OVT

OVT 8 juni 2025

De Franse legerkapitein Alfred Dreyfus, die meer dan 130 jaar geleden ten onrechte werd beschuldigd van verraad, wordt postuum bevorderd in rang. Waarom juist nú deze erkenning? Te gast is historicus en Frankrijkkenner Niek Pas.

Verder in OVT: Boni, Land van redenaars en debat, de column van Nelleke Noordervliet, recensies van Wim Berkelaar en meer.

OVT is terug te luisteren op alle podcastplatforms. Klik hier voor de link naar jouw favoriete podcastapp.

Boni

Rond 1730 ontvlucht een hoogzwangere zwarte vrouw de plantage. Ze brengt in het Surinaamse moeras haar zoon Boni ter wereld, en hij groeit uit tot leider van de Marrons en verzet zich op legendarische wijze tegen het koloniale bewind. Tessa Leuwsha schreef een nieuw boek en ging op zoek naar het leven en het denken van Boni zelf. Wat voor een kijk op de vroege opstandelingen levert dat op? En kijken we daardoor anders naar hen en hun leider? 

Schrijver en documentairemaker Tessa Leuwsha woont en werkt in Paramaribo maar schuift voor de gelegenheid aan bij OVT met haar nieuwe boek Boni.

Land van redenaars en debat

Geert Wilders staat bekend als een politicus die praat in stellingen en oneliners; en die niet uit is op zaken doen, maar op zijn zin krijgen. Heel zijn optreden lijkt te vloeken met de gewoonte van weloverwogen spreken in het Haagse om tot politiek en bestuurlijk resultaat te komen.

Maar hoe nieuw en anders is Wilders – en hoe is het te verklaren dat hij met zijn polariserende stijl al tijden de politieke agenda bepaalt? We vragen het aan politiek historicus Henk te Velde van wie deze week een nieuw boek verscheen over de politieke welsprekendheid en discussiecultuur in ons land, getiteld Land van redenaars en debat.

Vrouwen als technologie

Als een apparaat dienstbaar moet zijn, praat het algauw als een vrouw zoals we haar in de 19e eeuw voorstelde: aanmoedigend en inschikkelijk. In de technologie staat de onderdanige vrouw nog altijd model. En dat is al heel lang, zo blijkt uit de nieuwe tentoonstelling Vrouwen als technologie in het Design Museum Den Bosch.  

Te gast is conservator van het museum en curator van de tentoonstelling Anne-Karlijn van Kesteren.

Postume promotie voor Alfred Dreyfus

De Franse legerkapitein Alfred Dreyfus, die meer dan 130 jaar geleden ten onrechte werd beschuldigd van verraad, wordt postuum bevorderd in rang. Afgelopen maandag stemde de Assemblée Nationale, de Franse Tweede Kamer, unaniem voor de postume promotie van de Joodse Dreyfus tot de rang van brigadegeneraal.

Maar wat was de Dreyfus-affaire? En waarom juist nu deze postume erkenning voor de man die wel wordt gezien als een van de eerste slachtoffers van het antisemitisme? We vragen het Niek Pas, historicus en Frankrijk-kenner.  

Recensies van Wim Berkelaar

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. 

Deze week is de beurt aan Wim Berkelaar. Hij bespreekt drie historische boeken:

  • Over antisemitisme - Mark Mazower (vert. Auke van den Berg)

  • De tien van Den Haag - Stephan Steinmetz

  • Napoleon en de paus - Pierre Trouillez

De column van Nelleke Noordervliet

Deze week is de column van Nelleke Noordervliet.

Operatie Onthechting #3: De ander

Het is vijf jaar later. Alle Amerikaanse Iwo Jima veteranen zijn overleden. De wereld is in rap tempo veranderd. De dreiging van oorlog is terug van weggeweest. Marianne gaat op zoek naar de oude vijanden van haar opa en vindt een van de laatste Japanse Iwo Jima veteranen. In hoeverre voldoet hij aan het clichébeeld uit de oorlog? Ook ontmoet ze de kleindochter van een gesneuvelde Japanse Iwo Jima veteraan. Hoe kijkt zij naar de omgang met de oorlog in het huidige Japan?

Operatie onthechting

Kunstenaar Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.

Als Marianne na zijn dood door de foto’s gaat stuit ze op gruwelijke beelden: soldaten met weggeblazen ledematen, een Japanse schedel op een stok als oorlogstrofee en naakte vrouwen met dronken Amerikanen in bordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Liever keek men naar de wereldberoemde heroïsche foto 'Raising the Flag on Iwo Jima', hét symbool van de Amerikaanse overwinning in de Pacific.

Marianne blijkt goud in handen te hebben met het zeldzame foto-archief. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto’s ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto’s buiten zijn opdracht? Welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse veteranen? En hoe wordt er in Japan op gereageerd?

Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?

Deel 1 en 2 kwamen in 2020 uit, deel 3 en 4 in 2025.

‘Operatie Onthechting’ is een coproductie van Prospektor en VPRO voor NPORadio1. Narratief en edit: Laura Stek, research: Marianne Ingleby, eindmix: Arno Peeters, creatief producent: Eefje Blankevoort, uitvoerend producent: Laura Verduijn, animatie: Floris Deerenberg, vertaling Japan: Manami Midorikawa en Keimi Yamada. Stemacteurs: Maarten Heijmans, Dafne Holtland, Kai Gotoh en Aki Watano.

Mede mogelijk gemaakt door het Vfonds, het Postcode Loterij Fonds voor journalisten en het NPO-fonds.