentaar. 'Om niet te spreken van
de kostuums.' Hij omschrijft de definitieve opname - de eerste twee takes
gingen mis - als 'de meest opwindende, maar ook de meest zenuwslopende 96
minuten van ons leven.' Die derde take mocht immers niet mislukken, omdat de
accu van Büttners camera nog maar half vol was en er geen reserve-accu's waren
. 'Als er nu iets was misgegaan, hadden we zonder film naar huis kunnen
vertrekken', zegt Meurer terwijl we met de camera door de spelonken van de
Hermitage zweven.
Achteraf is het een sappige anekdote, maar de erop
-of-eronder-sfeer op de set is in de 'making of' nog erg tastbaar. Neem Büttner
, die zich vooraf een galgemaal laat bereiden maar niets naar binnen krijgt, of
de teams die de cameraploeg van zaal tot zaal voorgaan ('om te zien of alles
klaar staat') en volgen ('om te zien of iedereen het overleefd heeft'), of de
halsoverkop-repetitie van het slotbal. Als eindelijk Sokoerovs verlossende
eindsignaal klinkt: een nonchalant uitgesproken 'Stop', gaat een zucht van
verlichting door de Hermitage. De acteurs beginnen te huilen. Iedereen omhelst
elkaar.
Sokoerov zelf, die Russian Ark omschrijft als 'een simpele
gedachte gevat in simpele woorden', laat zich achteraf niet door de logistieke
kant van de zaak in verwarring brengen. 'Het is niet die ononderbroken take van
anderhalf uur die voor mij een revolutie is. Niet eens het feit dat er honderden
acteurs meededen. Voor mij kan iets pas revolutionaire status krijgen, wanneer
de artistieke kwaliteit het bestaan ervan rechtvaardigt.'
Maar het
blijft een wonder dat alle ellende zo'n kalme, dromerige film heeft opgeleverd.
De harde cijfers en feiten helpen wel degelijk om Russian Ark nog meer te
waarderen - ook al haalt Sokoerov er zelf zijn neus voor op.
Beeld: 1.85:
1 (anamorphic widescreen)
Geluid: Dolby Digital 5.1
Ondertiteling:
onder meer Nederlands
Duur (hoofdfilm): 96 minuten
Distributeur: De
Filmfreak/ Nederlands Filmmuseum