OVT

OVT 2 februari 2025

De Congolese rebellengroep M23 nam deze week de stad Goma in. De groep wordt gesteund door het buurland Rwanda en zou uit zijn op de controle over mijnen. Maar dat is te kort door de bocht, stelt historica Judith Verweijen. De aanwezigheid van Rwanda daar kan niet los gezien worden van de geschiedenis: de genocide in Rwanda en de daaropvolgende Congo-oorlogen in de jaren negentig.

Verder in OVT: de val van een verzetsmoeder, Romeinse vloektabletten, de Italiaanse film L’abbaglio en meer.

OVT is terug te luisteren op alle podcastplatforms. Klik hier voor de link naar jouw favoriete podcastapp.

De strijd om de eenwording van Italië

‘Zelfs bedriegers zijn nuttig’ zegt kolonel Orsini in de nieuwe Italiaanse film L’abbaglio – nu te zien op het IFFR, het filmfestival in Rotterdam. De film volgt de sluwe kolonel die in 1859 de troepen van vrijheidsstrijder Garibaldi aanvoerde om Italië te verenigen. Hoe historisch accuraat is de film? En hoezo en van wie moest Italië eigenlijk bevrijd worden?

Italië-kenner en historicus Arthur Weststeijn bekeek de film voor ons en is te gast.

Loden vloeken

Bij een opgraving in het Franse Orléans is een Romeins massagraf ontdekt met 60 skeletten én maar liefst 21 opgerolde ‘vloektabletten’ van lood. Waarom werden in de oudheid vervloekingen meegegeven aan de doden en hoe bijzonder is deze vondst in Orléans?

Historicus en promovenda oude geschiedenis Patricia Kret is te gast. 

Bij inval Rwanda in Congo werkt geschiedenis genocide door

Een al lang sluimerend conflict haalde deze week de voorpagina’s, toen de Congolese rebellengroep M23 de stad Goma in Oost-Congo innam. Het is een dramatisch nieuw hoofdstuk in een regio die al lang onrustig is. M23 wordt gesteund met materieel en mensen door de regering van buurland Rwanda en zou uit zijn op de controle over ‘conflictmineralen’-mijnen. 

Dat is te kort door de bocht, stelt historicus Judith Verweijen, die gespecialiseerd is in gewapend conflict in deze regio. De aanwezigheid van Rwanda daar kan niet losgezien worden van de geschiedenis: de genocide in Rwanda en de daaropvolgende Congo-oorlogen in de jaren negentig. 

De val van een Rotterdamse verzetsmoeder

'Tante Bertha' werd in 1945 plechtig gehuldigd omdat ze de moeder van het verzet zou zijn geweest in Rotterdam. Haar reputatie leek niet kapot te kunnen. Ze was de vrouw achter de knokploegen, en ze zou eigenhandig een aantal joden hebben gered. 

En toch kwamen er al tijdens de oorlog vlekjes, of beter gezegd vlekken, op haar blazoen van verzetsheldin. Want hoe zat het met de joden die ze had geholpen? Het gerucht ging dat ze die had verraden om er zelf beter van te worden. Gerard Groeneveld dook in het omstreden verleden van tante Bertha en beschreef haar leven in de oorlog. Hij is te gast. 

Een Spoetnik-erlebnis?

De komst van DeepSeek zette de AI-wereld op scherp. Deze Chinese app kan, net als ChatGPT, teksten schrijven, vertalen, programmeren en vragen beantwoorden. Maar wel voor een fractie van de ontwikkelkosten van de Amerikaanse concurrent.

Er wordt gerefereerd aan een Spoetnik-moment, omdat de lancering door de Sovjet-Unie een soortgelijke schokgolf van verbijstering teweegbracht in het Westen. Is die vergelijking accuraat? We vragen het historicus Ivo van de Wijdeven.

Historische boeken met Sanne Frequin

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Fresco Sam-Sin. 

Deze week is de beurt aan kunsthistoricus Sanne Frequin. Zij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling:

  • Ségurant: de drakenridder - Emanuele Arioli (vert. Annelies Kin, Nathalie Tabury)

  • Moeders, mystici en maîtresses: vrouwen in de vroege middeleeuwen - Luit van der Tuuk

  • Tentoonstelling Zien & Geloven: zintuiglijke ervaring in de late middeleeuwen - Rijksmuseum Twente

De column van Micha Wertheim

Deze week is de column van Micha Wertheim.

Spoor Terug: de vergeten watersnoodramp van 1825

Het wordt wel 'de vergeten watersnoodramp' genoemd. De stormvloed die tussen 3 en 5 februari 1825 de provincies rondom de Zuiderzee trof, nu tweehonderd jaar geleden. Er vielen 379 slachtoffers, vooral in Overijssel. Het is daarmee de grootste Nederlandse natuurramp van de 19e eeuw. Het was ook een ramp die voor een ongekende liefdadigheidsgolf zorgde en voor steun uit het hele land. Er werd meer dan 2 miljoen gulden ingezameld.  


Programmamaker Katinka Baehr maakte een documentaire over de ramp en de nasleep en vroeg zich af hoe het kan dat de ramp destijds snel was vergeten maar nu, na tweehonderd jaar, op heel veel plekken wordt herdacht. 

Meer informatie over activiteiten in Friesland zijn hier te vinden: https://nationaallandschap.frl/watersnood1825/ 
En over activiteiten in Overijssel hier: https://hetoversticht.nl/actueel/nieuws/379/herdenking-stormvloed-1825