Er werden de afgelopen weken veel stukken geschreven over de vraag of straatprotesten zoals die in Mozambique of eerder in Kenia, de electorale verliezen van de regeringspartijen in Zuid-Afrika of Botswana of de staatsgrepen in de Sahel, bewijs zijn van een continent-brede beweging tegen de oude politiek. Of ze het failliet van de bevrijdingsbewegingen bewijzen.
Ik zie deze protesten eerder in lijn met de opkomst van populistische partijen in Europa en Amerika. De oude orde is uitgewerkt, het leven te duur, de processen achter globalisering te ongrijpbaar, dat ieder alternatief sowieso beter is. Van Kooten & De Bie zouden het ‘De Tegenpartij’ noemen. De Amerikaanse kiezer weet heus wel dat Trump er voor zichzelf en zijn kornuiten zit. Maar die tegenstem tegen de bestaande orde is gewoonweg het laatste stukje macht dat de kiezer nog in handen denkt te hebben.
De staatsgrepen in de landen ten zuiden van de Sahara hebben geen verbetering van de levensomstandigheden gebracht. In tegendeel. Maar ze voelden wel goed, een moment van macht in een tijd van machteloosheid.
Vooral bij het uitzwaaien van de Franse troepen uit Niger, Mali, Burkina Faso, een dekoloniale beweging waar ook Ivoorkust en Tsjaad zich nu bij lijken aan te sluiten.
Als je deze speech van Emmanuel Macron bekijkt, snap je dat sentiment ook wel een beetje. ‘Sommigen zijn vergeten om Frankrijk te bedanken’, zei Macron op zijn eerste grote toespraak van het nieuwe jaar. In 2025. Ik bedoel: sure, Franse troepen hebben in de strijd tegen jihadistische groeperingen forse verliezen geleden, maar read the room, dude.
Toen een cycloon afgelopen december het eiland Mayotte vernietigde, ten noorden van Madagascar, vloog Macron even in om tegen duizenden daklozen te vertellen dat ze enorme mazzel hadden dat Mayotte nog Frans was. Merci, monsieur Macron.