Lange tijd wist Anneke Kohnke (‘de baby’), na de oorlog door haar oom en
tante grootgebracht in New York, amper iets van haar Joods-Duitse ouders en
Nederlandse onderduiktijd. Dat was taboe, verdrongen, vergeten. Ze moest het
verleden laten rusten, dankbaar zijn dat ze leefde. Tot 65 jaar later zowel Cora
als Annekes onderduik‘broer’ Fred onafhankelijk van elkaar contact met haar
zochten. Anneke stond niet te springen. Wat moest ze met een verleden waarvan ze
zich nauwelijks iets herinnerde, maar haar desondanks met een enorm
schuldgevoel opzadelde?
In De Baby doet Van Dam verslag van de
spannende zoektocht naar de Hollandse onderduik van Anneke met behulp van
interviews, archiefdocumenten, familiefoto’s en fragmenten over het leven onder
de bezetter. Onderduikbroer Fred koestert warme herinneringen aan die tijd.
Ondertussen geven de archieven de ene na de andere onthulling prijs. Annekes
ouders bleken goed bevriend met de familie van Anne Frank en woonden zelfs enige
tijd bij hen in huis in Amsterdam.
Anneke, die haar ambivalente
relatie tot het verleden zonder omhaal onder woorden weet te brengen, reist
uiteindelijk af naar Nederland voor een plechtigheid waarbij haar Nederlandse
redders een vermelding wordt toegekend op het monument van Yad Vashem. Maar daar
ligt niet het verwachte hoogtepunt van de film. De verplichte dankbaarheid die
Anneke publiekelijk aan haar redders betuigt, bezorgt haar ter plekke een
paniekaanval. Wat er daarna uit de archieven opduikt, plaatst alles in een ander
daglicht en maakt dat gevoel zelfs heel begrijpelijk.
De Baby is
een met conventionele middelen verteld onconventioneel verhaal. Met een wat
zalvende, door
Johanna ter Steege ingesproken voice-over, maar spannend en intelligent
opgebouwd, rechtdoend aan de complexiteit van het onderwerp. En een documentaire
die maar weer eens aantoont hoe het Nederlandse oorlogsverleden is gedrenkt in
vele tinten pijnlijk grijs.
‘Ik heb mijn baby gevonden!’ hoorde radio- en televisiemaakster Deborah van Dam een hoogbejaarde dame in tranen roepen toen ze toevallig op bezoek was in een Haags ziekenhuis. Ze raakte in gesprek en zo begon het ongelooflijke documentaire verhaal over de onderduikbaby die in 1942 door de nu 92-jarige koerierster van Amsterdam naar Voorburg werd gebracht. De film ging op Idfa in première.