Zes stappen naar een dictatuur

© Stef Tijdink/
Bekijk de aflevering bij dit artikel: Kijk nu op NPO Start
  • van Tetterode

Volgens historicus Timothy Snyder verloopt de overgang van een democratie naar een dictatuur vaak volgens een vast model of stappenplan. Geert Mak ziet dat het Hongarije van premier Viktor Orbán en zijn-Fidesz partij de eerste stappen van dat model al gezet hebben.

Stap 1: Schaf de waarheid af

Journalist zijn in het huidige Hongarije is linke soep. Te kritisch en je riskeert ontslag of vervolging, weten Csaba Lukács en de journalisten van Magyar Hang, een van de laatste onafhankelijk media in Hongarije.

Stap 2: Deel uit wat niet van jou is

Voormalig Fidesz-lid Ákos Hadházy zag hoe de partij van Viktor Orbán schaamteloos EU-subsidies uitdeelde aan bevriende zakenlui. Hij is nu onafhankelijk parlementslid en strijdt op onorthodoxe wijze tegen de wijdverspreide corruptie van Orbán en de zijnen.

Stap 3: Creëer een vijand

Ooit geloofde de oude predikant Gábor Iványi in het jeugdige aanstormende politieke talent Viktor Orbán. Hij huwde hem zelfs en doopte zijn kinderen. Maar de onbarmhartige politiek die vluchtelingen tot zondebok van al het kwaad in het land maakt, zorgde dat hij zich afkeerde van de jonge held van vroeger.

Orbán is dus al op de helft

Zo is Orbán al stevig op weg richting een dictatoriaal regime. Er moeten nog maar drie cruciale stappen gezet worden. Stap 4. Orbán moet alle onafhankelijke rechters uitschakelen. Stap 5. Orbán moet paramilitaire troepen vrijspel geven. Stap 6. Orbán moet de Hongaren verheffen boven de rest van de wereld. Dan is het klaar.

Het lijkt een weg die meer voormalige Oostbloklanden kiezen. Ook Polen ligt op ramkoers met de EU. De democratie heeft één zwakke plek: je kunt hem, als je maar genoeg mensen weet te verzamelen, op democratische wijze afschaffen.

verhalen bij deze aflevering

colofon

Regie Maren Merckx 
Research Frédérique Melman, Márk Kékesi  
Beeldresearch Daniela Solano 
Camera Jackó van ‘t Hof 
Geluid Simone Galavazi 
Montage JP Luijsterburg
Online montage Sander Kuipers                                                                                        Kleurcorrectie John Thorborg 
Geluidsnabewerking Joost Oskamp                                                                          Ondertiteling Jolijn Tevel   
Muziek Big Orange, JPL 
Leader Reinier van Brummelen,  David Kleijwegt                                                Productie Mariska Schneider, Sharon de Vries 
Productie-assistentie Koos van de Merbel 
Webredactie Peer van Tetterode                                                                              Eindredactie Roel van Broekhoven, Stefanie de Brouwer

Met medewerking van Associated Press, Akos Stiller, Bernadett Szél, Fortepan, Getty Images, M1 Híradó, MTVA, TASZ -Társaság a Szabadságjogokért, Piroska Oroszlany, Floris-Jan van Luyn, Stef Tijdink

In coproductie met Canvas

Met steun van CoBO, European Cultural Foundation, Fonds 21, Prins Bernhard Cultuurfonds, VSB Fonds