OVT is terug te luisteren op alle podcastplatforms. Klik hier voor de link naar jouw favoriete podcastapp.
OVT
OVT 4 mei 2025
‘De ondergedoken camera' heten ze: het netwerk van fotografen dat in het geniep de laatste maanden van de bezetting fotografeerde. Na de oorlog werden hun foto’s bepalend voor ons beeld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Nooit was duidelijk hoe de groep opereerde. Tot nu, met het boek 'De ondergedoken camera'. De auteurs Erik Somers en René Kok zijn te gast.
Verder in OVT: Adhocratie, Kinderverzet in WOII, historische boeken met Wim Berkelaar, de column van Sana Valiulina en meer.
Caligula als spiegel voor Trump
Afgelopen dinsdag beleefde Trump de befaamde 100 dagen, het moment waarop iedere president wordt afgerekend op zijn prestaties. Die waren volgens Trump zelf weergaloos. Maar in de commentaren was ook een ander geluid te horen: chaos tekende de eerste dagen van zijn beleid, zo was in serieuze kranten te lezen.
En juist die chaos is typerend voor Trump, net als het in de eerste eeuw na Chr. kenmerkend was voor Caligula. Zo meent filosoof en sociaal antropoloog Henri van Nispen, die onlangs promoveerde op de adhocratie oftewel de politieke stijl van de Romeinse keizer.
Maar wat is een adhocraat en in hoeverre spiegelt de ogenschijnlijk onvoorspelbare handel en wandel van Trump zich in het leven van de even beruchte als wrede keizer? Oftewel: kunnen we door Caligula te analyseren Trump beter begrijpen? Van Nispen is te gast.
Kinderverzet in WOII
In de zomer van 1941 werd midden in de Wilhelmina Catharinaschool in Amsterdam-Centrum een muur opgetrokken. Joodse basisschoolleerlingen kregen voortaan aan de achterkant les en steeds verdwijnt er eentje. Niet-Joodse leerlingen begrijpen niet waarom volwassenen hier niets tegen doen en komen in opstand: ze richten een kinderverzetsgroep op.
Mirjam Elias schreef er in 2003 het jeugdboek Het verlaten hotel over. Nu is er aanvullend lesmateriaal. Elias is te gast.
Het geheime netwerk dat stiekem de Hongerwinter fotografeerde
‘De ondergedoken camera’ heten ze: het netwerk van fotografen dat in het geniep de laatste maanden van de bezetting fotografeerde. Na de oorlog werden de foto’s die zij maakten bepalend voor ons beeld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Een foto van de graatmagere Henkie bijvoorbeeld, die in februari ’45 met een lepel in zijn hand de geleden honger in het Westen van Nederland aantoonde.
Sommigen van de fotografen werden beroemd, maar nooit was duidelijk hoe de groep opereerde. Tot nu, met het boek De ondergedoken camera. De auteurs, foto-historici bij het NIOD Eric Somers en René Kok zijn te gast, ook vanwege de gelijknamige tentoonstelling die deze week opende in FOAM.
Foto: Charles Breijer / Nederlands Fotomuseum
AfD extreemrechts verklaard
Het was het gesprek van de dag deze week bij onze buren: de AfD kreeg het predicaat extreemrechts van de Duitse inlichtingendienst: het Bundesamt für Verfassungsschutz. De vraag is hoe deze kwalificatie past in de omgang met neo-nazistische en aanverwante partijen in ons buurland; en wat de mogelijke gevolgen zijn voor de tweede grootste partij van het land.
We vragen het aan journalist en Nederland-correspondent voor Duitsland Annette Birschel.
Historische boeken met Wim Berkelaar
Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin.
Deze week is de beurt aan Wim Berkelaar. Hij bespreekt een historisch boek en een tentoonstelling:
-
Verzetsvrouwen - Agnes Cremers en Mark Bergsma
- Ik ben gewoon hier - Centraal Museum Utrecht
De Strijd om het Herdenken
Negen op de tien Nederlanders staat op 4 mei op de een of andere manier stil bij Dodenherdenking. Dat blijkt uit het jaarlijkse vrijheidsonderzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Tegelijkertijd lijkt de discussie over wat en wie te herdenken dit jaar heviger dan ooit. Denk aan de alternatieve herdenking in Den Haag, waar ook aandacht zal zijn voor de genocide in Gaza. Daar is de hele week al discussie over.
Maar strijd om het herdenken is allesbehalve nieuw. Programmamaker Laura Lubbers onderzocht de geschiedenis van die strijd aan de hand van oorlogsmonumenten in Amsterdam. De stad is er mee bezaaid. En ieder oorlogsmonument verbeeldt een ander perspectief op de oorlog.
Kunnen we ‘samen’ herdenken of is dat altijd al een illusie geweest?
De strijd om het herdenken is een documentaire van Laura Lubbers en een co-productie van de VPRO en Prospektor.
De documentaire is mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams 4 en 5 mei Comité.