De twintigdelige serie waarin de VPRO samen met Geert Mak door het Europa van nu reist, gaat verder. Tien nieuwe afleveringen met keerpunten in de hedendaagse geschiedenis en mensen die door die gebeurtenissen werden geraakt of meegesleurd.
Over MeToo-slachtoffers die te lang zwegen, maar ook over de man die na verzonnen beschuldigingen zelfmoord pleegde. Over de Franse gele hesjes, over de door de EU onbarmhartig afgeknepen Griekse bevolking, maar ook de onstuitbare afbraak van de democratie door de Hongaarse leider Victor Orbán.
Uitgangspunt blijft die ene vraag: kun je geschiedenis herkennen als je er middenin zit? Als niemand nog weet hoe het gaat aflopen?
De serie In Europa - de geschiedenis op heterdaad betrapt laat ooggetuigen aan het woord die zonder dat ze het doorhadden middenin een belangrijke historische gebeurtenis belandden. Met hun persoonlijke verhaal kleuren zij de recente geschiedenis in.
Geschiedenis die nooit ophoudt maar doordendert en ons in verwarring achterlaat. In die chaos probeert Mak orde te scheppen en de geschiedenis op heterdaad te betrappen zoals alleen hij dat kan.
In Europa, de geschiedenis op heterdaad betrapt is een serie van Roel van Broekhoven en Stefanie de Brouwer en is gebaseerd op het boek Grote verwachtingen van Geert Mak.
Iedere zondag vanaf 25 oktober, 22.20 uur, NPO 2
Rusland is maar een onbetrouwbaar en gevaarlijk land in de ogen van de meeste Westerlingen. Maar in Kirkenes, een klein en onooglijk Noors stadje hoog boven de poolcirkel tegen Rusland aan, dachten de inwoners tot voor kort heel anders over de mensen aan de andere kant van de grens. Russen waren immers in WO II hun bevrijders en sindsdien goede buren.
Totdat Frode Berg, een gepensioneerde grenswachter en een van de inwoners van Kirkenes in Moskou wordt opgepakt voor spionage. Zijn vrienden zijn met stomheid geslagen. De Russische asielzoeker Vladimir denkt dat de pensionado er is ingeluisd, net zoals hij zelf ooit.
Maar waar gehakt wordt, vallen nu eenmaal spaanders legt een spionnenchef uit. De affaire toont dat het klassieke handwerk weer helemaal in zwang is bij de inlichtingendiensten. Maar wat zegt Frode zelf? Een aflevering over de terugkeer van de koude oorlog en de modus operandi van veiligheidsdiensten anno nu.
De hashtag #metoo veroverde in 2017 de wereld. Vrouwen zochten steun bij elkaar om mannen aan te spreken op seksueel grensoverschrijdend gedrag.
#metoo schudde iedereen weer wakker, de slachtoffers kregen eindelijk erkenning. Tot op het hoogste niveau werden daders ontmaskerd. Kennelijk was de strijd om gelijke rechten voor mannen en vrouwen nog steeds niet gestreden.
Als de Franse journaliste Tristane Banon in 2007 een tv show vertelt hoe de machtige Dominique Strauss Kahn haar probeerde te verkrachten, reageren de gasten aan tafel nog lacherig. Pas als DSK in 2011 in Amerika wordt opgepakt vanwege aanranding van een kamermeisje komt de journaliste nogmaals met haar verhaal naar buiten. Heel Frankrijk valt over haar heen, omdat ze de vuile was buiten hangt, maar wereldwijd stapelen daarna de verhalen over seksueel machtsmisbruik zich op. Toch kan het ook vreselijk misgaan. In Zweden pleegt de man van de wereldberoemde sopraan Anne Sofie von Otter, een theaterdirecteur, zelfmoord als actrices hem beschuldigen van het eisen van seks in ruil voor een rol. Een onderzoekscommissie komt pas na zijn zelfdoding met de conclusie dat de actrices de verhalen verzonnen hebben.
Google ligt onder vuur, omdat het bedrijf het niet zo nauw neemt met onze privacy. Toch maken we dankbaar gebruik van diensten als Google Street view. Je laat het oranje mannetje bungelen boven de plek die je nader wilt bekijken en je kunt bijna de woonkamer bewonderen. Behalve in Duitsland. Daar hielden ze het streetview mannetje buiten de deur. Het is geen toeval dat juist Duitsers hun privacy met hand en tand verdedigen. De herinnering aan de Stasi is daar nog springlevend.
Een aflevering over data en hoe die zowel in het nadeel als het voordeel van burgers kan uitpakken. Met de burgemeester van het stadje Molfsee dat als eerste de strijd met de techgigant aanging, de tekstschrijver van schlagerlegende Udo Jurgens die het recht op privacy bezong, een oud-Stasi medewerker die eerst zijn medeburgers voor de overheid bespiedde, maar nu alles op alles zet om data veilig te stellen zodat de staat in bedwang gehouden kan worden. En een Syriër die het web afschuimt om bewijsmateriaal tegen Assad te vinden, voordat het door cleaners van Google verwijderd wordt.
Naast de televisieserie kunnen kijkers ook terecht op het YouTube-kanaal van In Europa, waar compilaties van de nieuwe en de eerder uitgezonden afleveringen te vinden zijn.
Naar aanleiding van vier thema’s uit de serie heeft de VPRO samen met Euroclio (European Association of History Educators) internationale en coronaproof lespakketten ontwikkeld voor het voorgezet onderwijs in binnen- en buitenland. Jongeren gaan aan de slag met actuele vraagstukken zoals migratie of klimaatverandering en leggen hun bevindingen vast in een korte film.
Een (online) uitwisseling met een Europese partnerklas is onderdeel van het project. Zo verdiepen leerlingen zich in de geschiedenis van hun tijd en verbinden ze hun leven met dat van jongeren elders in Europa. Vanaf oktober in de klas in meer dan dertig landen.