Turks-Cyprus: Bouw je baby

13 mei 2015

In het North Cyprus IVF Center blijkt dat een kind zonder erfelijke ziekte, van het verlangde geslacht of zelfs met de juiste kleur ogen, een keuze kan zijn.

pre-implementatie screening

De twee technieken die hierin centraal staan zijn pre-implementatie diagnostiek/screening (PGD/PGS) en MicroSort cytometrie. PGD betekent het onderzoeken van IVF-verwekte embryo’s. Deze techniek is ontwikkeld om erfelijke ziektes op te sporen bij embryo’s voordat deze in de baarmoeder worden geplaatst.

Tijdens een normale IVF-behandeling worden meerdere eicellen bevrucht, waarna er enkele in het lichaam worden gebracht. De bevruchte eicellen kunnen na een paar dagen worden gescreend, bijvoorbeeld om te zien of ze genetische afwijkingen hebben die leiden tot ziektes. Dan kan er worden gekozen om een embryo in de baarmoeder te plaatsen, dat de afwijking niet heeft.

Wanneer deze techniek wordt toegepast terwijl er geen sprake is van bekende erfelijke aandoeningen, wordt het pre-implementatie screening genoemd; een diagnose is dan geen doel. In het North Cyprus IVF Center is het mogelijk om met deze techniek bewust een jongens- of meisjesembryo te kiezen.

MicroSort-techniek

De cytometrische (meet eigenschappen van de cel) MicroSort-techniek heeft ook als doel het geslacht van het kindje te beïnvloeden, maar gebruikt een andere benadering. De geslachtscellen worden, voordat ze bij elkaar worden gebracht, geselecteerd op geslachtschromosomen. Voor de eicellen is dat makkelijk: die dragen altijd een (vrouwelijk) X-chromosoom. De zaadcellen moeten worden gesorteerd. Aan de basis van deze techniek ligt het feit dat een X-chromosoom meer DNA bevat dan een Y-chromosoom. Een oplichtende kleurstof wordt toegevoegd aan de geïsoleerde zaadcellen en deze hecht zich aan het DNA. Onder een laser licht de verf vervolgens op; vanwege de grotere hoeveelheid DNA op het vrouwelijke chromosoom, is het effect groter bij een vrouwelijke cel. Een computerprogramma analyseert het resultaat en de cellen van het gewenste geslacht kunnen nu verzameld worden. Deze techniek is niet 100% effectief, daarom kan deze worden gecombineerd met PGD/PGS.

gezinsplanning

IVF-behandeling vergroot al jaren de kans om op hogere leeftijd nog zwanger te worden. Maar het North Cyprus IVF Center waarschuwt expliciet voor te hoge verwachtingen:
The legal age limit is 45, but we usually do not encourage patients to have gender selection treatment with their own eggs after the age of 43. Patients usually find it difficult to come to terms with the decline of their fertility. However, regardless of how "fit" or "young looking" you are, your reproductive system tells a different story.
Tot en met een leeftijd van 35 schat de kliniek de kans op zwangerschap ‘meestal erg hoog’ in. Wel moeten vrouwen een hormoonkuur ondergaan, zodat er meerdere eicellen geoogst kunnen worden. Normaal komt er namelijk maar één eicel per maand vrij.

Dit hele proces is niet aangenaam, en buiten medische redenen om is het moeilijk voor te stellen dat iemand dat ‘zomaar’ zou doen. Toch is gezinsplanning, de verhouding tussen jongens en meisjes, in Cyprus een reden die gegeven wordt voor geslachtsselectie middels PGS. Ook het selecteren van een embryo met bepaalde simpele genetische eigenschappen ligt met deze methode binnen handbereik. Zo zouden ouders een oogkleur voor hun baby kunnen kiezen – binnen het kader van de genen die de IVF-embryo’s nu eenmaal hebben. Misschien is het niet iets waar ieder stel nu aan wil beginnen. Maar als PGD helpt om een ziekte te voorkomen, waarom zou je dan niet tegelijk ook kiezen of je een jongetje of een meisje krijgt?

Aflevering 1: designerbaby

We sleutelen aan ons DNA, aan ons brein en aan ons nageslacht. In de zesdelige serie De Volmaakte Mens gaat Bas Heijne in gesprek met topwetenschappers en grote denkers, in de hoop een antwoord te vinden op de vraag: wat is de mens?

meer uit aflevering 1: designerbaby

Profiel

Julian Savulescu

Australiër Julian Savulescu (Melbourne, 1963) is professor in de filosofie en bio-ethiek. Hij is gespecialiseerd in ethische vraagstukken rondom genetica en voortplanting.

Profiel

Donna Dickenson

Donna Dickenson (VS, 1946) is een Amerikaanse filosoof. Als professor medische ethiek aan de Universiteit van Londen is zij inmiddels met emeritaat, maar zij is als onderzoeker nog verbonden aan meerdere universiteiten, waaronder die van Oxford.

Achtergrond

portland: 3-ouder-baby

In Portland (Oregon, VS) wordt gewerkt aan een bijzondere IVF-techniek: het verwekken van een embryo met behulp van cellen van drie ouders. Het idee zal voor sommigen onnatuurlijk klinken, maar deze techniek kan in de toekomst waarschijnlijk bepaalde erfelijke ziektes voorkomen. Het gaat om aandoeningen die worden veroorzaakt door afwijkingen op het zogeheten mitochondriale DNA.

Shoukhrat Mitalipov probeert deze methode te perfectioneren bij apen in het Oregon National Primate Research Center. Wat moeten we ons voorstellen bij zijn onderzoek?

Achtergrond

leiden: geslachtscellen maken

IVF maakt het voor meer mensen mogelijk om een eigen kind te krijgen. Maar tot nu toe nog niet voor iedereen. Als een vrouw voorbij de menopauze is, als een man geen functionele zaadcellen produceert of als de toekomstige ouders hetzelfde geslacht hebben, gaat het feest niet door. Dan moet er een andere oplossing komen – tenminste, nu nog wel. Susana Chuva Sousa de Lopes werkt in Leiden aan een uitweg: het maken van goede ei- en zaadcellen uit stamcellen buiten het lichaam.