Het thema van VPRO Medialab op de Dutch Design Week is dit jaar ‘Home Smart Home’.

U ziet uw woning misschien als een domme hoop stenen waar u de intelligentie aan toevoegt, maar onze huizen worden steeds slimmer. Mogelijk is bij u ook onlangs een monteur langs geweest om een slimme meter te installeren. Die op afstand uitleesbare energiemeters worden voor 2020 aan alle Nederlandse huishoudens aangeboden. Aan zo’n meter kan een slimme thermostaat als Nest of Toon worden aangesloten, waarmee de temperatuur slim geregeld kan worden en die inzicht geeft in het verbruik. En zo zijn steeds meer apparaten voor in en om het huis te koop met een internetverbinding: het zogenaamde Internet of Things. De meeste nieuwe televisies zijn smart-tv’s: naast de gewone televisiekanalen staan er apps op waarmee Netflix of YouTube kan worden afgespeeld. Een geinige gadget is de robotstofzuiger, die die kamer schoonhoudt als de bewoner naar zijn werk is (of Netflix ligt te kijken).

In Amerika is de slimme speaker al een vaste waarde in veel huishoudens en Nederland volgt binnenkort

Grote bedrijven als Ikea zetten flink in op het slimme huis, met slimme lampen en stekkers die op afstand te bedienen zijn en op tijd in te stellen. Er zijn slimme babyfoons die beeld en geluid van het kind doorgeven naar de smartphone van de ouder, waar hij of zij ook is. Ook de keuken moet een stuk slimmer worden als het aan de elektronicafabrikanten ligt, met de slimme koelkast, oven, sapcentrifuge en koffiezetter die het denkwerk voor de huisman en -vrouw kunnen doen.

speaker

Maar de belangrijkste ontwikkeling die het slimme huis nu zo actueel maakt, is de slimme speaker. Deze stijlvolle box kan muziek afspelen, maar luistert ook naar de stem van zijn eigenaar en kan commando’s opvolgen. In Amerika is deze assistent al een vaste waarde in veel huishoudens en Nederland volgt binnenkort. Apple-gebruikers kennen de spraakassistent als Siri en ook Google heeft sinds kort een Nederlandssprekende assistent in smartphones met Android geplaatst. De Google Home-speaker, die Nederlands spreekt en verstaat, ligt 24 oktober in de winkel.

Wie een slimme speaker in huis heeft gekoppeld aan zijn bestaande diensten en apparaten, kan bijvoorbeeld naar hem roepen dat de lampen in de woonkamer aan moeten, de wekker gezet, olijfolie aan het boodschappenlijstje toegevoegd. De speaker kan helpen door het weerbericht of het nieuws voor te lezen, te vertellen wat de gebruiker die dag in zijn agenda heeft staan of hem herinneren aan de verjaardag van zijn oma.

hacken

Zoals aan elke nieuwe technologische ontwikkeling, kleven er voor- en nadelen aan het smart home. Slimme apparaten kunnen het leven makkelijker maken; wie dat wil, kan vanaf de bank zijn hele huis aansturen door in het luchtledige commando’s te roepen. Ook zijn veel beveiligingsinstallaties slim, dus inbrekers krijgen minder kans. Doordat het huis leert wanneer bepaalde voorzieningen nodig zijn en wanneer niet, wordt efficiënter met energie omgegaan.

De bezwaren tegen al deze kunstmatige intelligentie liggen vooral op het gebied van privacy. Het gevoel van Big Brother is moeilijk af te schudden als een terugpratend kastje 24 uur per dag met je meeluistert. Bovendien is alles wat online is in principe te hacken. Verder zijn de meeste apparaten en diensten van grote bedrijven als Apple, Google en Amazon: technologiereuzen die onze gegevens opslaan en analyseren, zodat ze precies weten wat we wanneer doen, en met wie. Hierop bieden ze – soms griezelig gerichte – advertenties aan. Veel apps die gemaakt zijn voor het slimme huis verkopen gegevens van gebruikers door.

Het draait niet alleen om wat er allemaal technisch mogelijk is, maar vooral om wat dit voor ons als sociale wezens betekent

VPRO Medialab organiseerde eerder dit jaar al een hackathon waarin deelnemers nieuwe toepassingen voor de slimme speaker verzonnen, en richt zich in de Dutch Design Week ook op het slimme huis met de speaker als centraal bedieningspunt. Op verschillende manieren kunnen de bezoeker en de thuisblijver zich inleven in de toekomst in een slim huis. Het draait niet alleen om wat er allemaal technisch mogelijk is, maar vooral om wat dit voor ons als sociale wezens betekent.

korte films

Te zien in Eindhoven, maar ook gewoon op uw eigen internet via vpro.nl/medialab: de korte films van talentvolle jonge makers die de nabije toekomst van leven met smart devices laten zien.

Rita (Elly Scheele en Ivo van Aart)

Vluchteling Amina woont met haar babyzoontje in een wit en onpersoonlijk appartement. Ze heeft moeite met Nederlands, maar een stel slimme speakers komt haar helpen. De assistenten leggen Amina echter op een steeds opdringerigere manier de Nederlandse taal en gebruiken op.

Maya (Nils en Anouk Vleugels)

Een digitale assistent die op de hoogte is van je hele leven weet soms meer dan zijn eigenaar. Dat wordt pijnlijk duidelijk in het geval van Tom. Hij is van plan zijn vriendin Maya een sleutel van zijn huis te geven bij een romantisch etentje, maar zijn slimme speaker weet dat Maya hele andere plannen heeft en neemt vast maatregelen tegen het aanstaande gebroken hart.

Alex (Levi Verspeek en Roman Strijbos)

Deze makers geven een retrodraai aan het concept home assistant. De film speelt zich af in de jaren zeventig, waar een verstokte roker de Alex in huis haalt. Hij kan allerlei leuke trucjes, maar wat zijn eigenaar niet weet: hij houdt hem ook in de gaten. Is Alex wel zo virtueel en wat doet hij als de nood aan de man komt?

en meer

expositie

In het Van Abbehuis verkent VPRO Medialab de toekomst van samenleven met slimme digitale systemen. In de Connect-kamer zijn de nieuwste apparaten te zien die ons huishouden verbeteren. In de Disconnect-kamer zie je werken van kunstenaars die mogelijkheden verkennen om jezelf te beschermen tegen de alom aanwezige technologie of er zelfs aan te ontsnappen.

Home Smart Home Night: filmvertoning en debat

Deskundigen discussiëren over vragen als: hoe beïnvloeden het connected home en smart devices ons op psychologisch vlak? Welke effecten hebben ze op ons gedrag, onze relatie met anderen en onze verhouding tot technologie?

24 oktober, 19.30-22.00 uur, de Effenaar, Eindhoven

interactieve installatie Ellis

Een bijzondere interactieve audiobeleving, gemaakt in samenwerking met regisseur Daan Colijn en multimediacollectief oneseconds. De bezoeker loopt individueel door het slimme huis van de oude dame Ellis en beleeft zo de toekomst van de zorg, waarin alles volledig geautomatiseerd is en de cliënt constant gemonitord, geobserveerd en geregistreerd wordt. Toegang is gratis, maar er kunnen maar zes mensen per uur meedoen, dus reserveren van tevoren is vereist.


20-28 oktober, 11.00-17.30 uur, Van Abbehuis, Eindhoven